[prenta uppsett í dálka] 11. fundur, 126. lþ.
Umhverfisráðherra (Siv Friðleifsdóttir):
Virðulegur forseti. Ég mæli fyrir frv. til laga um breytingu á lögum nr. 93/1995, um matvæli. Frv. það sem ég mæli hér fyrir er samið í umhvrn. í framhaldi af tillögum nefndar sem starfaði í desember 1999 og fékk það hlutverk að gera tillögur um hvernig bregðast skyldi við niðurstöðum skýrslu sem tekin var saman í nóvembermánuði 1999 um útbreiðslu kampýlóbakter í umhverfi, húsdýrum og matvælum og um orsakir sýkingar í mönnum.
Meðal tillagna nefndarinnar eru breytingar á lögum nr. 93/1995, um matvæli, auk annarra t.d. breytingar á sóttvarnalögum, nr. 34/1954, sem samþykktar voru á 125. löggjafarþingi. Megintillögur nefndarinnar beinast að aðgerðum til þess að draga úr tíðni kampýlóbakter í afurðum alifugla, m.a. með því að fækka menguðum eldishópum alifugla, fyrirbyggja krosssmit eins og hægt er og auka eftirlit og vöktun, en einnig að auka fræðslu til almennings og matvælafyrirtækja um smitleiðir og rétta meðferð matvæla.
Til að tryggja framgang þeirra meginmarkmiða sem fram koma í tillögum nefndarinnar, þ.e. að ná niður kampýlóbakter í matvælum og fækka sýkingum af þeirra völdum í mönnum, er nauðsynlegt að auka fræðslu, eftirlit og vöktun. Til þess að svo megi verða þarf að breyta lögum um matvæli.
Þær breytingar sem fólgnar eru í frv. því sem ég mæli fyrir taka mið af því að hægt sé að grípa til þess ráðs að setja reglur um að starfsfólk sem starfar við matvælaframleiðslu og dreifingu matvæla hafi til að bera grundvallarþekkingu á meðferð matvæla, ekki síst með hliðsjón af öryggi þeirra og innra eftirliti fyrirtækjanna. Slík ákvæði er t.d. að finna í nýrri matvælalöggjöf í Danmörku og hefur því verið fylgt eftir með námskeiðum fyrir starfsfólk í matvælafyrirtækjum. Því er lagt til í a-lið 1. gr. að hlutaðeigandi ráðherra sem getur verið umhvrh., landbrh. eða sjútvrh., eftir því eftirliti sem um er að ræða, geti sett reglur þess efnis að þeir sem starfa við framleiðslu og dreifingu matvæla sæki námskeið um meðferð matvæla. Á slíkum námskeiðum verði lögð sérstök áhersla á innra eftirlit fyrirtækjanna og öryggi matvæla.
Nokkuð skortir á að þeir sem starfa við matvælaframleiðslu hér á landi hafi til að bera nægilega þekkingu eða hljóti fullnægjandi fræðslu áður en þeir taka til starfa og ekki er óalgengt að starfsfólk sé ráðið í störf í matvælavinnslu án nokkurs undirbúnings. Með hliðsjón af þessu er nauðsynlegt að hægt sé að setja reglur til að tryggja þekkingu starfsfólks, þ.e. ef matvælafyrirtækin gera það ekki sjálf.
Einn þáttur í að tryggja framgang mála er sú ótvíræða skylda sem eftirlitsaðilar verða að bera til að reyna að fyrirbyggja að matvæli geti valdið heilsutjóni að þeir grípi til viðeigandi ráðstafana ef vart verður við matarsjúkdóma eða smithættu. Því er lagt til í b-lið 1. gr. að eftirlitsaðilar skuli vinna að því að fyrirbyggja að matvæli geti valdið heilsutjóni og skuli grípa til viðeigandi ráðstafana ef vart verður við matarsjúkdóma eða smithættu. Með þessu er tekinn af allur vafi um skyldur þessara aðila til að vinna að forvörnum og upplýsa mál sem upp kunna að koma þannig að gripið verði til viðeigandi ráðstafana eins fljótt og kostur er og áður en í óefni er komið.
Nokkuð hefur verið á reiki hvaða skyldu þeir sem annast rannsóknir og greiningu á matvælum beri til að tilkynna til hlutaðeigandi stofnana ef hætta getur stafað af neyslu matvæla. Nauðsynlegt er að slík skylda sé fyrir hendi ef niðurstöður greininga eða rannsókna gefa til kynna að hætta sé á heilsutjóni. Enn fremur er nauðsynlegt að takmarka tilkynningarskyldu rannsóknar- og greiningaraðila við þær örverur sem valdið geta sjúkdómum í mönnum sem eru tilkynningarskyldir samkvæmt ákvæðum sóttvarnalaga, nr. 19/1997, og því er nauðsynlegt að tengja framkvæmdina við sóttvarnalög. Á því er tekið í 2. gr. frv. Um leið er eðlilegt að þeim sem sinna opinberu eftirliti og þeim sem sinna innra eftirliti í matvælafyrirtækjum beri skylda til að upplýsa um gögn sem þeir hafa undir höndum sem bent geta til hættu á heilsutjóni vegna neyslu matvæla. Þetta ákvæði mun að sjálfsögðu gilda um allar rannsóknastofur jafnt, óháð því hvort þær eru reknar á vegum hins opinbera eða eru í einkaeigu og hvort rannsókn eða greining sýna er gerð fyrir matvælafyrirtæki, aðra einkaaðila eða opinbera aðila. Með sama hætti á tilkynningarskylda jafnt við um opinberan eftirlitsaðila og sjálfstætt starfandi skoðunarstofu.
Að öðru leyti eru gerðar breytingar á lögunum annars vegar með hliðsjón af því að heiti laga um heilbrigðiseftirlit og hollustuhætti hefur verið breytt í heilbrigðiseftirlit og mengunarvarnir, sbr. lög nr. 7/1998, þ.e. 3. gr. þeirra laga, og hins vegar í tengslum við setningu gjaldskrár vegna útgáfu starfsleyfa og vottorða samkvæmt 8. og 9. kafla laganna og vegna matvælaeftirlits. Setja þarf í lögin sambærileg ákvæði um gjaldtökuheimildir og gjaldskrár og sett hafa verið í önnur hliðstæð lög á undanförnum árum, sbr. a-lið 3. gr. og 4. gr.
Ég vil í lokin geta þess að aðgerðir sem gripið var til á síðasta ári tóku að skila merkjanlegum árangri í lægri tíðni kampýlóbakters í kjúklingaeldishópum undir lok síðasta árs. Það sem af er þessu ári hefur tíðni bakteríunnar í eldishópum verið mjög lág. Í framhaldi af aðgerðum í kjúklingaeldinu var gripið til aðgerða á síðari framleiðslustigum, þ.e. í flutningi og slátrun. Samkvæmt fyrirliggjandi niðurstöðum hefur náðst verulegur árangur af þessum aðgerðum.
Frv. sem hér er mælt fyrir, virðulegur forseti, var lagt fram á 125. löggjafarþingi. Það er hér lagt fram efnislega óbreytt að öðru leyti en því að bætt hefur verið við nýju ákvæði, a-lið 3. gr., er varðar gjaldtöku vegna matvælaeftirlits.
Virðulegur forseti. Ég legg til að frv. verði að lokinni 1. umr. vísað til hv. umhvn.
