Bryndís Hlöðversdóttir:
Virðulegur forseti. Ég held að hv. allshn. hafi náð góðri lendingu í þessu máli og ég held að það sé mjög mikilvægt að gengið verði frá lögfestingu þess máls sem hér liggur fyrir. Það hefur verið í umræðunni hér áður. Einkum held ég að það sé mikilvægt í þessu frv. að gengið verði frá því sem snýr að nýju og breyttu umhverfi í laganámi á Íslandi, að ekki sé lengur skilyrði fyrir öflun héraðsdómslögmannsréttinda að viðkomandi hafi lokið embættisprófi í lögfræði frá Háskóla Íslands. Þrjár nýjar lagadeildir hafa tekið til starfa á síðustu árum, lagadeildir Háskólans í Reykjavík, Viðskiptaháskólans á Bifröst og síðan Háskólans á Akureyri.
Í tengslum við þetta breytta umhverfi er kannski eðlilegt að fram fari nokkur umræða um það með hvaða móti þessu nýja fyrirkomulagi skuli háttað. Það var það sem gerðist þegar frv. þetta var hér lagt fram, og heilmikil umræða átti sér stað um þetta líka í hv. allshn. við meðferð frv. Ýmsar áhyggjur komu fram varðandi þann þátt málsins hvort nægilega væri tryggt að inntak laganáms væri með þeim hætti að það gæti alltaf verið grundvöllur til þeirra réttinda sem hér er verið að fjalla um. Komu fram nokkrar ábendingar um það og m.a. af því tilefni kallaði hv. allshn. til fulltrúa menntmrn. til að fara yfir það hvernig þessu væri í raun og veru háttað. Ég tel að það hafi verið mjög gott að fá þá yfirferð í nefndinni, þar reyndum við að átta okkur á því hvað gerist í raun og veru þegar sótt er um leyfi til þess að kenna tiltekið nám í háskóla, hvað það er sem gerist, hvernig eftirliti með inntaki námsins sé háttað o.s.frv. Við fengum ágæta yfirferð hvað þetta varðar í hv. allshn.
Varðandi þær áhyggjur sem komu fram í tengslum við málið, um það hvort inntak laganáms væri nægilega tiltekið í þessum tilteknu lögum, má líka halda því fram að ef inntakslýsing eigi að vera á slíku námi í lögum yfirleitt eigi hún ekki að vera í þeim lögum sem við erum að fjalla um nú. Hér erum við að fjalla um lög um ákveðin réttindi og þá er eðlilegra að hafa lög um slík réttindi í háskólalögunum sjálfum. Ég held að alveg megi velta því fyrir sér hvort nægilega sé kveðið á um það í sjálfum háskólalögunum. Hugsanlega hafa þau verið of opin hvað þetta varðar og hugsanlega er þetta lagt of mikið í mat ráðuneytisins hverju sinni. Mér sýndist á þeirri yfirferð sem við fengum frá menntmrn. að þetta væri allt saman í góðu lagi. Það var tekið fram að þegar umsókn berst frá háskóla um að taka upp eitthvert nám væri farið ítarlega yfir það nám sem fyrirhugað er að bjóða og það metið út frá fjölmörgum þáttum, svo sem tegund námsins og heildarskipulagi, lýsingu á inntaki og markmiðum og litið væri til mögulegs samstarfs og samvinnu við aðrar háskólastofnanir hér á landi og erlendis auk fjárhagslegra þátta. Síðan er gert ráð fyrir að þegar samningar sem menntmrn. gerir við einkaskóla --- opinberu skólarnir starfa jú eftir ákveðnum, sérstökum lögum þar um en varðandi einkaskólana erum við að tala um samninga --- skuli þeir endurskoðaðir árlega með hliðsjón af fjölda nemenda og námsframboði. Líka kom fram að fyrir lok samningstímans láti menntmrn. fara fram úttekt á viðkomandi námi og að slík úttekt hafi farið fram bæði hjá Háskólanum í Reykjavík og Viðskiptaháskólanum á Bifröst. Skólarnir lýstu því líka þegar þeir komu fyrir nefndina hvernig slík úttekt fer fram. Virtist hafa verið vel að því staðið.
Svo má auðvitað velta fyrir sér um hversu mikið af svona gæðaeftirliti háskóla eigi að vera kveðið á í lögum og hversu mikið skuli hreinlega stóla á innra gæðaeftirlit skólanna sjálfra. Ég er a.m.k. þeirrar skoðunar að mikilvægasta eftirlitið sem sé viðhaft í þessum efnum sé gæðaeftirlit skólans sjálfs og ég held að þegar háskóli hafi fengið leyfi til að kenna eitthvert nám hljóti sá skóli að leggja í það mikinn metnað að hafa það nám gott. En kannski er óvarlegt að treysta alfarið á það og eðlilegt að jafnframt sé opinbert eftirlit.
Nefndin tekur fram í áliti sínu hvað þennan þátt málsins varðar að við setjum ákveðinn passus þar sem segir að nefndin beini því til dómsmrh. að tekið verði til skoðunar hvort ástæða sé til að láta eftir atvikum reyna á almenna fagþekkingu þeirra lögfræðinga sem óska eftir að afla sér héraðsdómslögmannsréttinda. Þarna er verið að koma til móts við þann þátt málsins að jafnvel skuli athuga hvort ástæða sé til að gera slíka kröfu og m.a. af þessum sökum er ég með fyrirvara við nál. þótt ég sé í heildina tekið mjög sátt við þetta mál. Ég tel mjög mikilvægt að málið fái afgreiðslu á þessu þingi. Það er samt spurning hvernig þessu er háttað og ég held að það sé rétt að skoða það í samhengi á milli dómsmrn. og menntmrn. hvort þessu kerfi sé nægilega vel fyrir komið og hvort ástæða sé til að gera á því breytingar.
Ég fagna því hins vegar að verið sé að afgreiða þetta mál og ég held að það sé rétt sem kom fram í máli hv. formanns nefndarinnar að við höfum náð nokkuð farsælli lendingu og nokkuð góðri millileið um allflest þau álitamál sem komu upp því að mjög margir höfðu skoðanir á málinu, mjög sterkar skoðanir og þær komu úr mörgum áttum þannig að ég held að það hafi bara náðst góð lending í málinu í heildina tekið.