Sigurjón Þórðarson:
Herra forseti. Ég vil byrja á að lýsa yfir stuðningi við þessa þáltill. um að grípa til aðgerða til þess að sporna við fátækt og að treysta öryggisnet velferðarkerfisins. Frjálslyndi flokkurinn studdi tillögur ASÍ sem komu fram í góðri skýrslu, Velferð fyrir alla, og hv. þm. Jóhanna Sigurðardóttir rakti hér ýmsar tillögur sem var að finna í þeirri skýrslu.
En ég vil þó tæpa sérstaklega á einu atriði sem flestir ættu að geta sameinast um en það er að draga úr stéttaskiptingu barna, þ.e. að sveitarfélög og aðrir styðji íþróttafélög og tónlistarstarf þannig að ekki þurfi að taka há gjöld og koma á stéttaskiptingu barna, að börn sem búa við kröpp kjör heima fyrir þurfi ekki að vera án þess að geta stundað tónlistarnám eða íþróttir.
En það sem ég ætlaði að leggja hér áherslu á eru einkum tvö atriði. Það er fátækt í dreifbýli, og ég tel að við þurfum að fara yfir þau atriði. Ég styð þessa tillögu og það er mjög þarft að skipa nefnd með fulltrúum sveitarfélaga og heildarsamtaka launafólks, en ég hefði einnig lagt áherslu á að fá fulltrúa frá bændum, sérstaklega frá þeim svæðum þar sem sauðfjárbúskapur er mikilvægur og þar sem ekki er aðra vinnu að fá utan búsins.
Það er ljóst að víða kreppir að í sveitum landsins þar sem tekjur sauðfjárbænda hafa dregist saman. Bæði hefur verð á afurðum lækkað um 8--10% á síðasta ári og opinber stuðningur við landbúnaðinn er rúmlega helmingi minni nú en fyrir tíu árum, þannig að það kreppir víða að þessari atvinnugrein. Hæstv. landbrh. hefur viðurkennt að vandi sauðfjárbænda sé mikill og þess vegna ætti hann að styðja þá tillögu mína að bændur frá þeim landsvæðum þar sem litla vinnu er að fá utan bús, fái að skipa fulltrúa í þessa nefnd sem hv. þm. Jóhanna Sigurðardóttir hefur lagt til að verði skipuð.
Í skýrslu Hagþjónustu landbúnaðarins kemur fram að afkoma þeirra 26 sauðfjárbúa sem eru í samanburði milli ára hefur versnað um 7,7% á milli áranna 2001 og 2002. Síðan bættist við lækkun afurðaverðs á árinu 2003, þannig að hagur sauðfjárbænda er mjög slæmur. Ég tel að við á hinu háa Alþingi ættum að líta til kjara þeirra.
Ég tel einnig athyglisverðar upplýsingar í skýrslu ASÍ, sem kom út í mars og ég vitnaði hér fyrr í, að það er talin vísbending um fátækt þegar tekjur eru helmingi minni en miðtekjur. Og það er áberandi að það er mun hærra hlutfall framteljenda í dreifbýli sem hafa mjög lágar tekjur. Á Norðurlandi vestra, þar sem sauðfjárbúskapur er mjög áberandi, er athyglisvert að þar er hæsta hlutfall tekjulágra á landinu, eða um 21,3% framteljenda árið 2003 eru undir hálfum miðtekjum. Ætli þetta háa hlutfall sauðfjárbænda dragi þennan landshluta niður í meðaltekjum? Ég tel vert að skoða það. Mér þætti ekki ótrúlegt að það væri full þörf á að fara yfir þessi mál.
Það hefur komið fram m.a. í skýrslu frá Byggðastofnun að staða sauðfjárbænda sé mjög slæm, og þá eins og áður segir á þeim svæðum þar sem ekki er aðra vinnu að fá utan búsins. Þá hafa verið nefnd svæði eins og syðri hluti Vestfjarða, Strandasýsla, Vestur-Húnavatnssýsla, Dalasýsla, Norður-Þingeyjarsýsla og Vestur-Skaftafellssýsla.
Stjórnvöld hafa viðurkennt vanda sauðfjárbænda og veittu þau sauðfjárbændum landsins sérstakt fjárframlag síðasta haust. Ég veit ekki betur en að fjárframlagið hafi farið jafnt til allra sauðfjárbænda landsins en ekki verið einskorðað við þau svæði sem eru hvað mest háð sauðfjárrækt og þar sem litla vinnu er að fá utan búsins. En þess ber að geta að fjárframlagið sem fór til sauðfjárbænda vegna þessarar tekjuskerðingar sem áður var nefnd er talsvert lægri en sömu stjórnvöld veittu til þess að loka sláturhúsum hringinn í kringum landið til að úrelda sláturhús. Sú aðgerð mun án efa hækka sláturkostnað bænda og skerða enn frekar samkeppnisstöðu þeirra á kjötmarkaðnum. Lokun sláturhúsanna hefur einnig minnkað þá vinnu sem bændur hafa getað aflað sér utan búsins.
Í nýjasta Bændablaði má lesa að nær allir íbúar Skaftárhrepps hafa skrifað undir mótmæli við lokun sláturhússins. Það kom hér fram í umræðum eða fyrirspurn í þinginu að hæstv. landbrh. taldi að það þyrfti að loka þessum húsum vegna hertra reglna hjá Evrópusambandinu. En nú hefur komið í ljós að það er misskilningur. Við getum alveg ráðið því hvaða kröfur við gerum til sláturhúsanna og þess vegna tel ég að við ættum að endurskoða þessa stórsláturhúsastefnu ríkisstjórnarinnar.
Það er ljóst að sú skipan landbúnaðarmála að njörva sauðfjárbændur niður í framleiðslukvóta hefur einungis gert bændur verr stadda og stjórnvöld verða að fara að skoða með opnum huga að stjórna landbúnaðarmálum með öðrum hætti en nú er gert.
Ég tel að Framsfl. ætti að styðja þetta mál, sérstaklega í ljósi þess að flokkurinn auglýsti sig í upphafi kosningabaráttu sinnar undir slagorðinu Velferð fyrir alla. En af verkum ríkisstjórnarinnar nú mætti halda að það væri bara velferð fyrir utanríkisþjónustuna. Það er a.m.k. ekki mikil velferð hjá sauðfjárbændum landsins.
Ég tel einnig að nefndin ætti að fara vel yfir stöðu þeirra sem hafa neyðst til að flytja úr sjávarbyggðum landsins vegna þess að kvótaflokkarnir hafa gert atvinnuréttinn í sjávarþorpunum að söluvöru. Staðreyndin er sú að handhafar kvótans hafa selt atvinnuréttinn í burtu og fengið dágóðar upphæðir fyrir á meðan aðrir íbúar hafa liðið fyrir kvótabraskið. Mörg dæmi eru um íbúa sem misst hafa vinnuna og eignir þeirra hafa verðfallið. Er ekki sanngjarnt að nefndin fari yfir stöðu þessa hóps og fari yfir hvernig bæta megi þessu fólki tjónið?
Nú hefur oft heyrst hjá þeim sem eru fylgjandi þessu ósanngjarna fiskveiðistjórnarkerfi að þar hafi orðið mikil hagræðing. Ég er að vísu mjög vantrúaður á það en ef menn trúa því að það hafi orðið mikil hagræðing og hafa jafnvel, framsóknarmenn, skrifað greinar í blöðin undir fyrirsögninni ,,Kvóti -- vöxtur -- velferð`` er þá ekki rétt að fara yfir það hvernig bæta megi því fólki sem hefur farið halloka skaðann? (KHG: Var það ekki vinna? Kvóti -- vöxtur -- vinna?) Nei, það var kvóti -- vöxtur -- velferð hjá aðstoðarmanni hæstv. landbrh., mjög merk grein sem ég tel að þingmaðurinn Kristinn H. Gunnarsson ætti að kynna sér. (Gripið fram í.)
Ég vil ljúka máli mínu en tími minn er þrotinn. Ég tel að það yrði miklu árangursríkara til þess að koma á sátt um kerfið að fara vel yfir stöðu þessa fólks sem hefur þurft að líða fyrir ósanngirni kerfisins.