Bryndís Hlöðversdóttir:
Herra forseti. Ég má til með að bregðast í nokkrum orðum við ræðu hv. þm. Halldórs Blöndals og því sem fram kom í henni áðan.
Eins og hann sagði, og var m.a. ástæðan fyrir því að hann kvaddi sér hljóðs, vakti ég athygli á því fyrr í þessari umræðu að þetta ákvæði sem bannar okkur að hafa sérstakt virðisaukaskattsþrep á íslenskum bókum væri hluti af því gamla Evrópusambandi sem við gerðum samning við árið 1992. Ég held að þetta sé gott dæmi um þann skort á aðlögunarhæfni sem við búum við vegna þess að við byggjum á EES-samningnum. Ég taldi mikilvægt að draga það inn í umræðuna.
Hv. þm. Halldór Blöndal sagði að þetta liti þannig út að við værum annars flokks þjóð í samstarfi við ESB og fáraðist mjög yfir því að Evrópusambandið kæmi svona fram við okkar ágætu þjóð. En, herra forseti, ég verð að segja eins og er að auðvitað má setja þetta þannig upp að við séum einhvers konar annars flokks þjóð í samskiptum við Evrópusambandið en það er nú einu sinni það samstarf, í gegnum EES-samninginn, sem við höfum valið okkur þannig að það er engum um að kenna nema okkur sjálfum. Við höfum valið okkur þetta form í samskiptum við Evrópusambandið, að byggja á EES-samningnum. Því fylgja margir kostir en því fylgja líka margir gallar, herra forseti, m.a. sá að við búum við reglur sem voru í gildi þá. Við byggjum samskipti okkar m.a. að mestu leyti á framkvæmdastjórn Evrópusambandsins sem hefur misst heilmikil völd síðan 1992 vegna þess að þar hafa menn verið að færa valdið yfir til ráðs og þings. Það eru ýmsir slíkir gallar sem hafa komið fram á samningnum hvort sem okkur líkar betur eða verr, herra forseti.
Nú höfum við leitað eftir því að taka upp samninginn og fengið formlega neitun, okkur sagt að ekki sé hægt að fá efnislega uppfærslu á honum en hugsanlega tæknilega uppfærslu síðar. Þetta er bara staðan, herra forseti, sem við erum í á grundvelli EES-samningsins. Ég vil ítreka að EES-samningurinn hefur að mínu mati fært okkur gríðarlega margt gott og að mörgu leyti verið mjög góður grundvöllur þessa samstarfs. En í tímans rás og sérstaklega í tengslum við stækkun Evrópusambandsins höfum við ekki fengið að njóta þeirra jákvæðu breytinga sem hafa orðið á reglum sambandsins. Ég nefndi áðan nálægðarregluna og ég nefndi þetta með heimildina til að taka tillit til menningarlegrar sérstöðu sem er gríðarlega mikilvæg fyrir litla þjóð eins og Ísland. Ég held að þetta sé bara svona, herra forseti, og ég verð að segja við hv. þingmann að það er í raun og veru engum um að kenna nema okkur sjálfum. Við höfum valið okkur þetta og því fylgja kostir og því fylgja gallar.
Ég verð líka að bregðast við því að hv. þm. vitnaði til viðtals við mig um það að flokkur minn teldi eðlilegt að leggja fram stjórnarskrárbreytingu strax í haust. Ég verð að fá að vita hvaða viðtal það er sem hv. þm. vitnar til vegna þess að þetta hef ég aldrei sagt. Í þessu umrædda viðtali brást ég við orðum sem hæstv. forsrh. hefur gjarnan viðhaft í umræðu, hér og reyndar erlendis líka, að það taki mörg ár, sjö, átta eða jafnvel upp undir tíu ár, áður en við getum gengið inn í Evrópusambandið og vísar þar til ákveðinna tæknilegra vandamála við stjórnarskrárbreytingar. Það sem ég benti á í því viðtali, sem ég geri ráð fyrir að hv. þm. sé að vitna til, er það að ef pólitískur vilji væri fyrir hendi væri þetta mögulegt. Ég er ekki að segja að hann sé fyrir hendi og geri mér meira að segja fullkomlega grein fyrir því að hann er það ekki, og það er allt í lagi. Tæknilegu vandamálin eru samt ekki eins stór og ég held að menn hafi verið að segja.
Auk þess átta ég mig þá ekki á því ef við þyrftum að gera stjórnarskrárbreytingu áður en við sæktum um aðild að sambandinu. Væntanlega þarf að gera stjórnarskrárbreytingu en yrði þá ekki eðlilegt, herra forseti, að hún yrði gerð í tengslum við það að einhver samningsdrög yrðu lögð fyrir þjóðina ef til þessa kæmi?
Allt þetta, herra forseti, er sagt með fyrirvörum sem ég tel að séu allir fullkomlega réttir. Það þarf pólitískan vilja til og ég átta mig fullkomlega á því að hann er ekki til staðar í dag. Það væri í mínum huga auk þess fráleitt að leggja stjórnarskrárbreytinguna fram áður en menn sæktu um og könnuðu hvort þeir fengju einhvern viðunandi samning.
Herra forseti. Ég sé þetta ferli þannig fyrir mér og var að reyna að útskýra það í þessu umrædda viðtali að sótt yrði um og farið í einhvers konar samningaviðræður, ef til þess fengist pólitískur vilji og pólitískur meiri hluti að gera það, og síðan yrði þing rofið ef þetta væri á miðju kjörtímabili, sem er tæknilega mögulegt, og samningurinn borinn undir þjóðina ásamt stjórnarskrárbreytingu sem yrði samþykkt beggja megin við kosningar á tveimur þingum.
Herra forseti. Ég vil bara ítreka að ég hef aldrei sagt að flokkur minn, eða ég, telji eðlilegt að leggja slíka stjórnarskrárbreytingu fram strax og hún yrði samþykkt á næsta hausti. Þetta eru rangfærslur, herra forseti, og ég hvet hv. þingmann til að sýna mér þetta umrædda viðtal. Ef þessi orð eru þar viðhöfð eru þau rangt eftir mér höfð. Umræðan um þetta í viðtalinu snerist einungis um hvað væri pólitískur vilji og hvað væri tæknilegur möguleiki og það er það sem ég var að reyna að útskýra.
Herra forseti. Ég verð því enn og aftur að segja að ég og hv. þm. Halldór Blöndal erum sammála því að það er mikilvægt að lítil þjóð á borð við Ísland njóti þeirrar menningarlegu sérstöðu sem við höfum haft hingað til, að hafa t.d. sérstakt virðisaukaskattsþrep á íslenskar bækur --- það er dýrt að halda úti útgáfu fyrir svo lítinn markað --- en við getum það ekki vegna þess að við erum bundin af þessum gömlu samkeppnisreglum. Við hefðum heimild til þess núna ef við byggðum á þeim breytingum sem hafa verið gerðar síðan EES-samningurinn tók gildi.