Ögmundur Jónasson:
Herra forseti. Hér er til umræðu frv. sem snertir málefni sem var nokkuð komið til umræðu fyrir síðustu alþingiskosningar en sem kunnugt er höfðu sérstaklega framsóknarmenn uppi stór orð um að nú yrði gripið til róttækra aðgerða til aðstoðar barnafólki. Menn muna eflaust eftir hinum margrómuðu barnakortum þar sem til sögunnar áttu að koma ótekjutengdar greiðslur úr ríkissjóði með börnum, ótekjutengdar barnabætur, og samkvæmt þessu frv. þá eiga þær að verða að veruleika.
Fyrir nokkrum árum námu ótekjutengdar greiðslur úr barnabótakerfinu allsæmilegum fjárhæðum. Þær voru að meðaltali um 40 þús. kr. árið 1997 fyrir hvert barn fram að 16 ára aldri. Bæturnar sem hér á að lögfesta nema rúmum 33 þús. kr., 33.470 kr., en ekki fyrir hvert barn fram að 16 ára aldri heldur fram að sjö ára aldri.
Við umræður um fjárlög gerði ég meðal annarra þingmanna þetta að umræðuefni. Því var beint til talsmanna Framsfl. hverju það sætti að kosningaloforð flokksins hefðu ekki náð fram að ganga. Þá kom fram í máli formanns fjárln., hv. þm. Jóns Kristjánssonar, að eitt væri að setja fram kosningastefnu og gefa kosningaloforð, en annað að semja um stjórnarsáttamála. Þá innti ég nánar eftir því hvort það bæri að skilja þessi ummæli sem svo að Sjálfstfl. hefði staðið í vegi fyrir því að þessi ágætu áform framsóknarmanna næðu fram að ganga og ég fékk ekki betur skilið en að svo hefði verið. Að vísu brá svo við hér við atkvæðagreiðslu bæði við 2. og 3. umr. fjárlaga eða eftir þær umræður að fram komu brtt. við fjárlögin sem hefðu einmitt gert okkur kleift að samþykkja kosningaloforð framsóknarmanna. Í fyrsta lagi kom fram tillaga um tæplega 1.300 millj. kr. viðbótarframlag til barnabótanna sem hefði leitt til þess að unnt hefði verið að greiða ótekjutengdar barnabætur til allra barna fram að 16 ára aldri.
Ég veit ekki betur en allir þingmenn stjórnarmeirihlutans hafi sameinast um að fella þessa tillögu, einnig fulltrúar framsóknarmanna. Þá kom enn ein tillagan fram, þ.e. að gera þetta í áföngum, tillaga um viðbótarframlag í barnabæturnar um 500 milljónir fyrir komandi ár. Einnig þessa tillögu felldu þingmenn stjórnarmeirihlutans og ég fékk ekki betur séð en allir þingmenn Framsfl. greiddu atkvæði gegn henni.
Herra forseti. Þetta eru pólitískar athugasemdir sem mér finnst rétt að komi fram og að við höldum til haga að fyrirheit Framsfl. eru ekki traustari en þetta.
Fram kemur í greinargerð með þessu frv. að þegar það hefur endanlega allt komið til framkvæmda árið 2003 þá mun það þýða árlegan útgjaldaauka fyrir ríkissjóð sem nemur um tveimur milljörðum kr. En það hefur verið sagt hér áður við umræðuna og oftar en einu sinni að þegar við hverfum tíu ár aftur í tímann, til upphafs tíunda áratugarins, þá voru útgjöld til barnabótanna tveimur milljörðum hærri að raungildi, rúmum milljarði í krónum talið, um tveimur milljörðum að raungildi. Það er því ekki einu sinni verið að leggja inn í barnabótakerfið þá upphæð og við vörðum til barnabótanna fyrir tíu árum vegna þess að ætla má að þeir tveir milljarðar, sem nú er verið að tala um, muni hafa rýrnað að verðgildi þegar kemur fram á þennan tíma. Einnig þessu skal til haga haldið.
Það var rætt talsvert í efh.- og viðskn. hvaða leið ætti að fara varðandi barnabæturnar. Frv. gengur út á að afnema eignatengingu barnabótanna og um það voru menn á eitt sáttir. Síðan er hér dregið úr tekjuskerðingunni, þ.e. tekjuskerðingarmörkin eru hækkuð. Um þetta eru menn einnig sáttir. Spurningin er svo hvernig eigi að verja þessum viðbótarfjármunum að öðru leyti og það virðist vera orðið almennara viðhorf í samfélaginu en áður var þegar maður skoðar umsagnir sem bárust um þetta frv. að draga beri úr tekjutengingu barnabótanna og að líta á þær sem jöfnunargreiðslur á milli kynslóða í stað þess að tengja þetta tekjum fólks. Þetta eru viðhorf sem komu úr verkalýðshreyfingunni og eru að verða nokkuð almenn.
Hins vegar kom fram í máli fulltrúa verkalýðshreyfingarinnar að fara mætti aðrar leiðir til að feta okkur inn í þennan heim og a.m.k. í máli sumra talsmanna hreyfingarinnar kom fram það sjónarmið að e.t.v. hefði verið heppilegra að hækka skerðingarmörkin. Ef við gæfum okkur að þegar fram liðu stundir afnæmum við þessa tekjutengingu væri eðlilegra að fara þá leið vegna þess að ótekjutengdar barnabætur, eins og hér er gert ráð fyrir, munu náttúrlega fyrst og fremst gagnast þeim sem eru í hærri tekjukantinum. Þeir sem eru í lægri tekjukantinum og innan tekjuskerðingarmarkanna fá enga aukningu með þessari greiðslu. Það fellur inn í þá greiðslu sem þessir aðilar fengu áður.
Einstæðir foreldrar hagnast að því leyti að þessi greiðsla kemur núna með fyrsta barni. En einhverra hluta vegna nutu einstæðir ekki slíkra greiðslna fyrir fyrsta barn. Ég skil það ekki og eiginlega átta sig fáir á því hvernig sú regla varð upphaflega til.
Þetta eru hugmyndir sem voru reifaðar af hálfu talsmanna verkalýðshreyfingarinnar að eðlilegra hefði verið að hækka tekjuskerðingarmörkin en að fara þessa leið að koma með eingreiðslur.
Hver er skoðun mín á því máli að draga úr tekjutengingu barnabótanna? Ég hef fylgt því sjónarmiði að draga beri úr þessari tekjutengingu. Hins vegar vakna óneitanlega alltaf spurningar þegar við erum með takmarkaða fjármuni hvernig þeim verður best varið og að það sé gert á réttlátan hátt og þá er óneitanlega mjög freistandi að halda sig við einhverja tekjutengingu. Ég er t.d. fylgjandi því að hlutfallslega hærri greiðslur komi til einstæðra foreldra en annarra vegna þess að hagur þeirra er erfiðari. Það er staðreynd. Ég á mjög erfitt með að sjá að við munum algjörlega leggja tekjutengingu af. Ég held að hún hljóti alltaf að vera í einu eða öðru formi. Ég hef stundum viðrað þá persónulegu skoðun mína, og er ég þá bara að tala fyrir sjálfan mig, að bótakerfið almennt, bætur eigi ekki að vera undanþegnar skatti, þær eigi að vera jafnar greiðslur en að fella síðan tekjutenginguna og tekjujöfnunina inn í tekjuskattskerfið. Mér finnst að það sé leið sem sé a.m.k. vert að skoða.
Ég ætla ekki að hafa mörg orð um þetta núna. Ég hefði verið sáttari ef við hefðum skoðað þá leið betur að hækka skerðingarmörkin, ef við hefðum varið þessum fjármunum til þess að hækka skerðingarmörkin. Ég held að það hefði að mörgu leyti verið heppilegri leið. Hins vegar fagna ég því að viðbótarfjármagn skuli koma núna inn í barnabótakerfið. Ég held að það sé mjög til góðs. Þótt ég hefði viljað skoða aðrar leiðir mun ég greiða þessu frv. og lagabreytingum atkvæði mitt.