Sigríður Jóhannesdóttir:
Hæstv. forseti. Ég ætla að byrja á að gera athugasemd við þingsköp. Mér finnst svolítið sérkennilegt að hæstv. utanrrh. sé settur í þá stöðu að hann fær ekki nægan tíma til að lesa þá skýrslu sem hann hefur gert þar sem hann varð að stikla mjög á stóru. Síðan er slegið á bjöllu þegar hæstv. utanrrh. er að svara mjög brýnum spurningum frá þingmönnum. Ég verð að segja að þetta finnst mér þurfa að taka til umræðu og athugunar og jafnvel endurskoðunar á hv. Alþingi. Ég treysti því að það verði gert.
Ég las alla þessa skýrslu og mér fannst helst hægt að finna henni til foráttu að hún stiklar nokkuð á stóru. Það er víðtæk samstaða um margt í okkar utanríkismálum og mér finnst að sú leið hafi verið farin hér að taka þau atriði sem samstaða er um og gera þeim ágætlega skil en sleppa jafnvel hinu sem er nú ekki kannski samstaða um eða hefur verið tekist á um. Ég verð að segja að mér finnst það ekki alveg nógu góð pólitík. En það er samt skiljanlegt eins þröngt og þessu er skorinn stakkur í þingstörfum.
Ég ætla ekki að hafa mörg orð um fyrri hluta þessarar skýrslu vegna þess að aðrir hafa farið ágætlega yfir þau mál. En mig langar að koma sérstaklega inn á norræna samstarfið sem er sá angi hins erlenda samstarfs sem ég vinn sérstaklega að með Íslandsdeild Norðurlandaráðs á Alþingi. Ég hef unnið þar mér til mikillar ánægju og er mjög stolt af því sem þar fer fram. Frá mínum bæjardyrum séð finnst mér það rétt sem fram kemur í þessari skýrslu, að norræna samstarfið og mikilvægi þess fyrir Ísland sé óumdeilanlegt.
Af öllu erlendu samstarfi sem við Íslendingar tökum þátt í er norræna samstarfið að mínum dómi sennilega það mikilvægasta því að það er svo víðtækt og nær m.a. inn í aðrar alþjóðastofnanir. Ég varð t.d. vitni að mjög árangursríku norrænu samstarfi þar sem Íslendingar gengu fram af miklum eldmóði er tókst að tryggja Norðmanni sæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna núna í október. Það fór ekkert á milli mála á allsherjarþinginu hverjum voru þökkuð þessi úrslit því að okkar stórvaxni sendiherra hjá Sameinuðu þjóðunum, sem hafði farið mikinn í undirbúningi þessa máls, stóð þarna keikur þegar úrslitin lágu fyrir og menn streymdu til hans sérstaklega til að óska honum til hamingju. Þannig að okkar hlutur í því máli fór ekkert á milli mála. Það voru allir alveg með á nótunum í salnum hvað til okkar friðar heyrði í þessum málum. Ég var stolt eins og páfi. Mig langar bara að það komi fram hér.
Á nýliðnu þingi Norðurlandaráðs voru samþykktar margar mikilvægar ályktanir og m.a., svo ég nefni nokkrar, er ályktun um að Norðurlandaþjóðir vinni sameiginlega að því að gera flutninga fólks milli Norðurlanda auðveldari og að lögð verði áhersla á að efla stöðu norrænna mála, sérstaklega í tilefni af evrópska málaárinu, og til þess varið fjármagni, og að stefna Norðurlandanna í málefnum flóttamanna verði samræmd, en það tel ég ákaflega mikilvægt. Ekki síður er mikilvægt að það var samþykkt að Norðurlöndin munu taka sameiginlega á til að vinna gegn kynþáttahatri og andúð í garð nýbúa innan sinna landa. Það er kannski orðið nokkuð langdregið, en gerð var enn ein samþykktin um að áhorf á sjónvarp hinna einstöku landa verði gert aðgengilegt öðrum Norðurlandabúum. En það verður að segja að öll vinna að þessu máli og ég tala nú ekki um árangur, hefur farið með hraða snigilsins, því miður. Það urðu nokkrar umræður um þetta mál, sérstaklega núna í tilefni af þessu þingi og nú er ákveðið að taka hressilega á í þessum efnum. Þarna mun aðallega þurfa að taka á höfundarréttarmálum vegna þess að tæknin er núna til staðar.
Það var samþykkt að unnið verði að því að samræma siðareglur um líftækni milli Norðurlandanna sem er mjög mikilvægt mál og svo má lengi telja. Það voru þarna gerðar samþykktir af hálfu allra Norðurlandanna um málefni sem eru okkur öllum mjög mikilvæg og ekki síst okkur Íslendingum. Hins vegar, af því ég sé hér fyrir framan mig hv. þm. Steingrím J. Sigfússon, þá tíðkast ekki að taka deiluefni milli einstakra landa upp á þingi Norðurlandaráðs sérstaklega, þó að ég vilji að það komi fram hér að auðvitað er samúð mín öll með Færeyingum í því máli og ég stend auðvitað með þeim í þeirra sjálfstæðisbaráttu.
Það er í nefndum ráðsins sem þær ályktanir eru undirbúnar sem lagðar eru fram í endanlegum búningi til samþykktar á þingum Norðurlandaráðs. Meginmálefnavinnan fer fram í nefndunum og þar fara fram skoðanaskiptin og þegar málin koma til afgreiðslu á þinginu þá er oft búið að takast hressilega á í nefndunum. Þá er komin í rauninni samstaða um þessar ályktanir. Þess vegna kemur þeim sem lenda í því að vera flugur á vegg eins og sumum fréttamönnum og sitja þessi þing Norðurlandaráðs svolítið á óvart hversu bragðdaufar umræðurnar eru og menn virðast vera á eitt sáttir. Það er náttúrlega eðlilegt því að þarna er verið að afgreiða það sem hefur náðst sátt um yfirleitt, þó með einstaka undantekningum eins og þegar fram kom þessi sérkennilega tillaga frá hægri mönnum um að taka Eystrasaltslöndin inn í Norðurlandaráð, sem þau höfðu ekki einu sinni sóst eftir sjálf og fékk það mál mjög verðuga afgreiðslu og góða í nefndinni.
Ef við sem sitjum á þjóðþingum Norðurlandanna vinnum áfram sameiginlega að framgangi þeirra mála sem samþykkt voru í Reykjavík 6.--8. nóv. sl. þannig að þau fái farsæla lausn þá finnst mér að tíma mínum að norrænu samstarfi hafi verið vel varið.
Tími minn er ekki endalaus og gengur nú fljótt á hann. En í síðustu umræðum um utanríkismál, sem ég tók þátt í á Alþingi, var nýbúið að stofna norræna sendiráðssvæðið í Berlín og ég hugði gott til glóðarinnar. Það kemur fram í skýrslu utanrrh. að mjög vel hefur til tekist og menningar- og kynningarstarf Norðurlandanna í Þýskalandi aukist mjög með tilkomu norræna sendiráðssvæðisins, aðsókn mjög góð að þessu sameiginlega húsi og sendiráðssvæðinu öllu. Þetta býður upp á frábært tækifæri til að kynna norræna menningu og auðvitað íslenska þar á meðal. Þetta býður okkur upp á tækifæri sem við hefðum ekki ef við værum ekki aðilar að þessu norræna samstarfi.
Þó að það sé ekki inni í hinu eiginlega Norðurlandasamstarfi langar mig að minnast á Scandinavian House sem var opnað í síðasta mánuði í New York og verður ábyggilega mikil lyftistöng fyrir alla kynningu á norrænni menningu vestan hafs. Það er náttúrlega alveg einstakt að þarna skuli á besta stað í New York standa þetta glæsilega hús, opið fyrir íslenska listamenn og fræðinga af öllu tagi til að koma fram, stór og glæsilegur samkomusalur sem að vísu er eitt sæti frátekið í, en það ætti a.m.k. að vera hægt að bjóða upp á öll hin. Ég held að þetta eigi eftir að verða menningu okkar og kynningu á íslenskri menningu vestan hafs mikil lyftistöng.
Eins og ég kom lítillega inn á fyrr í ræðu minni átti ég þess kost að sitja allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna um tveggja vikna skeið núna í október og fylgjast með starfinu í allsherjarþinginu. Mig langar að koma á framfæri þakklæti fyrir að hafa notið þeirra forréttinda að fá að vera þarna og fylgjast með og sérstaklega að fá að fylgjast með því hversu frábærlega vel starfsmenn íslensku utanríkisþjónustunnar, sem annast um málatilbúnað þarna á allsherjarþinginu, standa sig. Þetta fólk var mætt þarna alltaf um leið og fundur var setur á morgnana og var óþreytandi að reyna að koma málstað Íslands að í öllum nefndum. Af því að um mjög fáa einstaklinga er að ræða --- það verður náttúrlega að spara þarna eins og annars staðar --- þurftu þeir stundum nánast að þeytast á milli funda til að standa nægilega vörð um málstað Íslands, einkum í t.d. hafréttindamálum, mannréttindamálum og málefnum kvenna sem ég fylgdist sérstaklega með. Ég verð að segja að ef allir einstaklingar sem vinna í íslensku utanríkisþjónustunni vinna af jafnmiklum metnaði og maður varð vitni að í New York erum við í góðum málum með íslensku utanríkisþjónustuna.
Mig langar til að þakka sérstaklega framlag Íslands til starfsemi UNIFEM í Kosovo sem er einmitt í samræmi við þá áherslu sem utanrrh. kynnti hér að ríkisstjórnin vildi leggja og við auðvitað öll á Alþingi Íslendinga, ef ég hef skilið það rétt, á málefni kvenna og barna.
Þó verð ég að láta það koma fram að ég hrökk illilega við þegar ég var nýkomin heim af umræddu allsherjarþingi í sæluvímu yfir frammistöðu Íslendinga á alþjóðlegum vettvangi þegar fram fór atkvæðagreiðsla hjá Sameinuðu þjóðunum um hvort fordæma ætti ofbeldi gegn Palestínumönnum þar sem Íslendingar sátu hjá. Ég verð að segja það að það olli mér vonbrigðum. Ég hef ekki fengið, að mér finnst, viðhlítandi skýringar á þeirri hjásetu, hvað hangir þar á spýtunni, vegna þess að ég held að ekkert fari á milli mála t.d. bara ef maður les þennan texta hér sem hv. utanrrh. hefur skrifað um Miðausturlönd hvar t.d. hjarta hans slær. Eða ég skil það a.m.k. þannig. Þess vegna kemur mér þessi afstaða svolítið á óvart.
Málefni utanríkisþjónustunnar hefur nokkrum sinnum borið á góma hér í haust, t.d. þegar verið var að samþykkja fjárlög og fólki ofbauð sá kostnaður sem var samfara stofnun nýrra sendiráða í Japan og Kanada. Ég verð nú að segja að ég get ekki tekið undir það því að auðvitað hlaut það að vera öllum ljóst sem studdu það að stofnað yrði sendiráð í Japan að það yrði dýrt því að Japan er eitthvert dýrasta svæði í heimi. Ef við ætlum að standa sæmilega að því hlýtur það að kosta mikla peninga. En ég held líka að við eigum að geta þénað mikið á því að standa vel að vígi á þessum vígstöðvum.