Steingrímur J. Sigfússon:
Herra forseti. Ég ætlaði að nota seinni ræðu mína til að gera aðeins betur grein fyrir þeirri till. til þál. um skoðun á starfsemi og stöðu Þjóðhagsstofnunar sem við höfum flutt og var dreift á Alþingi fyrir miðjan marsmánuð að gefnu tilefni, reyndar endurflutt tillaga frá síðasta vori, og er hér síðust á dagskrá þessa fundar ef ég veit rétt. Það er eðlilegt að hún sé rædd eða skoðuð í samhengi við þetta frv. Ég leyfi mér og hlýt reyndar, herra forseti, að láta í ljósi nokkra óánægju með að þingmál af þessu tagi, dagskrármál um viðfangsefni sem brennur á mönnum, kemst ekki einu sinni á dagskrá af þeirri einföldu ástæðu að það er flutt af þingmönnum en er ekki forgangsmál ríkisstjórnar. Þetta er, herra forseti, að mínu mati ein skýringin á því að Alþingi Íslendinga sem stofnun nýtur ekki þeirrar virðingar sem hún gjarnan mætti gera. Við berum ósköp einfaldlega ekki næga virðingu fyrir okkar eigin störfum og hlutverki á þinginu, og forsetar þingsins hljóta auðvitað að axla sinn hluta af þeirri ábyrgð. Með þeirri algeru þjónkun undir forgangsröðun ríkisstjórnar á málum sem hér er sýnd gerist það t.d. að ef þingmenn vilja koma sjónarmiðum sínum á framfæri, leggja til efnistök í sambandi við mál af þessu tagi, þegar allt í einu kemur upp sú hugmynd að slá Þjóðhagsstofnun af, kemst það ekki á dagskrá. Það sjónarmið fæst ekki einu sinni rætt heldur er beðið og beðið eftir því að ríkisstjórnin komi sér með hrossakaupum eða einhverjum öðrum aðferðum saman um hvað eigi að verða þar ofan á. Því er rúllað hérna inn á færibandið þegar frestir til að leggja fram ný þingmál eru löngu liðnir, og svo er ýtt á hnappinn. Í gegn með það. Það þarf baráttu til að svo mikið sem fá inn á dagskrá þingfundarins þingmál sem hér hefur legið fyrir um margra vikna skeið.
Tillaga okkar gengur út á það að Alþingi setji á fót nefnd til að gera ítarlega úttekt á starfsemi Þjóðhagsstofnunar. Í nefndinni sitji fulltrúar allra þingflokka, fulltrúi tilnefndur af starfsmönnum Þjóðhagsstofnunar og fulltrúi frá forsrn. Verkefni nefndarinnar verði, auk almennrar úttektar á starfi Þjóðhagsstofnunar, að skoða verkaskiptingu milli Þjóðhagsstofnunar og annarra aðila sem vinna að einhverju leyti að svipuðum verkefnum og meta kosti þess að Þjóðhagsstofnun verði færð undir Alþingi.
Ég leyfi mér að segja, herra forseti, að ekki væri það mikið þó að hæstv. ríkisstjórn féllist á að sumarið yrði tekið í þetta. Ég segi fyrir mitt leyti að ég væri tilbúinn til að fallast á það í staðinn að þegar niðurstaða úr slíku starfi lægi fyrir með haustinu, t.d. í októbermánuði, afgreiddi þingið frá sér lyktir málsins, og eins þótt þær yrðu mér ekki endilega að skapi. Þá væri búið að fá vandaða vinnu í nefnd yfir sumarið, skoðun, starfsmenn Þjóðhagsstofnunar hefðu komið sjónarmiðum sínum að og menn hefðu gefið sér aðeins tíma til að tala saman og fara yfir hlutina. Þetta eru, herra forseti, alveg ömurleg vinnubrögð, að sjá hvernig ríkisstjórnin þjösnast áfram með pólitísk gæluverk af þessu tagi eða bara einhver einkaþráhyggjumál eins einasta ráðherra sem að vísu í þessu tilviki er hæstv. forsrh. En það er alveg sama, geðvonskuköst og einkaþráhyggja einstakra stjórnmálamanna á ekki að ráða svoleiðis lögum og lofum í lýðræðisríki og þingræðisríki að öllu sé rutt til hliðar, öllum faglegum, vönduðum vinnubrögðum, viðhorfum starfsmanna eða því að skoða málin og velta upp ólíkum möguleikum. Svo láta menn hafa sig í það, þar á meðal samstarfsflokkur forsrh., að ganga í flórmoksturinn eins og ég kalla það. Þetta er ekkert annað, þeir vaða flórinn upp að hnjám, framsóknarmenn, í þessu máli eins og fleirum þegar ordrurnar koma, hvort sem þær koma frá Víetnam í það skiptið eða einhvers staðar annars staðar frá. Einhvern tíma hefði þótt saga til næsta bæjar að íslenski utanrrh. tæki við fyrirmælum frá Víetnam. En það er þannig þessa dagana.
Hæstv. utanrrh. telur alveg fráleitt að setja þessa stofnun undir Alþingi, það væri óeðlileg aðgreining hins þríþætta valds. Það fer vel á því að hæstv. utanrrh. sitji í þessum töluðum orðum við hliðina á Kristni H. Gunnarssyni --- ef hv. þingmaður mætti viðbindast augnablik þarna í hliðardyrum --- ég er með frv. í höndunum frá 1997--98, 122. löggjafarþingi, um breytingu á lögum um Þjóðhagsstofnun, nr. 54/1974, með síðari breytingum. Fyrsti flutningsmaður Kristinn H. Gunnarsson, annar flutningsmaður Lúðvík Bergvinsson, þriðji sá sem hér talar og fjórði Gísli S. Einarsson.
Frv. gengur samkvæmt 1. gr. út á að 2. mgr. 1. gr. laganna orðist svo, með leyfi forseta:
,,Stofnunin nefnist Þjóðhagsstofnun og starfar á vegum Alþingis. Forsætisnefnd Alþingis ræður forstjóra hennar til fimm ára í senn ...`` o.s.frv.
Ekki eldra þingmál en þetta var flutt af formanni þingflokks Framsfl. Hann vildi ekki bara kanna þá tilhögun að stofnunin fengi skjól af Alþingi, nei, hann vildi lögbinda hana strax, þá tilhögun sem hæstv. utanrrh. segir núna í nauðvörn sinni fyrir þessu gæluverkefni forsrh. að sé ómögulegt. Þeir þurfa að ræða eitthvað saman held ég, formaður Framsfl. og formaður þingflokksins. Þeir ættu að halda með sér einkafund. Hvort þeir hafa þar á boðstólum kaffi og kleinur eða eitthvað annað má einu gilda ef þeir gætu aðeins samræmt sjónarmið sín í þessu máli.
Í þriðja lagi, herra forseti, liggur fyrir að hér er verið að sóa fé. Frá byrjun hefur legið fyrir að það á að sóa peningum í þetta gæluverkefni. Reksturinn verður frá byrjun dýrari en heildarrekstrarkostnaður Þjóðhagsstofnunar er í dag. Þar til viðbótar kemur kostnaður Seðlabankans og þá það sem á að verðlauna ASÍ með fyrir þægðina auk biðlauna, flutningskostnaðar og annarra slíkra hluta sem mælast kannski af stærðargráðunni 50--70 millj. kr. Það eru ekki auralausir menn sem hafa ráð á þessu enda eru tölur stórar um þessar mundir, samanber 20 milljarðana. Þeir eru hættir að leika sér með aukastafina, þessir menn. Það er ekki baunatalning sem fer fram núna á stjórnarheimilinu þegar milljónatugirnir fjúka á báða bóga og milljarðatugirnir falla til í ríkisábyrgðum, og það tekur þingflokk Sjálfstfl. kortér að afgreiða málið. Samkvæmt nákvæmum upplýsingum mun málið ekki hafa verið öllu lengur á dagskrá fundarins (Gripið fram í: Sextán og hálfa.) eða kannski sextán og hálfa mínútu er hér upplýst, ekki var það meira. Hún er dýr, hver mínútan, hjá þessum háu herrum, er það ekki, þegar ábyrgðirnar rúlla í gegn.
Nei, herra forseti. Auðvitað er það þannig hvort sem við nálgumst þetta mál frá hinum sögulega bakgrunni, hinum efnislegu þáttum þess eða hvernig það ber að Alþingi allt of seint að þinginu er auðvitað sýnd fullkomin lítilsvirðing dag eftir dag með því að rúlla málunum glóðvolgum úr ljósritunarvélunum. Það má aldrei bíða eftir prentverkinu, það liggur svo á með málin að prentverkið er orðið langt á eftir. Þetta er allt ljósritað núna og svo er bara afbrigði og aftur afbrigði við því að taka þessi mál á dagskrá. Það er verið að leggja niður stofnanir eða umbylta öðrum og þykir alveg sjálfsagt mál.
Ég held að ég verði að segja, herra forseti, að þessi vinnubrögð eru verri en mig rekur minni til að hafi verið í háa herrans tíð, og í raun og veru þau bráðum 19 ár sem ég er búinn að vera hér. Ég held að aldrei hafi ríkt annað eins kaos í sambandi við framlagningu þingmála og vinnubrögð og skipulag á þinginu örfáum sólarhringum áður en til stendur að ljúka störfum. Stórmálin rúlla hér inn og höfðinginn sjálfur, hæstv. forsrh., er bara að sóla sig í útlöndum og er með fótgönguliðið í verkunum.
Þetta er, herra forseti, líka angi af því að þingræðið á Íslandi er veikt, og hefur veikst núna síðustu árin. Ég fullyrði það þó að mér þyki miður að þurfa að segja það. Það ber öll merki þess að hér hefur setið valdamikill flokkur í sterkum meirihlutastjórnum sem ekkert tillit hefur þurft að taka til þingsins um árabil. Hann hefur haft sér við hlið geðlitlar hækjur sem hafa lekið niður og framkvæmt stefnu Sjálfstfl. meira og minna athugasemdalaust. Annað væri upp á teningnum ef hér væri sterkt rótgróið þingræði, svo ég tali nú ekki um t.d. ef maður ber þetta saman við þau lönd þar sem minnihlutastjórnir hafa setið, þær sem hafa þurft að taka tillit til þingsins og semja um framkvæmd mála sinna gagnvart því. Þá væru þessi hlutföll allt önnur. Þetta er því, herra forseti, angi af því máli sem er auðvitað dapurlegt að þurfa að ræða, að framkvæmdarvaldið er gjörsamlega hugsunarlaust farið að telja það sjálfgefinn hlut að valta yfir Alþingi eins og því sýnist.