Kristján L. Möller:
Herra forseti. Sú tillaga sem hv. þm. Rannveig Guðmundsdóttir hefur fylgt hér úr hlaði, till. til þál. um athugun á orsökum fyrir háu matvælaverði á Íslandi samanborið við önnur Norðurlönd og ríki Evrópusambandsins, er enn ein tillagan frá þingmönnum Samfylkingarinnar sem fjallar um það að skoða lífskjör almennings á Íslandi. Það er eðlilegt að sú tillaga sem hér hefur verið flutt og þær upplýsingar sem koma fram veki menn til umhugsunar og mjög eðlilegt að þær séu teknar til umræðu á hinu háa Alþingi vegna þess að það er ekki og á ekki að vera neitt náttúrulögmál að matvælaverð á Íslandi sé svo miklu hærra en í nágrannalöndum okkar.
Matvælaverð er náttúrlega einn af stærstu útgjaldaliðum hverrar fjölskyldu og segir sig sjálft hvað þetta háa verðlag hefur í för með sér fyrir lífskjör almennings. Það mál sem hér er flutt ásamt öðru máli sem er með fyrstu tillögum þingmanna Samfylkingarinnar --- á ég þá við aðra tillögu sem snýr óbeint að lífskjörum líka og er tillaga sem ég er 1. flm. að ásamt fjölmörgum öðrum þingmönnum Samfylkingarinnar og er sem sagt um það að kanna ástæður fyrir háu vöruverði milli höfuðborgarsvæðis og landsbyggðar og ætla ég að koma aðeins betur að því á eftir vegna þess að sá mikli munur sem hv. þm. Rannveig Guðmundsdóttir hefur dregið fram og verið er að ræða um á milli Norðurlandanna og höfuðborgarsvæðisins er mikill, og get ég aðeins sagt að munur á vöruverði milli höfuðborgarsvæðis og landsbyggðar --- ég veit eiginlega ekki hvaða orð á að nota yfir þann mun, hann er hrikalegur og ætla ég að koma aðeins betur að því á eftir.
Þetta snýr að öllum almenningi í landinu og þá náttúrlega alveg sérstaklega að láglaunafólki, fólki sem dregur fram lífið af bótum sínum, tryggingabótum, hvort sem það eru ellilífeyrisþegar eða örorkulífeyrisþegar. Þetta snýr auðvitað líka að barnafólki og barnmörgum fjölskyldum og segir sig sjálft að í þessum stóra lið eru þetta skuggalegar tölur. Þess vegna er það mjög eðlilegt að þingmenn Samfylkingarinnar skuli hafa þetta sem sín fyrstu mál hér á hinu háa Alþingi í upphafi þings til að ræða um.
Auðvitað er það svo sem ber að taka til að við Íslendingar búum við það að þurfa að flytja inn mikið af vöru okkar, jafnt matvöru sem annarri vöru. Sumt af þessu er framleitt algerlega erlendis og flutt inn. Annað er hráefni sem flutt er inn til matvælaframleiðslu og inn í þetta blandast auðvitað flutningskostnaður til landsins. Rétt er að hafa það í huga sem kom fram þegar samgn. heimsótti Eimskipafélag Íslands á síðasta ári að Eimskipafélag Íslands er að breyta gjaldskrá sinni þannig að verið er að lækka flutningskostnaðinn frá meginlandinu eða frá útlöndum til Reykjavíkur vegna þess að samkeppni er að aukast í slíkum flutningum eins og sagt var. Þetta væri allt gott og góðra gjalda vert ef svo væri og það má kannski spyrja hvort lítil samkeppni og flutningur til landsins geri það að verkum að flutningsgjöld eru svo há sem er náttúrlega stór hluti af hinu háa vöruverði. En því miður fylgdi sá böggull skammrifi hjá Eimskip að töluverður hluti af þeim breytingum var fluttur yfir á strandsiglingarnar á Íslandi þannig að það hefur óbeint í för með sér stórhækkun flutningsgjalda til landsbyggðarinnar. Það gefst tækifæri til að ræða það síðar í dag.
En aðeins í lokin áður en ég hverf frá innfluttri vöru, það er spurningin um hvernig málin hafa þróast. Af því að hér er nefnd kornvara og morgunkorn án þess að ég ætli að nefna ákveðnar tegundir í því sambandi, þá fannst mér ákaflega merkilegt, vegna þess að ég gerði mína eigin verðkönnun á landsbyggðinni og komst í ýmis innri gögn kaupmanna, þegar ég sá að ákveðin tegund af morgunkorni kostaði í heildsölu til heildsalans 352 kr. rétt fyrir jól í fyrra þegar bandaríski dollarinn var 110 kr. En í endaðan júlí í ár hafði samskonar pakki í heildsölu af þessu morgunkorni ekki lækkað nema um 6%, kostaði 330 kr. meðan bandaríski dollarinn kostaði 85 kr. Í þessu talnaflóði má segja að þegar bandaríski dollarinn eða kaupverð á bandarískum dollara hafði lækkað um 25--30%, þá hafði heildsöluverðið á þessu morgunkorni aðeins lækkað um 6%. Þetta atriði ætla ég að skilja hér eftir fyrir aðra þingmenn og hafa það hérna inni sem spurningu um það hvort hið háa vöruverð sem myndaðist við gengishrun íslensku krónunnar á síðasta ári hafi skilað sér aftur til lækkunar á matvöruverði þegar gengið fór í hina áttina. Ég held ekki.
Rétt í lokin um matvælverð á Íslandi. Hér er þskj. 18 sem ég er 1. flm. að ásamt ýmsum öðrum þingmönnum þar sem flutt er tillaga um að skipa nefnd sem kanni hvaða ástæður eru fyrir því að flutningskostnaður út á land er orðinn svona hár sem raun ber vitni. Þungaskattur er ein aðalorsökin, fullyrði ég, fyrir mjög háu verði á landsbyggðinni. Hægt er að sjá flutningskostnað á einingu á ákveðinni matvörutegund sem er jafnvel svipuð tala og kaupmaðurinn hefur út úr því þegar hann er búinn að borga virðisaukaskatt og flutningskostnað. Og ég ætla bara að segja það hér að það er ekki álagning kaupmanna úti á landi sem gerir það að verkum að vöruverð er svo hátt.
Ég spyr hvers vegna stjórnarflokkarnir og landsbyggðarþingmenn --- og lít ég yfir salinn og sé ekki nema tvo þingmenn sem tilheyra stjórnarliðinu --- hafa ekki gengið í það að skoða áhrif flutningskostnaðar á vöruverð á landsbyggðinni, eins og ég er hér að flytja. Ég spyr t.d. hv. 1. þm. Norðurl. e., Halldór Blöndal, sem ég veit að er áhugamaður um landsbyggð: Hvernig í ósköpunum stendur á því ... (Forseti hringir). Herra forseti. Mér sýnist ég eiga 50 sekúndur eftir.
(Forseti (ÍGP): Tölvan er að stríða mér og þú átt þínar 50 sekúndur.)
50 plús virðisaukaskatt væntanlega. Þó að tölvan sé að stríða hæstv. forseta, þá ætla ég að fá að klára þetta. Ég vildi aðeins segja: Er það viðunandi að ákveðin tegund af matvöru kosti 199 kr. á höfuðborgarsvæðinu en 355 kr. á norðausturhorni Íslands í kjördæmi hv. 1. þm. Norðurl. e. Halldórs Blöndals? Flutningskostnaður á hverja einingu, á hvert kg af þessari vöru á norðausturhornið er rúmar 30 kr. miðað við taxta flutningafyrirtækja. Þetta segir sig auðvitað sjálft og hefur hríðversnað undanfarin ár í tíð núv. ríkisstjórnar. Þess vegna vil ég nota þetta tækifæri og segja, vegna þess að ég veit að hv. þm. Halldór Blöndal er næstur á mælendaskrá: Hvað ætlar stjórnarmeirihlutinn að gera til þess að lagfæra vöruverð á landsbyggðinni gagnvart höfuðborgarsvæðinu?