Steingrímur J. Sigfússon:
Herra forseti. Ég skal ekki lengja þessa umræðu að ráði en ég vil þó koma inn á nokkur atriði.
Í fyrsta lagi um nafngiftina. Auðvitað má til sanns vegar færa að ef ekkert annað er fólgið í þessari breytingu en nafngiftin ein sé Landgræðslan hið ágætasta nafn og það sem dagsdaglega er notað. Menn tala gjarnan um Landgræðsluna. En það hefur lengi verið venja að kenna hreinar ríkisstofnanir við ríkið til að það komi fram í nafni þeirra og heiti að viðkomandi starfsemi sé rekin af ríkinu og á ábyrgð ríkisins. Þess vegna er talað um Landgræðslu ríkisins eða annað í þeim dúr. Út úr því á ekki að lesa einhverjar pólitískar meldingar, merkingar eða meiningar. Mér finnst ósköp barnalegt ef menn eru enn á því stigi að láta það hafa áhrif á sig.
Er það þannig að ríkið sé orðið skammaryrði? Er það afraksturinn af puði nýfrjálshyggjumanna í ein 20 ár, að búið sé að koma þvílíku óorði á allt sem ríkið fyrir hönd allra okkar sem í landinu búum stendur sameiginlega fyrir, að ríkið sé orðið skammaryrði? Eru menn orðnir feimnir við að láta það koma fram í nafngiftum stofnana að þær séu á vegum ríkisins? Verða þá ekki sveitarfélögin næst? Það er auðvitað óskaplegur sósíalismi að sveitarfélög í landinu skuli standa fyrir einhverri starfsemi. Það verður að stroka það út úr lögum samkvæmt sömu stefnu og láta ekki koma fram að neitt sé á vegum sveitarfélaganna. Ég veit ekki hvar svona della endar.
Svo lengi sem þetta er lögbundið verkefni ríkisins og rekin er stofnun sem annast þar tiltekið hlutverk finnst mér það í góðu lagi og gjarnan vera skýrt í nafninu, að þetta sé Landgræðsla ríkisins. Ég vona að það sé ekkert annað sem standi hér til. Hæstv. ráðherra talar þannig að ekki sé smyglgóss með í ferðinni, að nafngiftin sé ekki undirbúningur undir eitthvað annað sem kæmi svo í næstu umferð, töfrastafirnir miklu, háeff fyrir aftan eða bara jafnvel einkavæðing starfseminnar, hvernig sem menn ætluðu að græða á því. Ætli það yrði ekki einhver bið á því því. Frjálshyggjan hefur ekki haft mikinn áhuga á að taka að sér þau verkefni sem hafa í för með sér útgjöld og peningaútlát, þ.e. mál sem ekki er ljóst hvernig menn geti makað krókinn. Það vantar hins vegar ekki að þeir hafa mikinn áhuga á öllu því sem hægt er að græða á.
Í öðru lagi, í sambandi við sveitarstjórnirnar, sýnist mér ástæða til að skoða hin nýju landgræðslulög í þessu sambandi og ég held að sú ábending hv. þm. Guðjóns A. Kristjánssonar sé fullgild. Við fljótan yfirlestur sýnist mér að verið sé að þyngja talsvert skyldur sveitarfélaganna, t.d. hvað varðar áætlanagerð og ýmiss konar skipulagsvinnu sem lýtur að landnýtingu. Gott og vel, til sanns vegar má færa að ærin þörf sé á að þessi mál séu tekin fastari tökum. Ég tek það fram að ég skil ekki hv. þm. Guðjón A. Kristjánsson svo að hann sé andvígur því að þessum málum sé sinnt heldur hafi hann bent á að ef um er að ræða viðbótarútgjöld þá eigi það að vera uppi á borðinu.
Ég sé ekki að þau ákvæði sem nú koma inn í frv. til laga um landgræðslu, í 584. máli þessa þings, og lúta að gerð úrbótatillagna og áætlana sem sveitarfélagið skuli standa fyrir eigi sér hliðstæðu í dag. Auðvitað hafa sveitarfélögin haft ákveðnar skyldur. Þau hafa haft eftirlitsskyldu og vissa vöktunarskyldu en þarna er jafnvel verið að gera ráð fyrir viðameiri verkefnum. Í stað gróðurverndarnefndanna sem hæstv. ráðherra hefur staðfest að eigi að leggja niður virðast sveitarfélögin eiga að koma sér upp nefnd til að fara með þessi mál á sínum vettvangi. Það er auðvitað alveg fullkomlega eðlilegt að spurt sé: Hvað þýðir þetta? Hefur þetta í sér fólgin viðbótarútgjöld? Þá eigum við að ræða það og eins þó að við gætum verið sammála um að þörf gæti verið á þeim breytingum.
Eftir stendur, herra forseti, að mér finnst varhugavert að búa svo um það kjarnaatriði að til þess geti þurft að koma að grípa til að takmarka upprekstur og fjölda búfjár á beitarsvæðum. Menn viðurkenna það. Í frv. til laga um landgræðslu stendur það eftir á einum stað, í 21. gr., um efni úrbóta áætlunar Landgræðslunnar. Þar kemur setning, ósköp stutt og sakleysisleg sem er auðvitað alveg mergurinn málsins. Þar segir, með leyfi forseta:
,,Heimilt er að í úrbótaáætlun sé kveðið á um friðun lands fyrir beit.``
Það hlýtur líka að eiga að skiljast sem möguleiki á takmörkun beitar. Það getur verið alfriðun eða hlutafriðun lands eins og ég kýs að lesa þetta. Þetta er eini staðurinn að ég finn þetta ákvæði í þessum greinum sem fjalla um úrbótaáætlanir Landgræðslunnar. Væntanlega er vísað í það hér í 3. gr. þess frv. sem nú er á dagskrá, 593. máls, þar sem segir:
,,Réttur hvers lögbýlis til upprekstrar búfjár á afrétt, í úrbótaáætlun Landgræðslunnar, skal ákveðinn af viðkomandi sveitarstjórn eða sveitarstjórnum þegar fleiri en eitt sveitarfélag eiga upprekstur á sama afrétt.``
Þetta er allt og sumt sem eftir stendur, ef ég hef lesið rétt saman ákvæði þessara tveggja frv., um það sem áður var heill kafli í lögum um afréttamál og fjallskil, þ.e. allt sem laut að ítölu, framkvæmd hennar og rétti einstakra aðila til þess að knýja á um að hún yrði gerð o.s.frv. Er þetta endilega mjög skynsamlegt, herra forseti? Það kynni þó ekki að fara svo að Landgræðslan yrði dálítið loppin ef ekkert stendur eftir annað en þetta hér. Menn gætu átt eftir að lenda í talsverðum núningi með framkvæmd þessara mála þegar öll leiðsögn er horfin úr lögum og ekkert stendur eftir annað en þessi einföldu atriði.
Ég held að það verði aldrei neinn botn í úrbótaáætlunum þar sem ekki er hægt að taka á þessu kjarnaatriði, ef óumflýjanlegt er að takmarka beinlínis eða friða ákveðin svæði fyrir upprekstri. Ég held að allt hitt verði við það heldur máttleysislegt. Ég er enn þá, herra forseti, ekki viss um að þarna hafi menn rambað á alveg rétta leið. Ég mæli eindregið með því að hv. landbn. sem nú fær frv. til skoðunar taki þetta atriði sérstaklega fyrir og skoði.
Hæstv. ráðherra fór með nokkra lofgjörð um forustufé. Hér hafa blandast inn í umræðurnar fallegar lýsingar manna á gáfnafari sauðkindarinnar, á fjallafálum og viðureign við þær. Ekki ætla ég að lasta forustuféð. Það þekkja allir sem hafa verið í erfiðum göngum að það getur gegnt lykilhlutverki. Þá var ég að hugsa um að enda mál mitt með því að fara með eins og eina vísu úr Kofabragnum eða Kofavísum eftir Jón Samsonarson, skáld og bónda á Hávarsstöðum, sem var kveðin um næstsíðustu aldamót. Sá var reyndar langafi þess sem hér talar. Það er komið aftarlega í göngurnar þegar þarna er komið sögu. Við sögu koma líka forustumórar og fleira fallegt úr göngunum.
Þannig gekk þetta til í göngunum á Hvammsheiði í þá daga.