Félagsmálaráðherra (Páll Pétursson):
Herra forseti. Hér er spurt um ferðakostnað á meðferðarheimilum sem rekin eru á vegum Barnaverndarstofu. Slíkum heimilum er ætlað að veita börnum sérhæfða meðferð þegar úrræði á vegum sveitarfélags hefur ekki dugað til. Í barnaverndarlögum er ekki að finna heimildir til greiðslu ferðakostnaðar foreldra barna vegna dvalar barna fjarri heimilum sínum og þátttöku þeirra í meðferð barnanna.
Ákvæði sjúkratrygginga um ferðakostnað sjúkratryggðra og aðstandenda þeirra eiga ekki við vegna dvalar barna á meðferðarheimilum á vegum Barnaverndarstofu, enda takmarkast þau við sjúkrastofnanir. Vistun barns á meðferðarheimili er gerð að beiðni forsjáraðila barns og viðkomandi barnaverndarnefndar að fengnu samþykki Barnaverndarstofu. Gerður er svokallaður vistunarsamningur um meðferðina sem segja má að sé þríhliða samningur milli foreldra, meðferðarheimilis og viðkomandi barnaverndarnefndar. Þar er að finna skilmála um þátt foreldra við framfærslu barns á meðferðarheimili, þar á meðal varðandi ferðir og fer um það atriði eftir reglum sem Barnaverndarstofa setti í mars árið 2001 um samskipti barnaverndarnefnda og meðferðarheimila. Í þeim reglum segir m.a.:
,,Vistunaraðili skal gera forsjáraðilum og börnum grein fyrir starfsemi langtímameðferðarheimila um leið og sótt er um þangað. Meta skal í hverju tilviki þörf fyrir heimsókn á meðferðarheimili áður en meðferð hefst.``
Í samningnum kemur einnig fram að vistunaraðili sem yfirleitt er starfsmaður barnaverndarnefndarinnar sem hefur vistað barnið og foreldrar mæta á samráðsfundi sem halda skal á meðferðarheimili nema sérstaklega standi á. Samráðsfundirnir skulu haldnir eigi sjaldnar en 4--5 sinnum á ári að meðtöldum inn- og útskriftarfundum.
Í reglunum er sérstaklega fjallað um kostnað vegna barna sem njóta meðferðarúrræða á vegum Barnaverndarstofu. Þar segir m.a.:
,,Forsjáraðilum ber almenn skylda til að framfæra barn sitt með hliðsjón af þörfum barnsins, sbr. 1. mgr. 9. gr. barnalaga nr. 20/1992. Vistunaraðila ber að sjá til þess að forsjáraðilar greiði eða að meðferðarheimili berist fjárhæð með barni sem svarar einu meðlagi eins og það er ákveðið af Tryggingastofnun ríkisins í upphafi hvers mánaðar meðan vistun barns á meðferðarheimili varir.``
Í 15. gr. er sérstaklega fjallað um ferðakostnað. Forsjáraðilum ber að mæta á reglubundna samráðsfundi með vistunaraðila og starfsmönnum meðferðarheimila meðan á meðferð barns varir og þeir bera þann ferðakostnað sem af því hlýst. Sama gildir um ferðakostnað í tengslum við umgengni. Foreldrar bera því allan ferðakostnað vegna heimsókna barns til foreldra og þátttöku foreldra í meðferðarstarfinu. Foreldrar geta leitað til barnaverndarnefndar eða eftir atvikum félmn. um sérstaka fjárhagsaðstoð vegna þessara ferða. Barnaverndarnefndin metur umsóknina með hliðsjón af markmiðum áætlunar í máli barns, stöðu foreldris og einnig með hliðsjón af þörfum barnsins að höfðu samráði við meðferðarheimili.
Í 2. lið fsp. er spurst fyrir um hvort áform séu um að auka stuðning við foreldrana vegna ferðakostnaðar. Til þess að unnt sé að auka þennan stuðning er nauðsynlegt að fyrir liggi skýr lagaheimild og nauðsynlegar fjárveitingar til þess að mæta slíkum kostnaði. Rök mæla gegn því að sjálfkrafa sé fyrir hendi réttur foreldra til greiðslu vegna ferðakostnaðar. Benda má á að á meðan barn dvelur á meðferðarheimili er verulegum hluta af framfærslu barnsins létt af foreldrum án þess að réttur þeirra til bóta, barnabóta eða barnabótaauka skerðist og ekki þarf að greiða skólagjöld vegna framhaldsskóla meðan á meðferðardvöl stendur og ýmis frístundaiðkun er foreldrunum að kostnaðarlausu.
Að mati Barnaverndarstofu eru langflestir foreldrar sáttir við að greiða þennan ferðakostnað og telja hann ekki mikinn í samanburði við þá þjónustu sem barnið njóti og létt sé samhliða á ýmsum útgjöldum fjölskyldunnar vegna barnsins. Þrátt fyrir þetta kann að vera ástæða til að gerð verði sérstök athugun á þessu með hliðsjón af þeim reglum sem gilda um ferðakostnað sjúkratryggðra sjúklinga og aðstandenda þeirra innan lands.