Guðmundur Árni Stefánsson:
Herra forseti. Veröldin breytti um svip á nokkrum mínútum og að meira eða minna leyti í beinni útsendingu ljósvakamiðla. Hrottaleg og miskunnarlaus árás nafnlausra hugleysingja á saklausra borgara var svo átakanleg að orð fá því ekki lýst. Það verður ekkert aftur eins í heimsmálunum eftir atburðina 11. sept. Við Íslendingar skiljum ekki þá mannvonsku og þá mannfyrirlitningu sem að baki býr því sem við blasti í Bandaríkjunum.
Afleiðingar þessarar árásar eru margþættar og í raun miklu meiri en nokkur spáði fyrir um strax í kjölfar hinna hörmulegu atburða. En mikið vatn á eftir að renna til sjávar þar til allar afleiðingarnar verða mönnum ljósar. Ef til vill verða þær mun víðtækari og varanlegri en nokkurn grunar í dag. Hvað sem þeim vangaveltum líður er mikilvægt að þjóðir heims, og þar á meðal við Íslendingar, verði á varðbergi og reyni eftir megni að laga sig að hinni nýju heimssýn, hér heima og í samstarfi innan samfélags þjóðanna.
En hvernig snúa þessi mál að okkur Íslendingum? Fram að þessu hefur verið góð samstaða um þær ákvarðanir og aðgerðir sem íslensk stjórnvöld hafa orðið að grípa til í kjölfar árásanna 11. sept. Sumar þeirra hafa verið stórar í sniðum. Þar má telja veitingu tímabundinna ábyrgða upp á 2.700 milljarða kr. vegna flugflota Íslendinga og ákvörðun um að virkja 5. gr. sáttmála Atlantshafsbandalagsins. Um þær hafði ríkisstjórnin samráð við stjórnarandstöðuna hér í þinginu en um hið síðarnefnda raunar þó ekki fyrr en eftir að ákvörðun hafði verið tekin.
Það er einkar mikilvægt að víðtækt samráð og samvinna einkenni í öllu áframhaldandi hófstilltar en markvissar aðgerðir og ákvarðanir af hálfu íslenskra stjórnvalda sem til álita munu óhjákvæmilega koma á næstu vikum, mánuðum, missirum og jafnvel árum, beint eða óbeint í kjölfar atburðanna fyrir þremur vikum. Ég nefni nokkur dæmi. Hvernig skal haga vörnum Íslands gagnvart hryðjuverkavánni? Hvaða afleiðingar munu þessi tíðindi hafa á viðræður íslenskra og bandarískra yfirvalda vegna bókunar um framkvæmd herverndarsamningsins í Keflavík? Verður óhjákvæmilegt, og í hvaða mæli, að styðja flugsamgöngur til og frá landinu og jafnvel ferðamannaþjónustuna í stórum stíl? Hver verða áhrif hugsanlegra aðgerða hér heima á Íslandi til að tryggja öryggi og verjast hættunni af hryðjuverkum? Hvernig munu þessar aðgerðir hafa áhrif á frelsi, mannréttindi og persónuvernd sem íslenskir borgarar hafa átt að venjast? Dómsmrh. nefndi til sögunnar nokkur atriði af þeim toga. Mun verða þörf á að endurmeta stöðu Íslands í samfélagi þjóðanna? Ég fyrir mitt leyti vil styrkja þau bönd. Þurfum við að endurmeta stuðning okkar til vanþróaðra ríkja? Hver verða í bráð og lengd hin efnahagslegu áhrif fyrir okkar litla land?
Margs er að gæta. Spurningarnar eru margar og svörin fá. Spurningarnar eru vafalaust mun fleiri. Ég tel að það komi til greina við þessar aðstæður að setja á samráðshóp forustumanna stjórnmálaflokkanna til að fara yfir málin og vera á vaktinni. Grípa getur þurft til aðgerða með skömmum fyrirvara og mér þykir eðlilegt að festa niður samráðsferli í þessum efnum. Utanrmn. ein og sér dugir ekki vegna þess hve fjölþætt og fjölbreytilegt málið er.
Ég óska þess að hæstv. utanrrh. svari þessum hugleiðingum mínum í ræðu sinni og velti vöngum yfir því hvort slíkt opinbert samráð komi til greina. Það er mikilvægt að við göngum í takt á hinni grýttu og hægförnu braut á leið til friðar og frelsis í vályndum heimi.