Kolbrún Halldórsdóttir (frh.):
Herra forseti. Ég held þá áfram að ræða frv. til laga um samgönguáætlun. Það sem ég átti eftir að fara yfir í ræðu minni laut fyrst og fremst að þeirri samgönguáætlun sem birt hefur verið í þykkri og viðamikilli bók, Tillögu stýrihóps að samgönguáætlun 2003--2014, og var tilefni umræðna hér í þinginu við 1. umr. þessa máls. Enn liggur ekki ljóst fyrir, herra forseti, hvort þessi tillaga stýrihópsins sé sú áætlun sem hæstv. samgrh. ætlar að mæla fyrir á næsta þingi eða hvort sú tillaga sem hér liggur frammi komi til með að fara í einhvers konar áframhaldandi meðferð, og þá held ég að það sé alveg eðlilegt að hv. þingmenn fái skýringar á því við hverju megi búast.
Eigum við að búast við því að samgönguáætlunin sem þetta lagafrv. gerir ráð fyrir að hæstv. ráðherra tali fyrir á hausti komanda verði eitthvað lík þessari eða langt í burtu frá henni? Í hvaða átt telur þá hæstv. ráðherra að samgönguáætlunin eða tillaga stýrihópsins komi til með að breytast þessa mánuði sem fram undan eru? Það verður nefnilega að segjast eins og er, herra forseti, að í þeirri bók sem hér um ræðir eru ýmsir hlutir sem gefa tilefni til mjög mikillar umræðu og vangaveltna og spurningin er: Hvers vegna er verið að dreifa henni til þingmanna núna ef ekki er gert ráð fyrir því að við ræðum hana efnislega fyrr en kannski í haust og þá kannski í mikið breyttri mynd? Ég tel að það verði að koma fram, herra forseti, í umræðunni hvaða mark við þingmenn eigum að taka á þessu plaggi sem hér liggur frammi.
Það sama má segja um skýrslu um losun gróðurhúsalofttegunda frá samgöngum, skýrslu sem starfshópur samgrn. og Vegagerðar lagði fram í maí árið 2001. Sú skýrsla er unnin af Hreini Haraldssyni, Jóhanni Guðmundssyni og Rúnari Guðjónssyni og hún er til undirbúnings stefnumótunar. Og ég verð að segja, herra forseti, að við lestur þeirrar skýrslu vakna veigamiklar spurningar og ýmsum öflugum þáttum er varpað fram sem síðan er ekki hægt að finna stað í tillögu stýrihópsins sem ég nefndi. Við höfum ekki enn fengið að vita hvert vægi þessara tveggja gagna sem hljóta að vera grundvöllur áframhaldandi umræðu um stefnumótunina á að vera í umræðunni eða hvaða þýðingu þau komi til með að hafa í þeirri væntanlegu samgönguáætlun sem samkvæmt þessu frv. verður kynnt þingmönnum næsta haust.
Í því sambandi má nefna, herra forseti, að þingmönnum hefur borist í dag opið bréf frá talsmönnum stofnhóps almannasamtaka um borgarmálefni þar sem gert er að umtalsefni hvernig tekið er á málum varðandi framkvæmdir og fé til framkvæmda á höfuðborgarsvæðinu í þessu riti, Tillögu stýrihóps að samgönguáætlun. Af því að þetta rit er komið í umferð, menn hafa verið að kynna sér það sem þar stendur og áleitnar spurningar hafa óneitanlega vaknað við lestur þess, tel ég að t.d. hópur á borð við þennan sem ég nefndi, stofnhóp almannasamtaka um borgarmálefni, ætti rétt á því að fá umræðu og svör við þeim spurningum sem varpað er fram í því bréfi sem ég sagði áðan frá, herra forseti.
Af því að ég nefni það til sögunnar er rétt að ég vitni í það, með leyfi forseta, en í því segir:
,,Á næstu dögum og vikum verður tekin til afgreiðslu á Alþingi samgönguáætlun til næstu 12 ára, unnin á vegum samgönguráðuneytisins. Þar er m.a. gert ráð fyrir því að hlutur höfuðborgarsvæðisins í heildarfjárveitingum til nýframkvæmda verði aðeins 28,5% að meðaltali fyrstu fjögur árin.``
Og það er alveg greinilegt að hópurinn sækir upplýsingarnar í þessa bók og gerir þar af leiðandi ráð fyrir því að þetta sé plaggið sem lagt verði fram næsta haust.
Áfram segir í bréfinu, herra forseti:
,,Þegar litið er til þess að á árunum frá og með 1995 til og með 2001 var þetta hlutfall á bilinu 21--29% má segja að fjárveitingar til höfuðborgarsvæðisins hjakki í sama fari. Þetta ástand er með öllu óásættanlegt fyrir íbúa þessa svæðis sem eru 62% allra Íslendinga. Þeir sem nota vegina greiða viðhald þeirra og uppbyggingu í gegnum þungaskatt og bensíngjald og því ætti hlutur höfuðborgarsvæðisins að vera a.m.k. 62% af heildarfjárveitingum.``
Þetta er hér einungis sagt, herra forseti, til að lýsa því að almenningur, sem vill fylgjast með umræðum um samgöngumál, tekur sem einhvers konar stefnuyfirlýsingu af hálfu hæstv. samgrh. það sem í tillögu stýrihópsins stendur. Við vorum hvött til að ræða þá tillögu ekki efnislega í 1. umr. þessa máls. Nú sýnist mér eins og málið hafi a.m.k. þá stöðu að almenningur er farinn að taka mark á hlutum sem hér koma fram þannig að ég tel alveg rétt að hæstv. ráðherra geri frekari grein fyrir því hver sjónarmið hans eru í þeim efnum.
Þá vil ég undir lok máls míns, herra forseti, eingöngu ítreka það sem kemur fram í nál. 1. minni hluta samgn. þar sem gert er ráð fyrir því að alþjóðlegar áherslur og skuldbindingar í umhverfismálum þurfi að fá betri stuðning og þeim þurfi að gera hærra undir höfði í þessu frv. en gert er. Sömuleiðis ítreka ég að fjölskylduvæn stefna í samgöngumálum þarf að fá meira vægi og ýta þarf undir umræðu um slíkt.
Að lokum er rétt að geta þess að Landvernd varpar fram tímabærri spurningu um frv. í umsögn sinni um það sem birt er með nál. minni hluta nefndarinnar. Hún beinir ákveðinni fyrirspurn til samgn. sem ég sé ekki í áliti meiri hlutans að hafi verið tekin til umfjöllunar en í umsögn Landverndar segir, með leyfi forseta:
,,Landvernd vill vekja athygli á því að innan ESB hefur verið samþykkt tilskipun um mat á umhverfisáhrifum áætlana. Þessi tilskipun mun taka gildi hér á landi innan tíðar. Landvernd hefur ekki haft tækifæri til að kynna sér efni þessarar tilskipunar, en beinir því til samgöngunefndar að athuga hvort og hvernig hún kann að gilda við gerð samgönguáætlana og hvort líta beri til hennar við setningu laga um gerð samgönguáætlunar.``
Hér tel ég um að ræða tímabæra spurningu, herra forseti, sem ekki hefur fengist svar við þannig að ég hlýt að ætla að hæstv. samgrh. eða þeir sem gerst til þekkja komi með svar við henni í umræðunum á eftir.