Steingrímur J. Sigfússon:
Herra forseti. Í upphafi máls míns fagna ég því að frv. þetta er hér komið til afgreiðslu. Það er sannarlega ánægjuefni að loksins er nú gerð gangskör að því að stækka þjóðgarðinn á Þingvöllum, fara í aðgerðir til að auka vegsemd hans og ganga betur frá málum á þeim helga stað.
Ég fagna þeim breytingum sem allshn. gerir við frv. og þeim undirtektum við erindi okkar, mitt og hv. þm. Guðjóns A. Kristjánssonar, að farið yrði inn á þá braut að reyna að tryggja að allir þingflokkar á Alþingi ættu aðild að yfirstjórn þessa þjóðarhelgidóms sem Þingvellir eru, þjóðgarðs Alþingis og þjóðarinnar á Þingvöllum. Mér finnst það í raun og veru svo sjálfsagður hlutur þegar betur er að gáð að það vekur meiri undrun að það skuli ekki hafa verið fyrr tekið upp, eftir allan þennan langa tíma frá því að þjóðgarðurinn er stofnaður, þá með stjórn sem tók mið af þáverandi fjölda þingflokka.
Ég tel að brtt. okkar nú á þskj. 1772 um að kosið verði á miðju þessu kjörtímabili, við upphaf þings haustið 2005, sé líka mjög sanngjörn. Ég hvet menn til að hugleiða hvort það sé nokkuð í veginum fyrir að samþykkja hana. Þá hefur núverandi stjórn tæpt eitt og hálft ár til að skila af sér störfum sínum. Þetta nýja fyrirkomulag tekur þá gildi og verður síðan árlegur atburður, það verður kosið í þessa stjórn eins og aðrar sem árlega eru kosnar á þingi. Mér finnst þurfa einhver veigameiri rök fyrir því að geyma í þrjú ár að kjósa samkvæmt hinu nýja fyrirkomulagi þegar þessi lög hafa verið sett.
Varðandi það að fulltrúar allra þingflokka eigi þarna aðild að finnst mér auðvitað ekki þurfa í sjálfu sér að rökstyðja mikið, það á að vera m.a. skírskotun og undirstrikun á því að menn ganga út frá því að um málefni Þingvalla ríki góð og þverpólitísk sátt og samstaða og hafa ekki áhyggjur af einhverju hlutfallslegu vægi í þeim efnum. Þess vegna hefði ég auðvitað kosið að brtt. allshn. væri orðuð á þá leið að í Þingvallanefnd eða stjórn þjóðgarðsins skyldu sitja fulltrúar allra þingflokka og ef menn vildu hafa um það einhvern frekari umbúnað, eins og hv. þm. Guðjón A. Kristjánsson nefndi áðan, væri það hægt.
Það er hins vegar mjög mikilvægt skref í rétta átt að fara inn á þá braut sem allshn. leggur til og þess vegna styðjum við það að sjálfsögðu að stækka nefndina í sjö þingmenn með sérstakri vísan til orðalags greinargerðarinnar þar sem rökstuðningurinn er sá að þetta sé til þess að allir þingflokkar geti átt fulltrúa í nefndinni, ,,í samræmi við vægi þingflokkanna hverju sinni`` er að vísu bætt við. Þetta er haft sem sérstakur rökstuðningur. Með vísan til orða hæstv. forsrh. sem brást við bréfi okkar, formanna Vinstri hreyfingarinnar -- græns framboðs og Frjálsl., með því að nefna mögulegar leiðir í þeim efnum gagngert til þess að koma til móts við þessi sjónarmið er ég nú bjartsýnn á að þetta leiði engu að síður til þeirrar niðurstöðu að fulltrúar allra þingflokka komi til með að sitja þarna. Í trausti þess og í trú á að svo verði styð ég fyrirkomulagið.
Fyrir því eru mýmörg dæmi að menn greiði fyrir því að fulltrúar allra þingflokka komist að málum af þessu tagi og menn víki þá til hliðar ýtrustu sjónarmiðum um hlutfallslegan þingstyrk. Ég vil nefna eitt dæmi, tiltölulega nýlegt úr þingsögunni, sem margreyndi á á ákveðnu árabili og það var staða þingflokks Kvennalistans inni á Alþingi á nokkrum kjörtímabilum. Kvennalistinn átti hér fulltrúa á þingi í 16 ár, frá þremur og upp í sex ef ég man rétt, og hafði ekki á köflum í sinni sögu nægjanlegan þingstyrk til þess að tryggja sér í raun og veru neina umtalsverða aðild að stjórnum, nefndum og ráðum hér á þingi. Þá greiddu aðrir þingflokkar fyrir því að Kvennalistinn gæti átt eðlilega og sanngjarna hlutdeild að nefndum og stjórnum sem Alþingi skipar í. Þetta var gert einfaldlega með því að þingflokkarnir létu eftir af kvóta sínum, ef svo má að orði komast, nokkurn hlut til að tryggja Kvennalistanum sæti í nefndum og stjórnum. Það var nokkuð tekið mið af stærð þingflokkanna þegar til þess var horft. Ég man a.m.k. fyrir víst að bæði þingflokkur Sjálfstfl. og þingflokkur Alþýðubandalagsins, sem þá var, gáfu eftir nefndar- og stjórnarsæti til að greiða fyrir því að Kvennalistinn fengi hlutdeild sem mönnum fannst lýðræðisleg og sanngjörn, einfaldlega vegna þess að það er hvorki lýðræði né sanngirni og ekki heldur í samræmi við hlutfallslegan þankagang að flokkar sem eru rétt undir þeim mörkum að ná af eigin rammleik að tryggja sér sæti fái ekki neitt. Þá auðvitað fellur þeirra hlutur allur niður og aðrir fá sem því svarar meira.
Auðvitað eru ýmsar leiðir til að nálgast þetta mál og að lokum er engin góð nema sú sem byggir á sanngirni og vilja til þess að ná samkomulagi og samstöðu.
Ég segi þetta hér, herra forseti, til að undirstrika þann skilning minn að við séum að afgreiða þessi mál í trausti þess að menn muni sýna vilja og leggja af mörkum til þess að ná fram því fyrirkomulagi að jafnvel þó svo að fjöldi þingflokka og stærð sé ekki nákvæmlega þannig að það passi inn í þetta mynstur, sjö nefndarmenn eða stjórnarmenn, verði engu að síður greitt fyrir því að sú verði niðurstaðan að fulltrúar allra þingflokka komi að þessu borði.
Ég vil svo endurtaka það að ég fagna stækkun þjóðgarðsins. Ég tel auðvitað, og um það erum við öll sammála, Þingvelli mikið djásn, einstakan stað í tvennum skilningi á Íslandi. Þeir eru okkar helgasti sögustaður en þeir eru líka einhver mesta náttúrugersemi Íslands og þegar það tvennt leggst saman þarf ekki frekari vitna við um mikilvægi þess og þær ríku skyldur sem á okkur hvíla að standa þarna vel að málum.
Það er fagnaðarefni að nú er í vinnslu að fá Þingvelli skráða á heimsminjaskrá UNESCO, að vísu að mér skilst samkvæmt rökstuðningi svona í fyrstu umferð aðallega sem sögu- og menningarstað en auðvitað gætu Þingvellir átt fullt erindi inn á þessa skrá líka sem náttúrugersemi. Á þessum stað eru einna ljósust þau miklu öfl sem marka mjög Ísland, þ.e. landrekið og flekarnir miklu sem þar mætast. Það er ekki á hverjum stað á hnettinum sem menn geta staðið og horft á milli flekanna, evrópska og ameríska flekans, og yfir sögulegan helgistað í leiðinni.
(Forseti (BÁ): Á hv. þm. mikið eftir af ræðu sinni?)
Nei, mjög stutt, virðulegi forseti, ég skal ljúka þessu alveg innan tíðar. Mér er ljóst að mjög mikilvæg stund er upp runnin í skipulagningu þingsins hér.
Það síðasta sem ég vil segja er að ég tek undir sjónarmið sem hér hafa komið fram um mikilvægi þess að halda tengslum Alþingis við Þingvöll, og halda Þingvelli virkum og lifandi. Ég segi fyrir mig að ég hef haft mikla ánægju af því að eiga þess kost í tvígang, ef ég man rétt, að sitja þingfundi á Þingvöllum. Það eru ekki allir svo heppnir því að það fer svolítið eftir því hversu oft er brugðið á það ráð og hvernig menn eru staddir í sögunni. Ég hef iðulega velt því fyrir mér og reyndar held ég nefnt það a.m.k. einu sinni áður úr þessum ræðustóli hvort við ættum ekki að hugleiða í fúlustu alvöru að taka upp þá skipan mála að setja Alþingi á Þingvöllum, setja það undir berum himni upp úr Jónsmessunni og hafa það hina formlegu setningu þingsins á hverju ári sem gæti tengst jafnvel einhverjum hátíðahöldum og síðan væri þá fundum frestað eftir atvikum til 15. september eða 1. október eða hvað menn teldu við hæfi.
Við þurfum ekki langt að sækja fordæmin í þessum efnum. Frændur okkar og vinir Færeyingar hafa nákvæmlega þennan hátt á, þeir setja lögþingið á Ólafsvökunni, þjóðhátíð sinni, það er tengt við mikil hátíðahöld og síðan er fundum frestað þangað til komið er að reglubundnu starfi þingsins. Menn kunna að kalla þetta rómantík og allt það og það er í góðu lagi mín vegna. Ég treysti mér kannski ekki jafnlangt og sýslungi minn og lengi þingmaður Norður-Þingeyinga sem átti sér þá hugsjón að Alþingi beinlínis sæti á Þingvöllum, ég býst við að fáir yrðu til að taka undir þá hugmynd nú um stundir, að flytja þingið frá höfuðborginni og ráðast í alla þá uppbyggingu sem því yrði samfara að hafa þinghaldið sjálft --- og þá væntanlega undir þaki --- á Þingvöllum.
Það er alveg gráupplagt að setja Alþingi með stuttri, virðulegri athöfn úti í guðsgrænni náttúrunni og undir bláum himni á Þingvöllum á vori hverju og tengja það við þessi minni sem þar er til að dreifa.