Kolbrún Halldórsdóttir:
Virðulegi forseti. Það er nú nokkuð liðið á kvöld eða nótt. Nýr dagur er risinn og þessi umræða orðin efnismikil, yfirgripsmikil, fróðleg og spennandi. Við ræðum frv. til fjárlaga næsta árs og það má með sanni segja að af þessu fjárlagafrv. sé keimur kapítalismans í öllu sínu veldi. Lítið er um það að hér séu lagðir til hlutir sem bæta stöðu þeirra sem hafa lítið umleikis í samfélaginu. Lítið er gert til þess að auka jöfnuð eða réttlæti í samfélaginu. En það er ansi mikið gert í þá veruna að reyna að auka möguleika þeirra sem mikið eiga á því að öðlast meira.
Hv. þm. Vinstri hreyfingarinnar -- græns framboðs hafa talað hér fyrr í umræðunni og lýst í grundvallaratriðum skoðunum þingflokksins á fjárlagafrv. og ég tel enga ástæðu til þess að lengja umræðuna með því að fara yfir þá hluti aftur. Ég get einungis sagt að ég tek undir orð hv. þingmanna Jóns Bjarnasonar, Ögmundar Jónassonar og Þuríðar Backman í umræðunni á undan mér. En það sem ég hyggst gera í mínu máli, herra forseti, er að gera grein fyrir ákveðnum hluta þeirra tillagna sem Vinstri hreyfingin -- grænt framboð hefur lagt til til breytinga á þessu fjárlagafrv.
Þær brtt. sem ég geri hér sérstaklega grein fyrir eru þær sem tengjast umhverfismálunum. Það er eins og allir vita málaflokkur sem erfitt hefur verið að fá hæstv. ríkisstjórn til þess að sinna þannig að vel megi teljast.
Í þinggögnum liggur fyrir álit frá minni hluta umhvn. sem í þessu tilfelli skipuðu auk mín hv. þm. Jóhann Ársælsson og hv. þm. Þórunn Sveinbjarnardóttir. Við tökum fram í þessu áliti að gera þurfi meira, kveða sterkar að orði og við rengjum spá þá sem kemur fram í fjárlagafrv. og fjallar um útgjaldaaukningu vegna umhverfisverndar á næstu fjórum árum. Sú spá gerir ráð fyrir 2,5% aukningu á ári til málaflokksins en fram hefur komið í þeim upplýsingum sem Alþingi hefur fengið frá hæstv. umhvrh. að það sé ekki nægilegt fyrir þau verkefni sem fyrir liggja.
Nægir þar að nefna að hæstv. umhvrh. hefur látið þau orð falla oftar en einu sinni í þessum sal að til þess að annast nægilega vel um fjölsótta ferðamannastaði á Íslandi og til þess að gera þá þannig úr garði að þeir geti tekið við þeim mikla ferðamannastraumi sem kemur hingað til lands og fer sífellt vaxandi þarf, að mati hæstv. ráðherra, 430 millj. kr. bara til þess að sinna viðhaldi okkar fjölsóttustu ferðamannastaða sem margir hverjir eru farnir að láta mjög á sjá og margir hverjir liggja undir skemmdum og þurfa verulegs átaks við í viðhaldsmálum. En þessa átaks sér engan stað í fjárlagafrv., herra forseti.
Hluti af brtt. frá þingmönnum Vinstri hreyfingarinnar -- græns framboðs við frv. er því fólginn í þessum málaflokki þar sem við leggjum til að Ferðamálaráð sem sinnir að hluta til þessum málaflokki, þ.e. fjölsóttum ferðamannastöðum --- Ferðamálaráð er á fjárlagalið 10-651 --- fái 100 millj. kr. til viðbótar við þær 47,6 sem merktar eru á fjárlagalið Ferðamálaráðs undir 1.21 Fjölsóttir ferðamannastaðir. Þessar 100 millj. kr. ættu þá að vera hluti af þeim 430 milljónum sem hæstv. umhverh. segir að vanti. Síðan leggjum við til að Náttúruvernd ríkisins fái aðrar 100 milljónir undir fjárlagaliðinn 14-205 Viðhaldsverkefni: 5.01 Þjóðgarðar og friðlýst svæði.
Þarna ættum við að geta tekið verulega vel á og gert mikið átak í því að sjá ferðamannastöðum okkar farborða að því leytinu til að þeir geti verið í stakk búnir til að taka á móti þeim ferðamönnum sem við viljum bjóða hingað til lands. Og minni ég á, herra forseti, að ferðaþjónusta okkar er að skila þjóðarbúinu það miklum tekjum að hún situr nú í öðru sæti yfir þær starfsgreinar, atvinnugreinar, sem halda þjóðarbúinu uppi.
Aðrar tillögur frá Vinstri hreyfingunni -- grænu framboði varðandi umhverfismálin heyra undir fjárlagalið 14-190 Ýmis verkefni, á vegum umhvrn. Þetta er almennur rekstur umhvrn. Þarna hefði að öllu óbreyttu átt að vera fjármagn til þess að Íslendingar gætu nú farið að framfylgja samningnum um líffræðilega fjölbreytni. Það er samningur sem Íslendingar eiga aðild að og gerður var í tengslum við loftslagssamninginn í Ríó árið 1992. Enn hafa Íslendingar ekki tekið neitt á til þess að sjá til þess að þessum samningi verði framfylgt. Við leggjum því til að settar verði undir sérlið 1.70 20 millj. kr. til þess að hægt verði að byrja að gera áætlanir um það hvernig samningnum um líffræðilega fjölbreytni verði best framfylgt hér á landi.
Þá er komið aftur að Náttúruvernd ríkisins sem hefur það mikla verk með höndum að útbúa náttúruverndaráætlun en samkvæmt lögum um náttúruvernd á að leggja náttúruverndaráætlun fyrir Alþingi eigi síðar en árið 2002. Nú hefur Náttúruvernd ríkisins metið það svo að bara til að hefja það mikla starf, sem gerð náttúruverndaráætlunar er, þurfi a.m.k. 15 millj. kr. bara í byrjunina. Á fjárlögum þessa árs hefur Náttúruvernd ríkisins 5 millj. kr. Í þessu nýja fjárlagafrv. er gert ráð fyrir að Náttúruvernd ríkisins fái 4 millj. kr. til verkefnisins þannig að enn er ekki komið það fjármagn sem Náttúruvernd ríkisins telur sig þurfa til að hefja starfið. Hér leggur Vinstri hreyfingin -- grænt framboð til að verði bætt við liðinn 1.01 Yfirstjórn 11 millj. kr. sem þýddi það að Náttúruvernd ríkisins fengi til gerðar náttúruverndaráætlunar á næsta ári 15 millj. kr. Það teljum við vera mjög mikilsvert og í raun og veru nauðsynlegt ef hægt á að vera að fara að lögum um náttúruvernd, þ.e. ef hægt á að vera að skila Alþingi og þjóðinni náttúruverndaráætlun árið 2002.
Herra forseti. Þá er tillaga undir liðnum Náttúruvernd ríkisins í tölulið 5.01 sem fjallar um þjóðgarða og friðlýst svæði, viðhaldsverkefni. Undir þennan fjárlagalið heyra þjóðgarðarnir okkar sem eru vægast sagt í niðurníðslu. Svo er komið að þjóðgarður eins og í Skaftafelli, sem Íslendingar hafa státað af og er þjóðgarður á alheimsvísu, þjóðgarður sem ætti að vera flaggskip í ferðaþjónustu á Íslandi, hefur nú drabbast svo mikið að segja má, herra forseti, að hann sé orðinn dragbítur á aðra ferðaþjónustu á svæðinu. Ekki er seinna vænna að gera virkilega mikið átak til að þjóðgarðurinn í Skaftafelli geti staðið undir nafni og geti af reisn sinnt bráðnauðsynlegu hlutverki sínu, þ.e. að vera flaggskip fyrir ferðaþjónustu á svæðinu.
Ef farið er aðeins yfir stöðu þjóðgarðsins í Skaftafelli þó einnig sé full þörf á að tala um aðra þjóðgarða eins og Jökulsárgljúfur sem er mjög illa komið fyrir og þyrfti að sjálfsögðu að fara að stækka. Eins og þjóðin veit er þjóðgarðurinn í Jökulsárgljúfrum einungis hálfur því það er einungis annar árbakkinn sem tilheyrir þjóðgarðinum, hinn er ekki enn þá innan þjóðgarðsins. Að sjálfsögðu væri eðlilegt að reyna að gera einhverja bragarbót þar á. En þjóðgarðurinn í Skaftafelli á að vera fyrirmynd annarra svæða, hann hefur fengið á ári 1 millj. til framkvæmda.
Það er raunhæft mat að 5 millj. mundu nægja til framkvæmda á göngustígum á svona stóru svæði og tjaldstæði af þeirri stærðargráðu sem er í Skaftafelli en Skaftafell fær 1 millj. á ári. Enginn sómi er að þessu, herra forseti, og ekkert hefur breyst í garðinum síðan árið 1982. Við stofnuðum þjóðgarðinn af reisn og við bundum við hann miklar vonir og það var lagt í hann fé þegar hann var opnaður. Eins og ég segi hefur ekkert verið gert í garðinum síðan 1982. Tjaldstæðið er orðið verra en önnur tjaldstæði á landinu.
Segja má að aukafjárveiting frá Ferðamálaráði á yfirstandandi ári til þess að standa í framkvæmdum hafi bjargað því að ekki er enn verr komið fyrir garðinum en er.
Stígar í garðinum þurfa að vera skilgreindir eftir aðgengi og nú má segja að engir stígar séu í Skaftafelli sem hægt er að bjóða fólki sem á erfitt með að hreyfa sig. Þjóðgarður af þessu tagi verður að geta boðið upp á aðgengi fyrir fatlaða eða fyrir þá sem eru hreyfihamlaðir, ekki upp um öll fjöll en að einhverju leyti. Þessari skyldu sinni hefur stjórn þjóðgarðsins í Skaftafelli ekki getað sinnt. Við erum að taka á móti sjálfboðaliðum frá Bretlandi á hverju ári sem leggja stíga í Skaftafelli. Í 13 ár hafa komið hingað stórir hópar frá Bretlandi til þess að leggja stíga í sjálfboðavinnu í Skaftafelli. Fólkið fær borgaðar 700 kr. á dag sem eiga að nægja fyrir fæði en það er allt og sumt. Þjóðgarðurinn getur ekki boðið þessu fólki upp á nokkurn skapaðan hlut í þjónustu. Litla þjónustumiðstöðin er löngu sprungin, sérstaklega eftir að Gestastofan tók stóran hluta af húsrýminu þannig að svæðið sem er til að þjónusta ferðamennina er orðið enn þá minna.
Af því ég nefni Gestastofuna, herra forseti, er rétt að taka það fram að þar hafa tekjuvonir hæstv. umhvrh. og fjmrh. brugðist því að þeim er gert að fá í kassann 5 millj. kr. í aðgangseyri fyrir Gestastofuna í Skaftafelli en reyndin er sú að þau fá einungis 250--300 þús. kr. á ári. Hvar eiga þau að fá peningana til að brúa bilið, rúmar 4,5 millj.? Staðreyndin er sú, herra forseti, að fólk veigrar sér við að borga þær 200 kr. sem kostar þar inn (EOK: Nú, af hverju?) Það er einu sinni svo, herra forseti, úr því að hv. þm. Einar Oddur Kristjánsson spyr, þá er það svo að fólk veigrar sér við að borga 200 kr. til að fara inn í lítið herbergi til að lesa kort. Fólk er kannski tilbúið til að borga sig inn í Disneyland en fólk er ekki tilbúið til að borga sig inn í Gestastofuna okkar í Skaftafelli. Það er bara svo.
Einungis 3% af gestunum sem heimsóttu Skaftafell á sl. ári litu inn í Gestastofuna, 3%. Ég fullyrði, herra forseti, að þetta eru höft á aðgengi að Gestastofunni. Gestastofan er indæl. Hún er lítil en mjög hugguleg og í henni er yfirgripsmikill fróðleikur. En sannleikurinn er sá að fólk borgar sig ekki inn í hana, ekki Íslendingar og ekki útlendingar. Þessi sértekjukrafa á Gestastofuna á Skaftafelli er allsendis út úr öllu korti og gengur ekki upp.
Þess vegna leggjum við til, þingmenn Vinstri hreyfingarinnar -- græns framboðs, að sértekjur undir Náttúruvernd ríkisins verði lækkaðar um 10 millj. kr. Þar inni er Skaftafell að hluta en svo aðrar sértekjur lækkaðar sömuleiðis þannig að 10 millj. kr. lækkun verði sett inn í fjárlagafrv. á sértekjur Náttúruverndar ríkisins.
Nú hef ég þá lokið að gera grein fyrir Náttúruvernd ríkisins og tillögum okkar varðandi hana og er þá komin að Hollustuvernd ríkisins. Sannleikurinn er sá, herra forseti, að Hollustuvernd ríkisins býr við afar slæman kost og hún er ein af þeim stofnunum ríkisins sem hafa dregist aftur úr og hafa ekki fengið þá umönnun sem henni ber. Hollustuvernd hefur heldur ekki fengið það fjármagn sem hún hefði þurft að fá með t.d. öllum Evrópupakkanum því að það er í verkahring Hollustuverndar ríkisins að sinna öllum reglugerðum sem koma varðandi hollustuvernd og mengunarvarnir til okkar í gegnum Evrópusambandið. Þessum stóra pakka hafa ekki fylgt neinir fjármunir. Ég held að ekki sé seinna vænna að gera bragarbót á og veita Hollustuvernd ríkisins umtalsvert fé til að geta sinnt hlutverki sínu betur því að í raun hefur Hollustuvernd ríkisins ekki getað ráðið í þær stöður sem losnað hafa allt þetta ár. Við leggjum því til að Hollustuvernd ríkisins fái undir fjárlagalið 1.01 Hollustuvernd, 50 millj. kr. til að sinna hlutverki sínu svo sómi verði að.
Þá er ég komin að Skipulagsstofnun ríkisins. Skipulagsstofnun sem hefur fjárlagalið 14-301. Þar er á ferðinni stofnun sem hefur fengið aukið hlutverk í tímans rás með auknu vægi t.d. vegna mats á umhverfisáhrifum og auknu vægi skipulagsmála almennt. Sannleikurinn er sá að í skipulagsmálunum er ákveðin skriða í gangi, skriða verkefna því að árið 2008 á að vera lokið aðalskipulagi landsins alls. Skipulagsstofnun hefur ekki haft bolmagn til þess að greiða hlut sinn af skipulaginu á móti sveitarfélögunum. Fyrst núna á yfirstandandi ári hefur fjárhagur stofnunarinnar verið leiðréttur að miklu leyti en herslumuninn vantar þó til þess að stofnunin geti sinnt t.d. áætlunum um landnotkun á landsvísu en það er eitt af lögbundnum verkefnum stofnunarinnar sem hún hefur orðið að láta sitja á hakanum. Í það sérstaka verkefni leggjum við til að verði settar 10 millj. kr.
Þá að lokum, herra forseti, er ég komin að Náttúrufræðistofnun Íslands en sú stofnun hefur að hluta til með höndum gerð náttúruverndaráætlunar. Náttúrufræðistofnun Íslands hefur enn ekki fengið eina einustu krónu í undirbúning náttúruverndaráætlunar.
Hlutverk Náttúrufræðistofnunar Íslands í náttúruverndaráætluninni er t.d. að skrá búsvæði á Íslandi. Það verk er hafið og til þess verks hefur stofnunin fengið fé í gegnum rammaáætlun ríkisstjórnarinnar og er það vel en hins vegar hefur það litla einangraða verk, af því að þar er einungis um lítið einangrað svæði landsins að ræða, hleypt kappi í fólk og nú vill fólk á Náttúrufræðistofnun Íslands halda áfram að skrá búsvæði og búsvæðagerðir á Íslandi, það hefur starfsorkuna, það hefur kunnáttuna. Stofnunin hefur vísindamennina en nú vantar einungis fjármagnið. Ég minni enn á, herra forseti, að árið 2002 á náttúruverndaráætlunin að liggja fyrir og vera kynnt Alþingi. Við leggjum til að Náttúrufræðistofnun Íslands fái á lið 1.01 Yfirstjórn 25 millj. kr. fjárveitingu sem verði þá til að standa straum af kostnaði stofnunarinnar við gerð náttúruverndaráætlunar og skráningu búsvæða.
Einn er sá kostnaðarliður Náttúrufræðistofnunar Íslands sem er umtalsverður en það er kostnaðurinn við að kaupa kort af Landmælingum Íslands. Landmælingar hafa afskaplega háa sértekjukröfu og þær stofnanir sem Landmælingar selja hvað mest af kortum eru opinberar stofnanir. Þetta er stundum svolítið skrýtið þegar ríkið er að færa úr einum vasanum yfir í annan. Við teljum, herra forseti, að hægt sé að létta undir með Náttúruvernd ríkisins, Náttúrufræðistofnun Íslands og náttúruverndaráætluninni með því að lækka sértekjukröfuna á Landmælingar Íslands. Við gerum það að tillögu okkar að sértekjukrafa Landmælinga Íslands verði lækkuð um 15 milljónir til að mæta þeim kostnaðarauka sem Náttúrufræðistofnun Íslands fyrst og fremst þarf að hafa af gerð náttúruverndaráætlunar.
Ég hef hér, herra forseti, í máli mínu farið yfir þær tillögur Vinstri hreyfingarinnar -- græns framboðs sem lúta að umhverfismálunum. Aðrir þingmenn flokksins hafa gert grein fyrir öðrum liðum og kannski eiga einhverjir eftir að tala á eftir mér sem klára það mál en ég læt hér staðar numið, herra forseti.