Þórunn Sveinbjarnardóttir:
Hæstv. forseti. Ég var að blaða í gömlum þingskjölum um daginn vegna annars þingmáls og fletti upp í þingtíðindunum. Þar varð á vegi mínum till. til þál. frá 52. löggjafarþingi Alþingis, árið 1937. Tillagan var um ríkisábyrgð fyrir strigaverksmiðju og rafveitu á Eskifirði. Fyrsti flutningsmaður var Brynjólfur Bjarnason en meðflutningsmenn hv. þm. Einar Olgeirsson og Ísleifur Högnason.
Árið 1937 deplaði varla nokkur maður auga þegar svona tillaga var lögð fram á hinu háa Alþingi. Það þótti næsta sjálfsagt mál. Langt fram eftir síðustu öld voru ríkisábyrgðir fremur regla en undantekning. Björgunaraðgerðir til handa atvinnulífinu og geðþóttaákvarðanir um hverjir væru í náðinni hjá stjórnvöldum á hverjum tíma voru reglan en ekki undantekningin.
Við þessa umræðu í dag hafa ýmsir sagt að hæstv. ríkisstjórn hafi farið út af sporinu með því að leggja til ríkisábyrgð handa deCODE genetics Inc. sem er móðurfélag Íslenskrar erfðagreiningar. Ég er reyndar þeirrar skoðunar að þessi ríkisstjórn fari ekki endilega svo mikið út af sporinu í þessu tilviki. Þessi úthlutun, sem þetta auðvitað er, er í takt við aðrar úthlutanir ríkisstjórnar Íslands. Þá á ég auðvitað sérstaklega við, herra forseti, úthlutanir á sameiginlegum auðlindum þjóðarinnar, aðgangi að fiskimiðunum og þá auðlindapólitík --- ef auðlindapólitík skyldi kalla --- sem hæstv. ríkisstjórn rekur. Þó svo að hæstv. forsrh. hafi haldið því mjög fram fyrir áratug eða svo að tími hinna sértæku aðgerða væri liðinn er ekki mjög margt sem hefur gengið eftir í þeim efnum. Í sjálfu sér er ekki miklu við að bæta í þessari umræðu.
Hv. þm. Samfylkingarinnar, Jóhanna Sigurðardóttir, framsögumaður okkar í þessu máli, fór ítarlega í gegnum efnisþætti þessa máls og færði þar rök fyrir því að ekki sé með nokkru móti hægt að veita þessu máli brautargengi hér á hinu háa Alþingi. Aðrir þingmenn hafa komið í stólinn og tíundað rök sín, flestir gegn þessu máli. Sú undarlega staða er uppi, herra forseti, að það finnst varla maður í samfélaginu sem vill mæla þessari hugmynd bót, hvort heldur á hinu háa Alþingi, þar sem þingsalurinn hefur verið næsta tómur í allan dag, eða úti í samfélaginu meðal sérfræðinga sem hafa hvað mest vit á fjármálamarkaði og þessum málum eða meðal almennings. Jú, það finnast nokkrir einstaklingar í meiri hlutanum á hinu háa Alþingi sem ætla sér með þetta mál í gegn, gegn öllum þeim rökum sem teflt hefur verið fram í þessu máli.
Herra forseti. Þótt ég hafi ekki setið lengi hér á Alþingi finnast mér þessi vinnubrögð mjög í takt við aðrar aðgerðir hæstv. ríkisstjórnar, hvort heldur er í smærri málum eins og stofnun nýrra eða sameiningu ríkisstofnana ellegar í stóru málunum, t.d. stóriðjumálunum. Allt skal knúið í gegn í krafti meiri hlutans og umræðan sem slík dettur dauð niður, hún er ekki umræða, menn hlusta ekki hver á annan heldur halda sínu fram af því þeir voru ákveðnir frá upphafi.
Um leið og hæstv. ríkisstjórn fékk þá flugu í höfuðið að besta leiðin til að stuðla að framförum í atvinnulífinu væri að veita deCODE genetics Inc. 20 milljarða kr. ríkisábyrgð til að fjármagna lyfjaþróunarfyrirtæki hér á landi, missti hún held ég heyrnina, herra forseti. Ekkert af því sem sagt hefur verið um þetta mál, engin þeirra raka sem lögð hafa verið fram gegn þessu máli hafa náð til þessara háu herra. Þeir hafa fyrir löngu ákveðið sig og ætla með málið í gegn hvað sem það kostar, þó það kosti 20 milljarða íslenskra króna, herra forseti, og jafnvel meira.
Auðvitað er þessi gjörningur skref aftur á bak til þess tíma er ríkisvaldið var með puttana í öllum greinum atvinnulífsins og dældi út styrkjum án tillits til arðsemi eða áhættu. Sá tími er ekki löngu liðinn, herra forseti, eins og ég hef áður sagt. Ýmislegt hefur breyst en þó ekki allt.
Ég er mjög hugsi, herra forseti, yfir þessari undarlegu stöðu, að varla nokkur maður í Sjálfstfl. eða Framsfl. treysti sér í ræðustól til að tala fyrir þessu máli af sannfæringu eða trú. En stjórnarherrarnir fengu flugu í höfuðið og það er ,,áfram gakk`` fyrir restina.
Ekki einn þeirra aðila sem gefið hefur hv. efh.- og viðskn. Alþingis umsagnir um ríkisábyrgðarfrv. hefur treyst sér til að mæla með því. Þjóðhagsstofnun segir m.a. að inngrip sem þetta geti skekkt markaðinn og leitt til lakari lífskjara á Íslandi til lengri tíma litið. Stjórn samtaka fjárfesta er mótfallin frv. Það er Seðlabankinn líklegast líka. Greiningardeild Búnaðarbankans segir ríkisábyrgð af þessu tagi allt of mikla áhættu enda sé lyfjaþróun mjög áhættusamur atvinnurekstur, eins og hefur komið fram í máli manna hér margoft í dag. Verslunarráðið hefur ályktað gegn ríkisábyrgð en framkvæmdastjóri þess, hv. þm. Vilhjálmur Egilsson, formaður efh.- og viðskn., mælir samt með því að greitt verði atkvæði með þessu máli á hinu háa Alþingi.
Í tímaritinu Vísbendingu var á dögunum spurt hvað væri svo merkilegt við þetta fyrirtæki að það réttlætti 70 millj. kr. kostnað ríkisins á hvert starf. Þeirri spurningu hefur ekki verið svarað við þessa umræðu í dag. Í umræðunum hér hafa ekki komið fram neinar þær upplýsingar sem geta réttlætt 20 milljarða kr. ríkisábyrgð.
Eins og fram hefur komið, m.a. í máli hv. þm. Jóhönnu Sigurðardóttur, hafa allar upplýsingar um umhverfi lyfjaþróunarfyrirtækja og fjárfestingar í þeim og fjármögnun á þeim verið af mjög skornum skammti svo ekki sé meira sagt.
Ég get tekið undir með þeim sem hér hafa komið upp og viðurkennt að þeir séu ekki sérfræðingar í þessum málum. Ég er svo sannarlega ekki sérfræðingur í þessum málum. Ég held að það sé óhætt, herra forseti, að hv. þm. geri sér grein fyrir því, langflestir, að líklega erum við ekki bestu mennirnir til að taka ákvörðun í þessu máli. Í raun er með ólíkindum að okkur sé hér gert að taka afstöðu til málsins á grunni ónógra upplýsinga, upplýsinga sem segja okkur í raun ekkert um hvernig þetta gæti allt saman farið. Hv. þm. sem eiga að taka afstöðu byggða á bestu fáanlegum upplýsingum samkvæmt sannfæringu sinni eru settir í óþolandi stöðu.
Af þeirri einföldu ástæðu, herra forseti, er ekki nokkur leið að veita þessu frv. brautargengi hér á hinu háa Alþingi. Það verður að segjast eins og er, að af mörgum gölnum hugmyndum hæstv. ríkisstjórnar verður þessi að teljast sú algalnasta.