[prenta uppsett í dálka] 104. fundur, 126. lþ.
Flm. (Guðmundur Hallvarðsson):
Herra forseti. Á þskj. 780 hef ég lagt fram till. til þál. um afnám eignarskatts á íbúðarhúsnæði. Meðflutningsmenn eru hv. þm. Guðjón Guðmundsson, Árni R. Árnason, Ásta Möller, Drífa Hjartardóttir og Katrín Fjeldsted.
Tillagan er svohljóðandi, með leyfi forseta:
Alþingi ályktar að fela fjmrh. að láta semja og leggja fyrir Alþingi frv. til laga um breyting á lagaákvæðum um eignarskatt á íbúðarhúsnæði með það að markmiði að eignarskattur á íbúðarhúsnæði verði aflagður í áföngum á næstu þremur árum.
Í grg. segir svo:
Um langt árabil hefur ungt fólk hér á landi lagt metnað sinn í að eignast eigið íbúðarhúsnæði og er svo enn þótt merkja megi breytingu þar á. Kemur þá til mikil óánægja fólks vegna þess forms á eignarskattsstofni sem í gildi hefur verið og er verulega íþyngjandi.
Nálægt 85% þeirra sem eru 67 ára og eldri eru eigendur húsnæðisins sem þeir búa í. Á stærstum hluta húseignanna hvíla litlar eða engar skuldir. Eigendurnir greiða því flestir eignarskatt. Slík skattlagning stríðir gegn þeirri stefnu að gera eldra fólki kleift að búa í húsnæði sem það hefur byggt upp og annast viðhald á árum saman, svo lengi sem mögulegt er og vilji þess stendur til.
Þá hefur álagning eignarskatts íþyngjandi fjárhagsleg áhrif á ekkjur og ekkla þrátt fyrir fimm ára aðlögun frá andláti maka, þ.e. þau greiða fyrst eignarskatt sem einstaklingar að fimm árum liðnum frá fráfalli maka. Þessar ráðstafanir hafa misst marks vegna mikillar hækkunar fasteignaverðs. Eignarskattur kemur mjög misjafnlega niður á fólki og getur orðið allt að fimmfalt hærri hjá einstaklingi en hjá hjónum, enda þótt um sambærilega eign sé að ræða.
Í breyttu þjóðfélagi er sala fasteigna með öðrum hætti en áður. Stórar fasteignir seljast verr en þær smærri og það gerir öldruðu fólki, ekkjum og ekklum, erfiðara um vik við sölu stórra fasteigna. Ástandið á fasteignamarkaðnum og eignarskatturinn, svo og lækkandi tekjur, gera fyrrnefndum aðilum mjög erfitt að halda eignum sínum.
Tilgangur skatta er að afla ríkissjóði og sveitarsjóðum nauðsynlegra tekna, með sem minnstum skaðlegum áhrifum á efnahagslíf landsins og eins litlum vandræðum og skaða fyrir greiðendur og unnt er.
Við álagningu eignarskatts verður löggjafinn að gera sér grein fyrir hver greiðir skattinn að lokum. Nærtækasta dæmið er eignarskatturinn á ekkjur sem í skattaumræðunni hefur fengið á sig hið versta orð.
Eignarskattur lendir á húsnæði sem eigandi notar sjálfur. Húsnæðiskostnaður hans eykst, en án aukinnar greiðslugetu, jafnvel samhliða minnkandi greiðslugetu. Afleiðingin er versnandi lífskjör og e.t.v. nauðungarsala eignarinnar vegna fjárskorts húseigandans.
Um fasteignir ætti að gilda sú almenna regla að á þær verði ekki lögð önnur eignagjöld en fasteignagjöld sveitarfélaga. Víðast eru fasteignagjöld aðaltekjustofnar sveitarfélaga og er það vægast sagt óráðlegt að ríkið sé að seilast lengra ofan í vasa skattborgaranna með því að gera heimili þeirra og húseignir að tekjustofnum fyrir síhækkandi eignarskatta. Röksemd fyrir afnámi eignarskatts er að í reynd er um tvísköttun að ræða.
Þeir einstaklingar, sem standa í því að koma sér upp eigin húsnæði, leggja þar með fram hluta tekna sinna sem þeir hafa greitt af tekjuskatt, jafnvel hátekjuskatt, og greiða að auki virðisaukaskatt af aðföngum.
Herra forseti. Svo mörg voru þau orð. Vegna þess stutta tíma sem hverjum og einum er ætlaður hér til að flytja mál sitt sem fyrstu flutningsmenn vildi ég aðeins þó, með leyfi forseta, vitna hér til mjög merkilegra niðurstaðna sem Vilhjálmur Bjarnason rekstrarhagfræðingur hefur tekið saman um eignarskatt og geta í örfáum orðum aðeins nokkurra atriða sem hann kemur inn á í viðamikilli samantekt um þessi mál. Ég vitna nú til samantektar Vilhjálms Bjarnasonar. Hann segir:
,,Upphaf eignarskatts á Íslandi má rekja allt aftur til tíundarlaga. Tíund var lögtekin á Íslandi árið 1097; var hún í upphafi eignarskattur.
Á þjóðveldisöld voru vextir eða fjárleiga 10%. Tíund var 10% fjárleigu af matsverði eigna. Þannig varð tíundin í raun 1% eignarskattur en ekki 10% tekjuskattur eins og nafnið bendir til að skatturinn hafi verið hugsaður. Erlendis var tíund 10% af brúttótekjum.``
Í sögu Árna Þorlákssonar biskups er eftirfarandi frásögn af fundum þeirra Loðins lepps. Samtalið á sér stað þegar verið var að lögleiða Jónsbók:
,,Og er hljóð gafst mælti herra Loðinn og sá um sig nokkuð styggilega og leitaði ráðs að leiða almúgann frá byskupi í huganum, því að hann skildi margmennið honum vilja fylgja og sinna og mælti svo: ,,Bréf þetta sem þér herra byskup létuð lesa hefir fyrir marga hluti í sér sem vér megum vort mark á kenna, en þó hugða ég að eigi mundi þeir sem það gerðu þessu mega fyrir alla skipa eða ráða. En þar sem þér töluðuð um okur, trúi ég sannlega að það sé illt, og þeir okurkarlar séu bannsettir, en hvað má hærra okur vera en tíundargerð sú hin ranglega sem hér er á landinu? Þér byskuparnir heimtið tíund af sylgjum og silfurbeltum, koppum og keröldum og öðru dauðu fé, og undra ég mjög hví landsbúið þolir yður slíkar óhæfur og gerið eigi norræna tíund að eins þá sem gengur um allan heiminn, og einsaman er rétt og lögtekin.````
Hér kemur í ljós að hvergi nokkurs staðar var tíundin með sama hætti og hér á Íslandi, þ.e. eignarskattur af því sem ég taldi hér upp áðan.
Margar aðrar skemmtilegar frásagnir eru í samantekt Vilhjálms Bjarnasonar en líka er ítarlegt yfirlit yfir hvar eignarskatturinn er annars staðar viðhafður en hann er ekki víða þá litið er á erlenda grund. Og sé hann einhvers staðar til þá er hann miklu lægri en gerist á Íslandi.
Herra forseti. Ég vona að þetta mál fái góðar undirtektir á hinu háa Alþingi, fái skjóta og góða meðferð í hv. efh.- og viðskn. sem ég mæli að málinu verði vísað til að lokinni þessari umræðu.
