Samgönguráðherra (Sturla Böðvarsson):
Herra forseti. Hér tökum við til við að ræða að nýju frv. til laga um breytingu á lögum um skráningu skipa sem var frestað í miðju kafi nokkru fyrir jól. Ég hafði mælt fyrir frv. og hv. þm. Guðjón Arnar Kristjánsson hafði talað.
Aðeins til upprifjunar þá er með frv. aflað lagaheimildar til að fiskiskip sem skráð er á íslenska skipaskrá sé jafnframt skráð svokallaðri þurrleiguskráningu á erlenda skipaskrá. Frv. er samið af nefnd sem samgrh. skipaði í samráði við hæstv. sjútvrh. En auk fulltrúa sjútvrh. áttu sæti í nefndinni fulltrúar frá utanrrh.
Ég ætla ekki að halda aðra framsöguræðu fyrir frv. en ég ætla að fara nokkrum orðum um þær fyrirspurnir og ábendingar sem hv. þm. Guðjón Arnar Kristjánsson hafði sett fram í sinni ágætu ræðu þegar frv. var til meðferðar.
Í fyrsta lagi vegna spurninga hv. þm. þá fjallaði hv. þm. nokkuð um Flæmingjagrunnið. Og dæmi um veiðar sem Íslendingar hafa sótt í, eins og hv. þm. sagði, eru rækjuveiðar undir rússneskum fána í Barentshafi, rækjuveiðar undir fánum Eystrasaltsríkjanna á Flæmingjagrunni og þorskveiðar undir færeyskum fána í Barentshafinu. Þingmaðurinn fjallaði nokkuð um þetta. Af því tilefni vil ég svara því að það er rétt að íslensk skip hafa með ærnum tilkostnaði og fyrirhöfn veitt undir fána annarra ríkja. Það er staðreynd.
Frv. það sem hér liggur fyrir er til þess fallið að hafa betri stjórn á því hvaða veiðar íslensk skip stunda undir fána annarra ríkja. Veiðarnar á Flæmingjagrunni eru gott dæmi um þetta. Þær eru dæmi um veiðar þar sem þurrleiguskráning yrði ekki heimiluð og má benda á f-lið 2. mgr. 1. gr. frv. í því sambandi.
Eins og hv. þm. Guðjóni Arnari Kristjánssyni er kunnugt hefur Ísland mótmælt stjórnuninni á þeim veiðum og hefur þar af leiðandi tekið upp á sitt eindæmi þá ákvörðun að stjórna þar veiðum með einhliða kvótasetningu. Jafnframt hefur Ísland unnið að því að stjórnunin verði endurskoðuð og úthlutun fari fram á veiðirétti á Flæmingjagrunni.
Í annan stað fjallaði hv. þm. um 1. og 2. gr., g-lið, og sagði:
,,Mig langar í framhaldinu að varpa fram spurningu til hæstv. samgrh.: Hvaða aðrar upplýsingar er átt við í g-lið 1. gr. sem samgrh. á að geta kveðið á um í reglugerð? Hverjar eru þær?``
Svar mitt er: Hér er um almennt heimildarákvæði að ræða. Ekki er mögulegt að sjá fyrir öll hugsanleg álitaefni sem upp kunna að koma þegar farið verður að vinna samkvæmt þessum lögum. Tilgangur g-liðanna bæði í 1. og 2. mgr. 1. gr. frv. er að mæta hugsanlegri þörf fyrir að setja frekari reglur um þurrleiguskráningu íslenskra skipa. Ef liðirnir eru lesnir í samhengi við aðra liði lagagreinarinnar er augljóst að þessum liðum verður ekki beitt til rýmkunar ákvæðinu. Þvert á móti frekar til þrengingar útgáfuleyfis samkvæmt greininni.
Í þriðja lagi spyr hv. þm. og fjallar um 1. gr., 2. málslið 2. mgr.:
,,Hvernig telur ráðherrann að þessi málsgrein, þ.e. þessi stafliður hennar, takmarki það nú þegar skipin verða sett undir þurrleigu?``
Svar mitt er: Hugsunin er sú að ekki á að vera hægt að nýta þurrleiguskráningu til að stunda veiðar sem hægt er að stunda undir íslenskum fána. Hér er átt við að stunda veiðar í þrengri merkingu. Þannig væri t.d. undir þurrleiguskráningu hugsanlegt að nýta rússneskan kvóta í norsk-íslenskri síld á íslenskum skipum undir rússneskum fána, þ.e. íslensk skip geta ekki veitt úr íslenska kvótanum undir öðrum fána en íslenskum. En eins og þingmaðurinn veit er ekki hægt að veiða úr rússneska kvótanum nema undir rússneskum fána. Hér er því dæmi um viðbótarverkefni fyrir íslensk skip eins og talað er um í athugasemdum með frv.
Þá spurði hv. þm. út í d-lið 2. mgr. 1. gr. Svar mitt er að um þennan lið þarf ekki að fjölyrða. Hér er verið að hnykkja á að ávallt sé tekið mið af þeim alþjóðlegu skuldbindingum sem við höfum tekið á okkur við útgáfuleyfi til þurrleiguskráningar.
Í fimmta lagi fjallaði þingmaðurinn um e-lið 2. mgr. 1. gr. Þar spyr hann m.a. út í það sem þar segir: ,,sýnt þykir að ríkið sem skipið mun verða skráð þurrleiguskráningu í muni virða skyldur sínar sem fánaríki``.
Svar mitt er svohljóðandi: Þessi lagaheimild, þ.e. að loka fyrir þurrleiguskráningu til einstakra ríkja sem reynslan sýnir að uppfylla ekki skyldur sínar sem fánaríki er til þess fallin að herða skilyrði fyrir þurrleiguskráningu enn frekar. Má í þessu sambandi minna á að ýmis hentifánaríki svokölluð eru vel þekkt. Framkvæmd þurrleiguskráningar gæti aftur á móti leitt í ljós að rétt væri að bæta ríkjum á þann lista og þá er hægt að bregðast við því.
Í sjötta lagi fjallaði hv. þm. um f-lið 2. mgr. 1. gr. en þar segir: ,,þær veiðar sem skipið mun stunda meðan á þurrleiguskráningu stendur ganga ekki að öðru leyti gegn hagsmunum Íslands``.
Svar mitt við þeim hugleiðingum er svohljóðandi að vísa til þess sem áður sagði um þennan lið í upphafi ræðu minnar um veiðar í Flæmingjagrunninu þegar ég mælti fyrir frv. Ég get tekið annað dæmi, kolmunnaveiðar. Eins og þingmaðurinn veit standa nú yfir samningaviðræður um skiptingu kolmunnastofnsins. Það er því ljóst að undir núverandi kringumstæðum mundi það vera mat sjútvrh. að þær gengju gegn hagsmunum okkar og hann á grundvelli þess ákvæðis ekki heimila þurrleigu íslensks skips til þessara veiða. Þetta er að sjálfsögðu svar sem ég gef hér að höfðu samráði við hæstv. sjútvrh.
Í sjöunda lagi spyr hv. þm. hvort ekki sé eðlilegt að vísa frv. bæði til sjútv.- og samgn. Ég tel að það sé efni málsins samkvæmt eðlilegt að frv. gangi til hv. samgn. og það sé þá á valdi hennar að taka ákvörðun um hvort leitað sé umsagnar sjútvn. um einstök atriði frv.
Í áttunda og síðasta lagi fjallaði þingmaðurinn um að skilyrði fyrir þurrleigusamningi væri ekki til staðar og að skipið yrði tafarlaust afmáð af hinni erlendu skipaskrá.
Svar við þessum hugleiðingum er svohljóðandi: Með orðunum ,,tafarlaust afmáð`` er átt við að eðlilegar ráðstafanir eigi sér stað áður en skipið er svipt þurrleigu, þ.e. útgerðin hefjist strax handa um að gera nauðsynlegar ráðstafanir til að flytja skráningu skips. Hér má hugsa sér að segja þurfi upp erlendum sjómönnum, ganga frá hafnargjöldum o.s.frv.
Niðurfelling þurrleiguskráningar á hafi úti. Hér hefur hv. þm. Guðjón Arnar Kristjánsson væntanlega bent á raunverulegt praktískt vandamál sem þarf að fara yfir. Á meðan á þurrleigu stendur verður áhöfn væntanlega að miklu leyti erlend, þó ekki sé vert að fullyrða neitt um það. Ef skráningin fellur niður á hafi úti yrði þetta samstundis ólögleg áhöfn þar sem flestir hefðu væntanlega ekki atvinnuleyfi til að starfa um borð í íslensku skipi. Af þessum sökum gengur varla upp í framkvæmd að fella þurrleiguskráningu niður á hafi úti. Niðurfelling þyrfti að eiga sér stað þegar skipið kæmi næst til hafnar.
Herra forseti. Ég tel mig hafa farið ítarlega yfir þær spurningar sem hv. þm. bar fram í ræðu sinni. Ég tel eðlilegt og raunar afar mikilvægt að hv. samgn. fari yfir öll þessi atriði sem hv. þm. spurði um og ég hef nú gefið svör við. En ég tel að það sé svo mikilvægt að allir endar séu hnýttir að nefndin fari afar vandlega yfir þetta og greini þær ábendingar sem komið hafa fram við þessa umræðu.
Að öðru leyti þakka ég fyrir viðbrögðin við frv. og vænti þess að það hljóti afgreiðslu á hinu háa Alþingi.