Frsm. iðnn. (Kristinn H. Gunnarsson):
Herra forseti. Ég vil segja örfá orð í lok umræðunnar og vil byrja á því að þakka ræðumönnum fyrir þeirra framlag í umræðunum og þakka góð orð í minn garð og annarra sem tóku þátt í störfum nefndarinnar. Ég vil láta það koma fram að ég tel að nefndarmenn hafi allir lagt sig fram um það að skýra sín sjónarmið og síðan að tala sig niður á sameiginlega niðurstöðu og það tókst með þeim ágætum að allir nefndarmenn standa að álitinu og styðja málið með þeim breytingum sem eru lagðar til á því.
Ég tel það mjög þýðingarmikið vegna þess að menn eru að taka töluvert stór skref til breytinga í því umhverfi sem raforkumarkaðurinn eða raforkuframleiðslan hefur verið hér á landi og dreifing hennar og sala. Við höfum búið við opinbert fyrirkomulag í þessum efnum fyrst og fremst, opinberir aðilar hafa stjórnað þessu og það má segja að það kerfi sem við höfum stuðst við síðustu áratugina hafi að mörgu leyti gefist mjög vel. Til dæmis er afhendingaröryggi raforku mjög mikið, síðustu árin höfum við ekki búið við truflanir í þeim efnum þannig að almenningur verði mikið var við. Raforkuverð hefur lækkað mjög mikið á síðustu 20 árum, sem er til marks um það að mönnum hefur tekist vel til í uppbyggingu fyrirtækjanna og dreifingu raforkunnar. Það er því út af fyrir sig eðlilegt að menn stígi varlega niður til þess að breyta því fyrirkomulagi sem menn hafa búið við vegna þess að það hefur gefist mjög vel.
En mér fannst hv. þm. Steingrímur J. Sigfússon vera kannski fullvarkár í afstöðu sinni til málsins og mér fannst gætni hans kannski koma skýrast fram í einu orði sem hann tók sér í munn, lýsi kannski trega hans eða tregðu til þess að færa sig úr stað í þessum efnum, hann notaði orðið ,,móverk``, talaði um ,,allt þetta móverk``. Við þekkjum það að móverkið tilheyrir nú byggingarsögu sem var kannski hér við lýði í þúsund ár þar sem litlar breytingar urðu í þeim efnum og við lifum auðvitað á öðrum tíma þar sem móverkið er orðið úrelt og önnur byggingarefni eru komin til sögu sem menn geta notað og breytingar leiða af því.
Ég er ekki að halda því fram að menn eigi ekki að vara við eða benda á gallana, eða margt það sem hefur tekist vel, heldur hitt að menn mega ekki standa um of gegn þeim breytingum sem stefnt er í átt til.
En auðvitað er óvissa sem fylgir breytingum, það liggur fyrir. Þess vegna er mjög gætilega gengið fram í þessum efnum. Við erum að vísu ekki að ganga að öllu leyti inn á óþekkt svið, við erum að fara inn á samkeppnisvæðingu þessa hluta atvinnurekstrar eins og við þekkjum frá öðrum sviðum atvinnulífsins og vitum eitthvað um við hverju við getum búist. Við vitum að það er breytilegt hversu miklu samkeppnin hefur skilað. Sums staðar hefur hún verið allnokkur en á öðrum sviðum hefur hún ekki verið mikil og meira verið um fákeppni en alvarlega samkeppni margra aðila. Við getum því búist við því að það verði fákeppnisbragur á þessum markaði.
En við tökum okkur aðlögunartímabil fram til ársins 2011 og ég hygg að það megi segja að það séu engar líkur á verulegum breytingum á þeim tíma. Menn vita nokkurn veginn hvað þeir ætla að gera og það er verið að opna fyrir framleiðslu og sölu þannig að einkaleyfi orkufyrirtækjanna er afnumið í þeim efnum og við sjáum til hverju það skilar í samkeppninni á þessu sviði. Við erum viðbúin á þessu tímabili að bregðast við ef upp koma vankantar í framkvæmd sem beina málinu í annan farveg en stefnt er að.
Ég held því að það sé ekki hægt að fara gætilegar í breytingarnar en gert er ráð fyrir í þessum efnum, bæði í þeim lögum sem eru í gildi og í frv. með þeim breytingum sem hér eru lagðar til. Mér finnst því kannski að hv. þm. Steingrímur J. Sigfússon ætti að flytja þessa ræðu eftir sex ár þegar menn fara að skoða hvernig til hefur tekist í þessum efnum og fyrir þinginu liggur nýtt heildarfrumvarp um raforkulagamarkaðinn í kjölfar endurskoðunar laganna árið 2010. Þá held ég að tímabært væri að flytja ræður um hvernig til hefur tekist og hvað hefur tekist vel og hvað hefur tekist miður.
Það má auðvitað færa rök fyrir því að það séu líkur á, meiri eða minni eftir atvikum, að eitt eða annað kunni að ganga úrskeiðis eða að það geti gerst eitthvað sem menn ætla ekki að láta gerast. Það er aldrei hægt að útiloka það, menn verða einfaldlega að búa sér til reglur og viðbrögð þannig að þeir geti glímt við það sem upp kemur og fært það til þess vegar sem að er stefnt. Ég er ekki smeykur um að upp komi einhver alvarleg tilfelli sem setja allt úr skorðum. Ég held t.d. að það verði tiltölulega mjög örugg dreifing raforku um landið, ég held að verðlag á raforku muni ekki hækka, ég held að það muni halda áfram að lækka eins og það hefur gert á síðustu 20 árum. Ég held t.d. ekki að það verði, eins og reynslan varð sums staðar erlendis, t.d. í Bretlandi, að dreifingarfyrirtæki fór í fjárhagslegt þrot vegna þess að eigendur þess, eftir að það var einkavætt, tóku of mikið fé út úr því miðað við það sem reksturinn bar. Við erum ekki með það fyrirkomulag á dreifingarfyrirtækinu að það sé líklegt að slíkt komi upp. Við setjum arðsemiskröfur á dreifingarfyrirtæki en þær eru girtar af í bak og fyrir og það er tryggt að fyrirtækið á að vera rekið með þeim hætti að fjárhagslega hafi það bolmagn til þess að ráðast í þær framkvæmdir og viðhald á línum sem eðlilegt er að séu í góðu lagi. Ég hef því ekki áhyggjur af þessum þætti málsins miðað við þá umgjörð sem við búum því.
Það sem mér finnst kannski stóra spurningin sem menn þurfi að hafa góðar gætur á er: Verður ekki örugglega nóg framboð af raforku miðað við vaxandi markað? Út af fyrir sig þarf ekki að hafa áhyggjur af því varðandi beina samninga stórra aðila, það hlýtur alltaf að verða hægt að koma á samningum um það, en spurningin er þá um smásölumarkaðinn. Erlendis hafa menn bent á að ef enginn ber ábyrgð á því að reisa nýjar virkjanir til þess að nægileg raforka verði í framboði fyrir almennan markað þegar skorts verður vart, þá geti orðið töf á því að einhver aðili sjái sér hag í því að reisa virkjun vegna þess að hann hafi ekki trygga samninga um sölu á raforkunni og þá ekki nema fyrir litlum hluta. Þetta er atriði sem menn hafa séð að getur orðið vandamál erlendis en á meðan eignarhaldið á fyrirtækjunum er eins og hér um ræðir, að þetta er í eigu opinberra aðila, þá tel ég ekki neina verulega hættu á að þetta geti komið upp hérlendis. Menn mundu taka nauðsynlegar ákvarðanir til þess að tryggja framboð á raforku, það væri þá frekar ef menn væru núna að ganga frá fyrirkomulagi um ókomna framtíð að afloknu reynslutímabili og hefðu kannski ekki sett varnagla hvað varðar þennan þátt málsins. En ég held að það sé rétt að meta það að loknu aðlögunartímabilinu eftir sex ár og þá gera menn þær breytingar sem menn telja nauðsynlegar til að tryggja afhendingaröryggi eða nóg framboð af raforku, en ég tel að það verði ekki vandamál á þessum tíma. Ef það kemur upp á hafa menn full tök á að bregðast við því.
Síðan var afstaðan gangvart EES, hvort við eigum að vera utan við það í þessum efnum eða ekki. Það mál er um garð gengið, er liðin tíð og því óþarft að eyða miklum tíma í að ræða það. Ég er ekkert viss um að það hafi endilega átt að vera keppikefli að standa utan við sameiginlegar markaðsreglur í þessu efni, jafnvel þó að það sé ekki líklegt að við tengjumst erlendum raforkumörkuðum, það er þó ekki útilokað að það kunni að verða hagkvæmt einhvern tíma í náinni framtíð. En það kann að vera ávinningur fyrir okkur að taka upp markaðsfyrirkomulag á þessu sviði hér innan lands og það finnast mér vera aðalrökin fyrir því að stíga þessi skref og láta á það reyna hvort það verði ekki eins og ætlað er.
Það er nú bara þannig að það er svo margt í heiminum sem er að breytast og fólk sem áður var mjög staðbundið í starfi sínu ferðast nú víða um. Fólk sem ferðast um í Evrópu vill að svipaðar reglur gildi þar um þjónustu og viðskipti og gilda í heimalandi þess. Því kalla þessar breyttu aðstæður auðvitað á að menn samræmi reglur á mörgum sviðum á milli landa og ég held að það þýði ekkert að berja höfðinu við steininn með það. Þannig er umhverfið nú og ég held að það væri óskynsamlegt að tala mjög fyrir því að við getum búið í heimasveit okkar óháð öllu umhverfi á einhverjum tilteknum sviðum. Það kann að vera að það sé hægt á þessu raforkusviði en ég er ekki viss um að það sé skynsamlegt.
Ég vildi, herra forseti, aðeins koma inn á það sem fram kom í máli hv. þm. Steingríms J. Sigfússonar. Mér fannst hann gera of mikið í því að vekja tortryggni og hlaða undir óvissu og ótta um þetta fyrirkomulag. Mér finnst það ekki vera hlutverk stjórnmálamanna að hvetja beinlínis til óöryggis með málflutningi sínum um það sem menn eru að gera, sérstaklega vegna þess að það er dálítið mikið á valdi hans og hans flokksmanna hvernig framkvæmdin tekst til, m.a. með þátttöku þeirra í stjórn Reykjavíkurborgar. Ég held því að jafnvel þó hann og aðrir hafi efasemdir um ýmsa þætti í markaðsvæðingu almennt eða markaðsvæðingu á þessu sviði, sem er eðlilegt sjónarmið og menn hafa rök fyrir að mörgu leyti, þá eigi menn að fara mjög varlega í að reyna að grafa undan þessu máli, eins og mér fannst hv. þm. gera og mundi mælast til þess að hann drægi dálítið úr því, mér fannst fjarri því að nokkur sanngjörn rök væru fyrir hendi.
Það má til dæmis nefna að Bretar gátu ekki staðið til lengdar á því að vera með sitt lengdarkerfi. Þeir beygðu sig fyrir því að aðrir í kringum þá voru komnir með metrakerfi. Sama er á mörgum sviðum, menn verða auðvitað að samræma hlutina og það er kallað eftir því.
Ég vil svo að lokum ítreka þakkir mínar til nefndarmanna fyrir gott samstarf í nefndinni við afgreiðslu á þessu máli og vænti þess að það fái gott brautargengi í gegnum þingið og vænti þess líka að á þessum sex ára reynslutíma gangi hlutirnir fram eins og við sjáum þá fyrir okkur og þau óvæntu vandamál, sem örugglega munu koma upp einhver, verði leyst vegna þess að það er í lögunum þannig gengið frá að það verður tekið á þeim.