[prenta uppsett í dálka] 71. fundur, 128. lþ.
Samgönguráðherra (Sturla Böðvarsson):
Hæstv. forseti. Ég mæli fyrir þáltill. um samgönguáætlun. Önnur er rammaáætlun fyrir árin 2003--2014 og hin sundurliðuð áætlun fyrir árin 2003--2006.
Miklar og vaxandi kröfur hafa verið gerðar um hraðari uppbyggingu samgöngukerfisins eins og fjölmargar ályktanir frá sveitarstjórnum og öðrum hagsmunaaðilum bera vott um. Í þáltill. sem hér eru lagðar fram er í fyrsta sinn lögð fram heildaráætlun um rekstur og uppbyggingu samgangna sem tekur til allra samgöngumáta en markmið með samræmdri áætlun er fyrst og síðast að auka hagkvæmni.
Eins og tillagan ber með sér er verkefnið risavaxið og ekki hægt að verða við óskum allra. Framkvæmdaþörfin blasir við en við verðum að sníða okkur stakk eftir vexti.
Þegar mælt var fyrir lögum um gerð samgönguáætlunar var fjallað um aðdraganda þess að samræma áætlanagerð í samgöngumálum. Þar var sagt frá stýrihópi sem ég skipaði til að vinna tillögur að samgönguáætlun. Hann skilaði af sér í desember 2001. Í framhaldinu lagði ég fram á Alþingi frv. til laga um gerð samgönguáætlunar sem var samþykkt á vordögum 2002 sem lög um samgönguáætlun, nr. 71/2002. Við vinnslu samgönguáætlunar var tekið fullt tillit til ábendinga Ríkisendurskoðunar sem komu fram í desember árið 1998 en þar var bent á skort á samræmingu áætlana.
Með lögum um samgönguáætlun er öllu vinnulagi breytt. Lögin kveða á um skipan samgönguráðs. Samgönguáætlun kemur í stað sex eldri áætlana um samgöngumál, þ.e. flugmálaáætlunar, hafnaáætlunar, sjóvarnaáætlunar, langtíma\-áætlunar um öryggi sjófarenda, vegáætlunar og langtímaáætlunar í vegagerð. Þá tekur hún tillit til umferðaröryggisáætlunar. Áætlunin nær jafnt til rekstrar útgjalda Vegagerðarinnar, Flugmálastjórnar og Siglingastofnunar sem ekki var fjallað um í fyrri áætlunum. Þá er mörkuð stefna til framtíðar í samgöngumálum, þar með talið í öryggismálum og umhverfismálum. Áætluninni er ætlað að stuðla að víðtæku samstarfi stofnana í samgöngumálum, m.a. á sviði rannsókna. Þá gera lögin ráð fyrir aukinni aðkomu helstu notenda og hagsmunaaðila í gerð samgönguáætlunar, m.a. með opnu samgönguþingi sem halda á minnst einu sinni við gerð hverrar samgönguáætlunar. Einnig er lögbundið að hafnaráð og flugráð gefi ráðherra umsögn um tillögu samgönguráðs.
Fyrst vil ég gera grein fyrir áætlun til 12 ára. Í henni er sett fram stefna í samgöngumálum næstu 12 árin auk þess sem gerð er grein fyrir almennum forsendum og spáð fyrir um þróun ýmissa lykilstærða. Í þáltill. sem hér er mælt fyrir eru eftirfarandi fjögur meginmarkmið:
Fyrsta markmiðið er um greiðar samgöngur. Hér undir falla flestallar framkvæmdir við uppbyggingu og endurbætur samgöngukerfisins. Einnig er lögð áhersla á að sköpuð verði skilyrði fyrir flesta landsmenn til að komast til eða frá höfuðborgarsvæðinu hvert á land sem er innan 31/2 klukkustundar. Loks er sett fram að almenningssamgöngur í lofti, á sjó og á landi verði skipulagðar þannig að þéttbýlisstaðir með 200 íbúa eða fleiri eigi kost á þeim.
Annað markmiðið er um hagkvæmni við uppbyggingu og rekstur samgangna. Í samgönguáætlun er enn fremur áformað að nýta markaðsöflin við uppbyggingu og rekstur samgöngukerfisins enn frekar en nú er.
Þriðja markmiðið er um umhverfislega sjálfbærar samgöngur, m.a. varðandi vetnisnotkun.
Fjórða markmiðið er loks um öryggi í samgöngum og er ástæða til að vekja sérstaka athygli á verkefnum sem ætlað er að bæta öryggi í samgöngum almennt.
Í þessari samgönguáætlun er aukin áhersla lögð á uppbyggingu vegakerfisins. Þetta er stefnubreyting þar sem litið er svo á að byggingu nýrra flugvalla og nýrra hafna sé lokið nema sérstakar aðstæður kalli á annað. Framkvæmdir í höfnum og á flugvöllum miðast við að bæta aðstöðu og bregðast við auknum kröfum og þróun á sviði flugs og siglinga. Ein mikilvægasta einstaka aðgerðin í þessari nýju langtímaáætlun er skilgreining grunnnets eða burðarnets samgangna sem nær til samgöngumátanna þriggja. Með grunnneti er átt við þau mannvirki sem mynda eðlilegt samfellt samgöngukerfi um landið allt. Umferðin er mest í grunnkerfinu og því mikilvægt að það njóti forgangs. Í þessari áætlun er einnig unnið að því að bæta samgöngur fyrir ferðaþjónustu með uppbyggingu hálendisvega og öðrum aðgerðum og verður fjallað um sumar þeirra hér síðar í ræðunni.
Heildarfjármagn til samgöngumála hefur stóraukist á undanförnum árum. Í samgönguáætlun heldur þessi þróun áfram því að enn eykst fjármagnið til vegamála samkvæmt áætluninni. Tillagan gerir ráð fyrir að tæplega 240 milljörðum verði varið til samgöngumála næstu 12 árin. Þrátt fyrir þessa miklu fjármuni er ekki nægt fjármagn fyrir hendi til þess að uppfylla allar óskir og öll markmið í uppbyggingu vega yfir 12 ára tímabilið. Það liggur fyrir að enn vantar fé sem nemur framkvæmdafé rúmlega eins fjögurra ára tímabils til þess að markmiðið náist. Augljóst er því að af mörgu er að taka og verkefnin eru hvarvetna. Fáar þjóðir ef nokkrar verja jafnstórum hluta ríkisútgjalda til vegamála og Íslendingar. Þessi staðreynd undirstrikar hina miklu þörf fyrir bættar vegasamgöngur. Meiri hluti fjárins fer til stofnkostnaðar, þ.e. til nýrra mannvirkja, og undirstrikar það enn hve margt er ógert í vegakerfinu. Fámenn þjóð í stóru landi með erfiða veðráttu verður að leggja hlutfallslega meira af mörkum til þessa málaflokks en títt er um þær þjóðir sem við berum okkur gjarnan saman við.
Útgjöld til flugmála hafa aukist á undanförnum árum sem skýrist aðallega af auknum umsvifum alþjóðaflugþjónustunnar og er búist við áframhaldandi vexti hennar. Umsvif þjónustunnar eru m.a. fjármögnuð af yfirflugsgjöldum. Áætlunin gerir ráð fyrir áframhaldandi uppbyggingu flugmála. Í samgönguáætlun eru eftirfarandi áfangar skilgreindir:
Á fyrsta tímabili er stefnt að því að flugvellir í flokki I uppfylli auknar kröfur vegna aðflugsöryggis og flugverndar. Á öðru tímabili er stefnt að því að flugvellir í flokki II uppfylli kröfur til bygginga og einnig kröfur til flugbrauta og hlaða þar sem því verður við komið. Í lok 12 ára tímabilsins ættu því flugvellir í grunnneti að uppfylla þær kröfur sem gerðar eru til flugvalla í flokkum I og II að svo miklu leyti sem það er hægt af landfræðilegum ástæðum. Sett er í forgang að ljúka þeim verkefnum sem varða flugöryggi. Víða þarf að bæta þær byggingar sem hýsa búnað sem notaður er til rekstrar flugvalla. Þá verður unnið að endurnýjun öryggis- og björgunarbúnaðar í samræmi við hertar kröfur. Loks verður vopnaleitarbúaður settur upp í samræmi við nýjar kröfur.
Í samgönguáætlun er stefnt að byggingu nýrrar samgöngumiðstöðvar á Reykjavíkurflugvelli sem nú hefur verið endurbyggður og er gert ráð fyrir að hún verði fjármögnuð, a.m.k. að hluta til, með einkaframkvæmd. Ekki er gert ráð fyrir fjármagni til hennar af flugmálaáætlun og verður það skoðað sérstaklega. Þó er gerð flughlaðs við stöðina á flugmálaáætlun. Helstu markmið í rekstri flugmála á áætlunartímabilinu eru innleiðing nýrra rekstrarkerfa svo sem öryggisstjórnunarkerfis og annarra gæðastjórnunarkerfa sem auka öryggi, skilvirkni og gæði þjónustunnar á flugvöllum og í flugumferðarþjónustu. Markmiðið hér að framan miðar að því að uppfylla staðla eins og þeir eru í dag.
Í áætluninni er lögð mikil áhersla á flugöryggismál og er m.a. áformað að tryggja aðkomu Íslands að nýrri stofnun Evrópusambandsins á sviði flugöryggis. Sú stofnun byggir á starfsemi og reglum flugöryggissamtaka Evrópu.
Á undanförnum árum hefur verið unnið að mörgum brýnum verkefnum á sviði flugmála. Langviðamesta verkefnið er endurbygging Reykjavíkurflugvallar. Dæmi um önnur stórverkefni eru stækkun og endurbætur á flugstöðinni í Vestmannaeyjum, á Akureyri og Egilsstöðum og ný flugstöð í Grímsey. Helstu verkefni sem fyrirhuguð eru á næstu fjórum árum eru endurbygging flughlaðs á Reykjavíkurflugvelli, endurnýjun flugbrautarljósa á Akureyri, Ísafirði og í Vestmannaeyjum, nýr flugturn á Ísafirði og ný flugstöð á Bakkaflugvelli. Ljóst er að mikil áhersla verður á flugvernd og öryggismál á næsta fjögurra ára tímabili. Vegna krafna um vopnaleit í millilandaflugi sem tóku gildi 1. janúar þarf að kaupa talsverðan búnað á Reykjavíkur-, Akureyrar- og Egilsstaðaflugvelli. Áformað er að taka út og votta alþjóðaflugvelli hér á landi samkvæmt nýjum kröfum Alþjóðaflugmálastofnunar fyrir lok ársins. Áhersla verður lögð á stöðugt betri skráningu smárra og stærri flugatvika í samræmi við það sem aðrar Evrópuþjóðir munu gera.
Þá vil ég víkja að siglingamálum. Mestu útgjöldin í þeim eru til framkvæmda í höfnum. Áætlunin miðar við núgildandi hafnalög. Í áætluninni er við það miðað að ríkið taki þátt í að endurnýja hafnarmannvirki í fiskihöfnum á landsbyggðinni til þess að uppfylla þarfir sjávarútvegsins og jafnframt að mæta nýjum þörfum atvinnugreinarinnar. Löng reynsla hefur sýnt að kröfur til íslenskra hafna eru síbreytilegar og að þróun þeirra verður að haldast í hendur við þróun fiskiskipaflotans. Langtímaáætlun um öryggi sjófarenda er fest í sessi og eru framlög til hennar aukin í 20 millj. kr. á ári. Gert er ráð fyrir að rannsóknir verði efldar með það að markmiði að auka öryggi sjófarenda og hámarka nýtingu fjármagns sem varið er til hafnarmannvirkja og sjóvarnargarða. Við það er miðað að Siglingastofnun taki virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi um öryggismál. Mikilvægt er að gæta hagsmuna Íslands þegar verið er að semja alþjóðlegar reglur. Það þarf að sjá til þess að reglurnar tryggi sem best öryggi sjófarenda, þær hæfi sem best íslenskum aðstæðum.
Eins og kunnugt er þjóna hafnir í meginatriðum tvíþættum tilgangi, þ.e. fiskveiðum og fólks- og vöruflutningum, bæði innan lands og milli landa. Auk þess eru ferjusiglingar frá höfnum og er rétt að minna á það.
Á síðustu tveimur áratugum hefur landaður afli aukist um 30%. Vöruflutningar á milli landa hafa á sama tímabili aukist um 87% og má rekja mikið af þeirri aukningu til flutninga vegna stóriðju. Sjóflutningar innan lands jukust jafnt og þétt fram á miðjan síðasta áratug en síðustu fimm árin hafa þeir dregist saman um rúmlega 10%. Ferðum strandflutningaskipa hefur fækkað mun meira þar sem nú eru notuð stærri og afkastameiri skip en áður var. Hafnir landsins eru víðast hvar vel í stakk búnar, og vil ég undirstrika það alveg sérstaklega vegna umræðu um sjóflutninga, til þess að sinna meiri vöruflutningum en í dag er gert og ekki þarf kostnaðarsamar framkvæmdir þess vegna í höfnunum.
Á síðustu fjórum árum var unnið á vegum hafnarsjóða að ríkisstyrktum hafnarframkvæmdum fyrir um 5 milljarða kr. eða að meðaltali um 1.250 millj. á ári. Hlutur ríkissjóðs í þessum framkvæmdum var um 3,4 milljarðar eða að meðaltali um 850 millj. á ári. Helstu verkefni sl. fjögur ár voru lenging bryggju á Grundarfirði og á Siglufirði, ný stálþil á Flatey og Ísafirði og stækkun fiskihafnarinnar á Akureyri. Einnig framkvæmdir við nýjan brimvarnagarð á Húsavík, dýpkun hafnar og innsiglingar á Raufarhöfn og Þórshöfn og dýpkun hafnar og ný loðnubryggja á Vopnafirði. Nýtt ferjulægi á Seyðisfirði er meðal verkefna, lenging togarabryggju í Neskaupstað og nýtt stálþil á Eskifirði, löndunarkantur á Djúpavogi, endurnýjun stálþils í Vestmannaeyjum og framkvæmdir við dýpkun hafnar og varnargarða við höfnina í Grindavík sem er eitt stærsta verkefnið sem unnið hefur verið að í hafnargerð í langan tíma. Það er af mörgu að taka og ástæða til að rifja það hér upp enda hefur uppbygging í höfnunum verið mikilvæg.
Í fjögurra ára áætlun er gert ráð fyrir að verja 4,6 milljörðum kr. til hafnarframkvæmda sem er mun hærri fjárhæð en á undanförnum árum. Þetta skýrist m.a. af uppbyggingu ferjuhafnar við Seyðisfjörð og álvershafnar í Reyðarfirði. Styrkir til hafnargerðar eru fyrst og fremst til að endurbæta og byggja ný viðlegumannvirki til að mæta þörfum fiskiskipaflotans. Stærstu verkefnin af þessu tagi eru á Patreksfirði, Bolungarvík, Ísafirði, Siglufirði, Húsavík, Hornafirði, Vestmannaeyjum og áframhaldandi framkvæmdir í Grindavík.
Á Akureyri, Húsavík, Þórshöfn, í Neskaupstað, á Eskifirði, Hornafirði og Þorlákshöfn verða byggðir nýir viðlegukantar úr stáli. Unnið verður að stofndýpkun innan hafna í Vestmannaeyjum og Grindavík, og viðhaldsdýpkunum í Ólafsvík, Rifi, Sauðárkróki, Hornafirði og Þorlákshöfn. Skjólgarður á Akranesi, Ólafsvík og Bolungarvík verða styrktir samkvæmt áætluninni og byggðir nýir skjólgarðar á Vopnafirði, í Neskaupstað og Þorlákshöfn.
Eftirfarandi eru helstu áfangar og áherslur í rekstri Siglingastofnunar næstu fjögur árin fyrir utan framkvæmdir við hafnargerð og þetta vil ég nefna sérstaklega:
Lokið verður uppbyggingu móttakara og senda fyrir sjálfvirk upplýsingakerfi um ferðir skipa sem byggja þarf upp í samræmi við kröfur Alþjóðasiglingamálastofnunarinnar. Miðað er við að vaktstöð siglinga verði komið á fót og er þar m.a. komið til móts við reglur Evrópusambandsins. Hlutverk stöðvarinnar er að vera miðstöð skipaumferðar í íslenskri efnahagslögsögu. Haldið verður uppi öflugu starfi við gerð ýmiss konar fræðsluefnis og leiðbeininga undir merkjum langtímaáætlunar um öryggismál sjófarenda. Unnið verður að ýmsum rannsóknum, svo sem öldufarsrannsóknum við suðurströndina, á siglingaöryggi á mismunandi leiðum undan ströndinni og hugsanlegu ferjulægi við Bakkafjöru. Gert er ráð fyrir að vinna við tilraunir á endurbótum innsiglingar í Rifshöfn á Snæfellsnesi. Þá verður unnið að áhættumati minni fiskiskipa í hættulegum öldum og ýmsum sérstökum verkefnum sem tengjast öryggi skipa.
Sný ég mér þá að vegamálunum. Útgjöldum til vegamála er skipt í þrennt, þ.e. rekstur og þjónustu, viðhald og stofnkostnað. Fyrri tveir liðirnir hafa farið hækkandi á undanförnum árum og heldur sú þróun vafalaust áfram. Valda þar mestu sívaxandi kröfur um aukna þjónustu. Sem kunnugt er eigum við fleiri bíla að hlutfalli en flestar aðrar þjóðir. Viðhaldsþörf vega vex í hlutfalli við verðmæti vega svo og í hlutfalli við aukna umferð, einkum þungaumferð. Reynt er að mæta þessari aukningu og auknu þörf í samgönguáætluninni með áformum um aukið fjármagn til viðhalds og þjónustu á vegakerfnu. En meiri hluti vegafjár fer til stofnkostnaðar og það helst til framkvæmda í grunnnetinu. Í grunnneti samgöngukerfisins eru 10 flugvellir, 33 hafnir og um 5.200 km af vegum. Af þessum þremur þáttum kerfisins er flutningaþörfin langmest í vegakerfinu. Grunnnet vega fær þannig stóra sneið af kökunni en það dugar þó ekki til. Engu að síður nást margir og mjög mikilvægir og góðir áfangar á áætlunartímabilinu og verða hér nefndir nokkrir þeirra.
Lokið verður við Gjábakkaveg og nýjan veg milli Reykholts og Flúða í Árnessýslu á öðru tímabili. Auk þess er alveg augljóst að líta þarf sérstaklega til endurbóta á veginum um Hellsiheiði. Reykjanesbraut milli Hafnarfjarðar og Reykjanesbæjar verður tvöfölduð, vega- og brúargerð yfir Kolgrafarfjörð er á dagskrá á fyrsta tímabili. Á áætlunartímabilinu verða byggðakjarnarnir á Vestfjörðum tengdir við hringveginn með bundnu slitlagi, bæði um Barðaströnd og Djúp. Hér er um gríðarlega stórt verkefni að ræða og kostnaðarsamt sem tekur mjög í að ná fram en er afar mikilvægt og margir telja að þyrfti að hraða enn frekar en hér er gert ráð fyrir. Auðvitað verður þessi áætlun endurskoðuð að liðnum tveimur árum og þá verður hægt að taka sérstaklega til einstakra verkefna sem þarf að líta til. Síðasta kafla á hringveginum um Norðurland lýkur á þessu ári og á öðru tímabili verður unnt að aka allan hringinn á bundnu slitlagi. Þá verður unnið að tengingu byggðakjarnanna á Norðausturlandi við hringveginn og í lok tímans verður kominn vegur með bundnu slitlagi til þéttbýlisstaðanna í Norður-Þingeyjarsýslu en nokkru fyrr til Vopnafjarðar, þ.e. á öðru tímabili. Þá ber að nefna nýja brú yfir Hornafjarðarfljót sem stytta mun hringveginn um 11 km en henni verður lokið á öðru tímabili.
Hér hefur verið minnst á nokkra stóra áfanga. Um flesta þeirra gildir eðlilega að betra væri ef þeir væru fyrr á ferðinni. Það gildir um allar framkvæmdir í vegamálum ef litið er til margvíslegra óska íbúa þessa lands. Það á ekki síst við um vegagerð á Vestfjörðum og Norðausturlandi. Þess ber að geta að áætlaður kostnaður við þessi verkefni hefur aukist mikið frá því að langtímaáætlun í vegagerð var sett fram á sínum tíma. Þessu valda einkum meiri kröfur til þessara vega og það að valdar eru betri og dýrari lausnir en áður út frá sjónarhorni umferðaröryggis. Breidd þessara vega er aukin frá 6,5 m í 7,5 m, m.a. vegna aukins umferðarhraða á bundnu slitlagi sem að sjálfsögðu verður að bregðast við með betri og breiðari vegum.
Af öðrum stórum áföngum ber að nefna jarðgöng, göng milli Reyðarfjarðar og Fáskrúðsfjarðar og göng milli Ólafsfjarðar og Siglufjarðar. Er miðað við að gerð hinna síðarnefndu hefjist í beinu framhaldi af gerð Fáskrúðsfjarðarganga og verkinu ljúki árið 2008 en framkvæmdin við þessa gangagerð verður boðin út á næstu vikum. Með þessum áföngum og öðrum sem nást á tímabilinu munu samgöngur stórbatna víða um land. Í sumum tilvikum er um byltingu að ræða. Þar valda jarðgöngin mestum straumhvörfum að mínu mati í byggðalegu tilliti.
Á höfuðborgarsvæðinu verður unnið að byggingu Sundabrautar, gerð mislægra gatnamóta svo sem við Kringlumýrarbraut, Miklubraut, færslu Hringbrautar og tvöföldun vega, svo sem í nágrannasveitarfélögunum Kópavogi, Garðabæ, Hafnarfirði og Mosfellsbæ. Allt eru þetta mikilvægar framkvæmdir.
Ljóst er að lokið verður við mjög brýn verkefni er öll miða að því að greiða fyrir sívaxandi umferð jafnframt því að draga úr slysatíðni á svæðinu. Fjármagn til höfuðborgarsvæðisins er í áætluninni meira en nokkru sinni áður hefur verið í samgönguáætlun.
Eins og jafnan áður þarf mikið fjármagn til reksturs og þjónustu á vegakerfinu. Fer sú fjárþörf vaxandi. Sama er að segja um viðhald vega. Ekki verður fjölyrt frekar um þessa liði en þó er rétt að minna á tvö atriði.
Allar almenningssamgöngur utan þéttbýlis eru taldar til vegamála og annast Vegagerðin umsjón þeirra. Útgjöld til þessa liðar eru 900--1.000 millj. kr. á ári. Þau hafa farið vaxandi og verður svo áfram út tímabilið. Þjónustusamningum um rekstur ferja og áætlunarleiða í flugi hefur verið komið í útboð. Unnið hefur verið að endurskipulagningu sérleyfisþjónustu og þjónustusamningar gerðir við sérleyfishafa um land allt. Gert er ráð fyrir að sá hluti almenningssamgangna verði einnig boðinn út, í síðasta lagi árið 2005.
Sérstakur liður, Öryggisaðgerðir, er í áætluninni. Auk þess er rétt að benda á að mjög mikið af nýbyggingafé fer til verkefna sem stuðla að auknu öryggi. Sem dæmi um þetta má nefna breikkun brúa. Á undanförnum átta árum hefur einbreiðum brúm fækkað að meðaltali um 21 brú á ári.
Ég vil fara nokkrum orðum um skiptingu fjár á milli kjördæma af liðunum Almenn verkefni og Tengivegir. Við afgreiðslu langtímaáætlunar í vegagerð var liðnum Almenn verkefni skipt jafnt á milli kjördæma utan Reykjavíkur. Við síðustu endurskoðun vegáætlunar var þessari skiptingu haldið, þar með talið á árunum 2003 og 2004. Í tillögu að fjögurra ára áætlun er lagt til að sami háttur verði hafður á árin 2005 og 2006. Eðlilegt er að skoða þessi mál að nýju við næstu endurskoðun fjögurra ára áætlunar enda verður ný kjördæmaskipan þá orðin föst í sessi.
Fjármagni til tengivega hefur lengi verið skipt í samræmi við reiknilíkingu þar sem tekið er tillit til kostnaðar við gerð veganna, ástands þeirra og umferðar. Miðað er við að sú regla haldist óbreytt í þessari áætlun.
Svokallaðar ferðamannaleiðir eru sérstakur liður í þessari samgönguáætlun. Ferðaþjónustan í landinu byggir í ríkum mæli á góðum samgöngum. Með þeim áherslum sem hér eru er leitast við að koma til móts við þarfir ferðaþjónustunnar í heild sinni, enda eru góðar samgöngur einn allra mikilvægasti þátturinn í uppbyggingu ferðaþjónustu hér á Íslandi. Við síðustu endurskoðun vegáætlunar var í auknum mæli veitt fé til ferðamannaleiða. Tvær leiðir fengu sérstakar fjárveitingar, Uxahryggjavegur á milli Þingvalla og Borgarfjarðar, og Dettifossvegur, utan Jökulsár á Fjöllum. Að öðru leyti var fjárveitingu skipt á kjördæmi til þeirra verkefna sem brýnust voru og þingmenn skiptu þeim fjárveitingum milli verkefna.
Hálendisvegir eru í umsjá Vegagerðarinnar teljist þeir til landsvega og hefur þeim verið sinnt eftir því sem fjármagn hefur leyft á hverjum tíma. Vissulega hefur ekki verið mjög mikið fjármagn til þeirra framkvæmda. Með samgönguáætlun eru fjórir hálendisvegir flokkaðir með vegum í grunnneti og er það nýmæli að hálendisvegir séu settir í forgang með þessum hætti. Þetta eru vegurinn um Kaldadal, Kjöl, Sprengisand og Fjallabaksleið nyrðri. Í áætluninni er sett það markmið að þessum vegum verði komið í allgott horf og þeir lagðir bundnu slitlagi í framtíðinni. Lengd þessara vega er um 500 km og kostnaður við að fullnægja markmiðum hefur verið lauslega metinn á 9--10 milljarða kr. Þannig er alveg augljóst að með þeim fjármunum sem við höfum í samgönguáætluninni til hálendisvega verður ekki hægt að ljúka þessum framkvæmdum. Því fer fjarri. En engu að síður er stefnt að verulegum endurbótum á hálendisvegum. Í samgönguáætlun eru fjárveitingar til að hefjast handa við þetta verkefni. Það skiptir miklu máli fyrir ferðaþjónustuna auk þess sem það stuðlar að því að landsmenn kynnist hálendinu. Þó að grunnnetið fái til sín bróðurpart fjárveitinga til nýframkvæmda verður verkefnum utan grunnnetsins sinnt áfram í svipuðum mæli eða betur en verið hefur.
Herra forseti. Þessar till. til þál. sem ég hef mælt fyrir á grundvelli hinna nýju laga um samgönguáætlun fela í sér mörg nýmæli en eru ekki síst til marks um að með þeim framkvæmdum sem í þeim felast munu margir stórir áfangar nást. Í hnotskurn má segja að í fyrsta sinn er sett fram heildstæð stefna og skýr markmið til næstu tólf ára í öllum greinum samgangna. Sett er fram metnaðarfull áætlun um ráðstöfun fjármuna í samgöngumál næstu tólf árin í þremur fjögurra ára tímabilum. Áætlanir gefa skýra og heildstæða sýn á samgöngumál og setja flugmál, siglingamál og vegamál í samhengi, m.a. með því að skilgreina í fyrsta skipti grunnnet samgangna í landinu. Ný vinnubrögð við þessa áætlanagerð hafa þegar stuðlað að stóraukinni samvinnu þeirra sem að samgöngumálum koma og þá ekki síst með samvinnu við notendur á samgönguþingi sem haldið hefur verið. Þar ræður ekki síður meiri og nánari samvinnu milli stofnana samgöngumála sem eiga mjög gott samstarf við Alþingi og ekki síst hv. samgn. þingsins sem fær þetta mál til umfjöllunar á milli umræðna.
Með þeim áætlunum sem liggja fyrir Alþingi til afgreiðslu er hugsað stórt. Það er hugsað til framtíðar. Við gerum ráð fyrir meiri og dýrari framkvæmdum en nokkru sinni fyrr og gerum ráð fyrir því að í lok áætlunartímabilsins fullnægi samgöngukerfi þjóðarinnar landinu í öllum meginatriðum. Með þessari samgönguáætlun er sannarlega stefnt að grettistaki í samöngumálum þjóðarinnar.
Hæstv. forseti. Ég hef nú mælt fyrir þingsályktunartillögum um samgönguáætlun til tólf ára og til fjögurra ára. Ég legg til að tilögunum verði að lokinni þessari umræðu vísað til síðari umr. og hv. samgn.
