Hjálmar Árnason:
Herra forseti. Ég ætla ekki að lengja þessa umræðu mikið, en eins og hv. síðasti ræðumaður vil ég sýna þessu merka máli þann sóma að segja nokkur orð um það.
Hér er um afar merkilegt mál að ræða því það felur í sér afskaplega skýra byggðastefnu og það felur í sér mikla jöfnunaraðgerð. Það er líklega ein mesta jöfnunaraðgerð og byggðaaðgerð sem stjórnvöld á Íslandi hafa gripið til. Þetta er árangur af metnaðarfullri stefnu, þverpólitískri stefnu nánast.
Vert er að hafa í huga að hitaveituvæðing hér á landi byrjar ekki fyrr en upp úr 1940, en eins og fram hefur komið njóta nú um 88% heimila landsins þess árangurs sem hitaveituvæðingin hefur skilað. Þeim svæðum hefur markvisst farið fjölgandi og sá árangur sem náðst hefur á því sviði hefur skilað Íslendingum í það virðulega sæti að vera heimsmeistarar í nýtingu endurnýjanlegrar orku þar sem um 67% af heildarorkunotkun okkar byggir á vistvænum orkugjöfum og komast engar aðrar þjóðir nærri því marki.
Okkur hefur tekist þetta ekki síst vegna þess að við höfum borið gæfu til að virkja jarðhitasvæðin. Í hitaveituvæðingunni réðust menn fyrst á þau svæði þar sem jarðhiti var augljós, þar sem rauk úr jörðu ef svo má segja, samanber hér í Reykjavík. Síðan hafa menn hægt og bítandi verið að stækka þessi svæði og á síðustu árum hafa svæði sem jafnvel voru lengi vel talin köld svæði reynst heit svæði og jarðvarminn hefur verið nýttur þar til mikilla heilla fyrir viðkomandi byggðarlög. Þetta er auðvitað að þakka okkar frábæru vísindamönnum á því sviði sem eru alveg tvímælalaust á heimsmælikvarða og þekking þeirra er í rauninni orðin útflutningsverðmæti okkar sem þjóðar. Þetta starf og hin markvissa pólitíska stefna sem hér hefur verið almenn sátt um hefur skilað líklega mestu velsæld og framförum í sögu þjóðarinnar, að ekki sé minnst á þann gífurlega sparnað sem hefur fylgt þessari hitaveitu- og vatns- eða virkjunarstefnu stjórnvalda á síðustu áratugum, ekki síst frá og með eiginlega miðbiki síðustu aldar.
Þá er líka rétt að hafa í huga að við framkvæmdir á borð við hitaveitulagnir og þegar hitaveita er lögð í ný byggðarlög eða að húsum þá vakna þar vonir. Það er svona jákvæður fylgifiskur. Menn sjá mikla möguleika til þess að nýta orkuna, ekki bara til þess að fá yl í kroppinn heldur líka til þess að nýta hana með öðrum hætti eins og dæmin sanna.
Í þessu frv. eru sérstaklega ánægjulegar nýjungar sem mér finnst vert að leggja áherslu á, þ.e. sú heimild að nota eiginlega þá sömu hugmynd og var notuð við nýjar hitaveitur, að nota sem nemur fimm ára niðurgreiðslu til að styrkja slíkar framkvæmdir, enda felst í því langtímasparnaður. Nú er sama hugmyndafræði samkvæmt þessu frv. yfirfærð yfir á smávirkjanir, en eins og kunnugt er er mikil vakning, ekki síst meðal bænda víða um landið, við að nýta bæjarlækina til þess að ná sér í ódýra orku og möguleika til þess að nýta orkuna til húshitunar og til annarra nota.
Ég vil fagna því sérstaklega að þessi aðferðafræði skuli vera færð frá hitaveitunum yfir á smávirkjanirnar og sérstaklega fagna ég bráðabirgðaákvæði þar sem getið er um úttekt á möguleikum á nýtingu smávirkjana á landsbyggðinni. Vissulega er þörf á að kortleggja þá orku sem kann að leynast í smávirkjunum. Sumir hafa nú gengið svo langt að nefna allt að 200 megavatta möguleika til að virkja bæjarlæki víða um landið, aðrir segja 50 megavött. Einmitt þessar tölur lýsa því hversu mikilvægt er að gera fræðilega úttekt á þessu og kortleggja þessa virkjunarmöguleika og treysti ég engum betur en Orkustofnun til þess.
Þá vil ég ekki síður fagna því að hér skuli vera nefndir möguleikar og þessi sama aðferðafræði um að niðurgreiða fjárfestingu sem nemur fimm ára niðurgreiðslu þar sem menn vilja taka upp varmadælingu. Sú aðferð hefur ekki verið mjög mikið notuð hérlendis en er sannarlega vannýttur möguleiki og vísindamenn Orkustofnunar hafa lagt mikla vinnu í að skoða þessa möguleika og hafa bent á hversu vannýttir þeir eru og byggja á þekktri og gamalli eðlisfræðilegri tækni.
Þessi aðferð, að heimila sem nemur fimm ára niðurgreiðslu sem styrk til fjárfestinga á nýrri tækni á þennan vistvæna hátt, er auðvitað mjög skynsamleg vegna þess að til lengri tíma litið felur hún í sér sparnað vegna þess að þegar smávirkjanir, hitaveitur eða varmadælur eru farnar að virka fellur hin almenna niðurgreiðsla niður að fimm árum liðnum og viðkomandi nýta sér þessa vistvænu og ódýru orku. Enda segir þetta sig sjálft. Á tiltölulega skömmum tíma hefur um 9 milljörðum kr. verið varið til niðurgreiðslu af þessum toga og eðli málsins samkvæmt mætti nýta svo háa fjárhæð til ýmissa skynsamlegra fjárfestinga eins og er stefnumörkun í þessu.
Herra forseti. Að lokum vil ég segja að ég tel eðlilegt að taka það til skoðunar í iðnn. að opna fyrir frekari möguleika því dæmin sýna að framfarir eru gífurlega miklar á þessu sviði. Vil ég benda þar m.a. á möguleikana á því að nýta vindmyllur svo sem eins og í Grímsey, af því að Grímsey bar hér á góma, eða á einangruðum býlum sem eru fjarri tengiveitum en á vindasömum svæðum. Framfarir á því sviði hafa orðið gífurlega miklar á síðustu árum og þetta er beinlínis mjög vaxandi atvinnugrein í Evrópu og auk þess vestanhafs og hafa á síðustu árum verið kynntar nýjar aðferðir við að nýta þá orku sem er í vindinum. Ég tel mjög hyggilegt fyrir okkur við lagasetningu að opna fyrir slíkan möguleika, þ.e. ef það reynist hagkvæmt og tæknilega framkvæmanlegt að nýta vindorkuna til þess að hita upp húsnæði þá mætti nota sömu aðferðafræði og hefur verið notuð við hitaveitur og á að gera samkvæmt þessu frv. við smávirkjanir og varmadælingu.
Þá vil ég líka nefna að unnið er m.a. hérlendis að tilraunum og rannsóknum á svokölluðum varmarafölum þar sem nýttur er mismunur hita og kulda til þess að framleiða orku. Þær tilraunir lofa afskaplega góðu. Ég vil jafnframt nefna vetnistæknina, en m.a. í New York eru dæmi þess að menn séu farnir að kynda upp stórhýsi með efnarafölum og vetni. Eins og kunnugt er eiga sér stað og munu eiga sér stað hér tilraunir með hina nýju vetnistækni.
Ég nefni þetta þrennt, vindmyllur, varmarafala og vetnistæknina eða efnarafalatæknina sem dæmi um nýja tækni sem er að ryðja sér til rúms og tel hyggilegt við lagasetningu á borð við þá sem hér er til umræðu að opna fyrir slíka möguleika með sama hætti og hefur verið gert með hitaveitur og smávirkjanir og nú varmadælingu með þessu frv., til þess að lögin þurfi ekki að vera framförum á sviði orkumála fjötur um fót.
Fleira var það ekki. Það verður gaman að vinna að þessu merkilega máli í iðnn. Ég tek undir það sem hér hefur komið fram, að að mestu leyti ætti að vera þverpólitískur stuðningur við þetta mikla framfaramál.