Sigríður Jóhannesdóttir:
Hæstv. forseti. Það mun hafa verið 9. apríl árið 2001, ef ég man rétt, sem hæstv. þáverandi menntmrh. hóf upp þetta fagnaðarerindi um nýskipan á sviði vísindarannsókna á Íslandi, á aðalfundi Ranníss. Það var sérstaklega tekið fram af núverandi hæstv. menntmrh. í yfirstandandi umræðu að viðbrögð vísindamanna við þeirri ræðu hefðu verið afskaplega jákvæð. Ég verð þó að deila því með ykkur að sú jákvæðni sneri a.m.k. ekki að mér. Ég fékk fjöldamargar upphringingar frá ævareiðum vísindamönnum sem töldu að þarna væri veist mjög að möguleikum þeirra til að fá styrki til að stunda rannsóknir á Íslandi. Mikil ánægja kom fram í máli þessa fólks með starfsemi Ranníss eins og hún hafði verið þá undanfarin ár, og það tjáði mér hversu mikil sátt hafði í raun ríkt um úthlutanir undanfarið miðað við það sem áður hafði verið. Sagt var að það eina sem plagaði Rannís virkilega væri fjárskortur og fjársvelti. Þetta var það sem kom fram hjá þeim sem töluðu við mig.
Þessi frv. voru flutt á sl. vori og fór ekkert á milli mála fyrst í stað að ætlunin var að keyra þau í gegn. Ég er búin að sitja lengi í hv. menntmn. á Alþingi og ég man aldrei eftir öðrum eins geðhrifum og innibyrgðri reiði og kom fram hjá mjög mörgum þeirra vísindamanna sem voru kallaðir fyrir nefndina til að gefa álit sitt á þessum frv. Sem betur fer varð það úr að þau voru dregin til baka, og það verður að segjast eins og er að þau hafa þó nokkuð batnað í sumar. Engu að síður hafa nokkrir agnúar ekki verið sniðnir af, þar á meðal meginfyrirmyndin sem sögð er sótt til Finnlands, um að 14 menn skipi vísinda- og tækniráð auk forsrh., fjmrh., iðnrh. og menntmrh. Og nú er ég með sömu spurningu og sl. vor: Hvers vegna ekki öll ríkisstjórnin? Hvers vegna er búið að velja þarna úr nokkra ráðherra sem eiga að sitja í þessu vísinda- og tækniráði? Það hefur verið talað um að það væri ákveðið ,,prestige`` fólgið í því að fá ráðherra inn í þetta ráð. Ég held að það væri þá enn þá meira ,,prestige`` ef það væri öll ríkisstjórnin.
Auk þess á að skipa aðra fulltrúa í þetta ráð, tvo samkvæmt tilnefningu Alþýðusambands Íslands, tvo samkvæmt tilnefningu Samtaka atvinnulífsins, einn samkvæmt tilnefningu menntmrh., einn samkvæmt tilnefningu iðnrh., einn samkvæmt tilnefningu sjútvrh., einn samkvæmt tilnefningu landbrh., einn samkvæmt tilnefningu heilbr.- og trmrh. og einn samkvæmt tilnefningu umhvrh. og nú hlýtur málið að vera orðið gulltryggt. Vilji ríkisstjórnarinnar fer aldrei fram hjá þessu máli. Það stendur t.d. ekkert þarna um að þeir fulltrúar sem öll þessi ráðuneyti og stofnanir eiga að skipa séu vísindamenn eða sérstaklega kunnugir í vísindaheiminum. Ég verð að segja að mér finnst ekki nógu vel frá þessu gengið. Ég gagnrýndi þetta á síðasta þingi og mér finnst að það hafi ekki komið í gegn, jafnvel þó að ýmislegt hafi breyst til batnaðar. Mér finnst að tryggja þurfi hvaða aðila á að skipa í þetta ráð auk ráðherranna sem ég treysti ekki að viti of mikið um vísindi eða vísindarannsóknir samkvæmt þeim kynnum sem ég hef haft af þeim þjóðflokki.
Það hefur verið vísað mjög mikið til Finnlands, að hér sé verið að skipa málum með sama hætti og gert hafi verið í Finnlandi, og að Finnar hafi náð svo feikilega miklum árangri í vísindarannsóknum á undanförnum árum. Það er auðvitað rétt. En það verður að geta þess að Finnar eru með slíkt ráð eins og hér er verið að tala um, sem er pólitískt skipað, en þeir eru líka með önnur batterí sem styrkja vísindarannsóknir heilmikið. Það bjargar auðvitað málunum fyrir þá vegna þess að menn geta sótt annað ef þeir eru hræddir um að verða fyrir pólitískri misbeitingu. Hér á að setja þetta allt undir sama hattinn.
Það er fleira sem Finnarnir eru með öðruvísi og ýmislegt hefur komið fram hér. Þegar þeir samþykktu sín lög fyrst settu þeir inn í lögin sjálf að fjárframlög til þessa vísinda- og tækniráðs yrðu aukin um 15% á ári hverju næstu 10 árin. Fjármunir voru veittir af ásettu ráði í stórauknum mæli til þessara mála. Þó að ég efi ekki að ríkisstjórnin ætli sér vel með þessu frv. hefur af einhverjum ástæðum því miður ekki tekist, ekki einu sinni við endurskoðun, að koma slíku ákvæði inn í þessi vísindafrv., heldur er hér enn að finna umsagnir frá fjmrn. þar sem gengið er út frá því að ,,lögfesting frumvarpsins leiði ekki til aukinna útgjalda fyrir ríkissjóð``. Svo mörg eru þau orð. Hins vegar gætu þau kannski skipst eitthvað ,,öðruvísi en áður``.
Til hvers að vera með alla þessa yfirbyggingu og allar þessar skipulagsbreytingar út og suður með mjög flóknum skipuritum sem sérfróðir menn hafa setið við að teikna ef ekki á að veita meiri peninga til málaflokksins? Ráðherrarnir eiga að sitja þarna allir í hóp með vinum sínum sem þeir hafa sérstaklega skipað í ráðið, kannski þingmönnum, hver veit, og togast á um krónur og aura. Ég verð að segja að ef ekki fylgja auknir fjármunir finnst mér þetta vera unnið fyrir gýg.
Varðandi frv. til laga um opinberan stuðning við vísindarannsóknir, þ.e. frv. menntmrh., finnst mér til mikilla bóta sú breyting sem gerð hefur verið á 2. gr. frv. um að sjóðurinn styrki ekki aðeins rannsóknarverkefni einstaklinga heldur jafnframt rannsóknarverkefni rannsóknarhópa, háskóla, rannsóknastofnana og fyrirtækja. Þetta er eitt af því sem hefur breyst til góðs í sumar. Eins að samkvæmt 6. gr. sé hlutverk Rannsóknarnámssjóðs að veita styrki til rannsóknartengds framhaldsnáms að loknu grunnnámi við háskóla almennt en ekki bara til rannsóknarnáms á Íslandi eins og tekið var fram í fyrra frv. Þessar og fleiri breytingar á frv. finnast mér til góðs en enn er spurningunni ósvarað: Hvers vegna er lagt í alla þessa óhemjufrumvarpssmíð, allar þessar flóknu skipulagsbreytingar, ef ekki er meiningin að setja inn í þennan þátt aukið fjármagn?