[prenta uppsett í dálka] 79. fundur, 128. lþ.
Flm. (Páll Magnússon):
Herra forseti. Ég mæli fyrir till. til þál. um vaxtabætur vegna affalla húsbréfa. Tillagan hljóðar svo, með leyfi forseta:
,,Alþingi ályktar að fela ríkisstjórn að skipa starfshóp sem kanni hvort mögulegt sé að við greiðslu vaxtabóta verði heimilt að reikna hærra hlutfall affalla húsbréfa til stofns vaxtabóta en nú er. Starfshópurinn geri og tillögur um að hækka hámark vaxtabóta samkvæmt lögum um tekjuskatt og eignarskatt.``
Húsbréf eru markaðsverðbréf og verðgildi þeirra ræðst af framboði og eftirspurn á hverjum tíma. Framboðið kemur að mestu frá einstaklingum þegar þeir selja húsbréf í fasteignaviðskiptum. Eftirspurnin kemur frá fjárfestum og því eru húsbréf einn af fjárfestingarkostum sem þeir skoða. Húsbréfamarkaðurinn er þannig í samkeppni við skuldabréfamarkaðinn. Á markaðnum myndast ákveðin ávöxtunarkrafa. Ef ávöxtunarkrafan er hærri en nafnvextir bréfanna myndast afföll. Hér er hægt að taka dæmi um hvernig afföll verða til.
Fjárfestir ætlar að kaupa bréf fyrir 1 millj. kr. Honum stendur til boða að kaupa skuldabréf með 7% vöxtum og fær hann þá 70 þús. kr. í vexti á ári af því bréfi. Hins vegar stendur honum til boða að kaupa húsbréf án affalla sem bera 5% vexti og fær hann þá 50 þús. kr. í vexti af því bréfi á ári. Fjárfestir sættir sig ekki við það og gerir kröfu um að fá 70 þús. kr. vexti á ári af húsbréfinu. Þá er spurning hvað afföllin þurfi að vera mikil til að sú ávöxtun náist.
Nafnverð húsbréfa þarf að vera 1.400 þús. kr. til að þau skili af sér 70 þús. kr. ávöxtun. Því er fjárfestir ekki tilbúinn að greiða meira en 1 millj. kr. fyrir 1.400 þús. kr. húsbréf og nema afföllin því 400 þús. kr. í þessu tilbúna dæmi mínu.
Afföll geta myndað stofn til vaxtabóta við kaup einstaklinga á íbúðarhúsnæði og hjá þeim sem byggja íbúðarhúsnæði til eigin nota. Afföll reiknast sem stofn til vaxtabóta með hlutfallslegri fjárhæð ár hvert eftir afborgunartíma bréfsins. Þetta kemur fram í 69. gr. laga um tekjuskatt og eignarskatt, nr. 75/1981. Sem dæmi má nefna 40 ára skuldabréf sem gefið er út og selt með afföllum sem nema 500.000 kr. og getur viðkomandi þá fært árlega 1/40 affallanna sem vaxtakostnað, eða 12.500 kr.
Þegar einstaklingur ræðst í íbúðarkaup eða byggingu er í flestum tilfellum afar þungbært þegar afföll eru af húsbréfum. Í viðskiptum með húsnæði, þ.e. þegar einstaklingur er ekki sjálfur húsbyggjandi, er því oft komið þannig fyrir, samkvæmt upplýsingum fasteignasala sem komið hafa fram í fjölmiðlum, að seljandi íbúðar taki á sig afföll húsbréfa. Einnig er nokkuð um að seljendur húseigna og kaupendur skipti afföllum með sér.
Þegar seljandi húsnæðis tekur afföllin á sig leiðir það hins vegar að sjálfsögðu til hækkunar á fasteignaverði því að með einhverjum hætti verður seljandinn að ná inn markaðsverðmæti eignarinnar. Óbeint ber kaupandinn því kostnaðinn vegna affallanna.
Þegar einstaklingur byggir eigið húsnæði lendir það á seljanda bréfanna, í þessu tilviki lántakandanum, að greiða í einu lagi það sem ber á milli. Þá lenda afföllin strax með beinum hætti á lántakandanum.
Með þáltill. þeirri sem hér er mælt fyrir fylgir mynd sem sýnir að afföll húsbréfa hafa sveiflast verulega síðastliðin fjögur ár. Náðu þau hámarki um mitt ár 2000 þegar afföll af 40 ára bréfum fóru yfir 15%. Árin 2000--2002 voru afföll um 10% miðað við sölu húsbréfa á Verðbréfaþingi Íslands. Það heitir nú Kauphöll. Einstaklingur sem þá tók hámarkshúsbréfalán til nýbyggingar hafði um 1 millj. kr. minna til ráðstöfunar vegna húsbyggingarinnar en ella. Það gefur augaleið að í langflestum tilfellum bitnar þetta hart á íbúðakaupendum og húsbyggjendum og leiðir oftast til skuldaaukningar heimilanna sem þessum upphæðum nemur. Nú síðustu vikurnar hafa afföll húsbréfa minnkað verulega og voru nánast horfin. En, herra forseti, í dag hafa afföll aftur aukist samkvæmt fréttum fjölmiðla sem lýsir auðvitað vel hvernig afföllin eru háð sveiflum á mörkuðum. Líklegt er að afföll myndist og aukist á nýjan leik þegar ávöxtun hlutabréfa hækkar.
Í fyrrefndum lögum um tekjuskatt og eignarskatt, nr. 75/1981, segir að afföll af verðbréfum reiknist hlutfallslega miðað við afborganir á lánstímanum. Með þessari tillögu er lagt til að skoðað verði hvort ekki sé hægt að veita lántakendum heimild til að færa hærra hlutfall af afföllunum sem vaxtakostnað við skattlagningu þess árs sem húsbréf er selt. Þannig komi ríkissjóður til móts við lántakandann. Samkvæmt gildandi lögum getur lántakandi fært afföllin sem vaxtakostnað út lánstímann og fengið afföllin þannig greidd í formi vaxtabóta frá ríkissjóði á allt að 40 árum. Það er hins vegar oft íþyngjandi fyrir lántakandann að bíða í 40 ár eftir að fá þennan kostnað greiddan. Reyndar fæst kostnaðurinn aldrei að fullu greiddur þar sem vaxtabætur falla niður vegna eignamyndunar talsvert fyrr. Því getur talist sanngjarnt að ríkissjóður greiði hærri hlut af afföllunum strax í formi vaxtabóta og mætti skoða hvort ekki væri hægt að bæta afföllin að fullu fimm árum eftir sölu skuldabréfanna. Líklegt er að með þessari aðgerð þurfi að hækka hámarksfjárhæð vaxtabóta, sem nú nemur 258.459 kr. fyrir hjón eða sambýlisfólk, samkvæmt reglugerð nr. 990/2001, um greiðslu vaxtabóta. Starfshópnum verði einnig falið að gera tillögur í þeim efnum.
Að lokinni þessari umræðu legg ég til að þessi þáltill. verði send hv. efh.- og viðskn.
