Utanríkisráðherra (Halldór Ásgrímsson):
Herra forseti. Ákvörðun ríkisstjórnarinnar um að styðja aðgerðir Bandaríkjanna og Bretlands gegn Írak var hvort tveggja pólitísk og byggð á grundvelli alþjóðalaga. Að vandlega íhuguðu máli tók ríkisstjórnin þá ákvörðun að lýsa yfir stuðningi við innrás Bandaríkjanna og Bretlands í Írak. Ákvörðunin er fyrst og fremst stuðningur við það sjónarmið að Sameinuðu þjóðirnar yrðu að fylgja eftir ákvörðunum sínum um afvopnum Íraks. Stjórnvöld í Írak höfðu hvorki staðið við vopnahlésskilmálana frá 1991 né hlýtt fjölmörgum ályktunum öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna um afvopnum frá þeim tíma.
Í ályktun öryggisráðsins nr. 1441 er sérstaklega vísað til tíu fyrri ályktana ráðsins um Írak. Tólf ár liðu frá því Írökum bar að afvopnast og nauðsynlegt að allri óvissu yrði eytt í þeim efnum. Öryggisráðið hafði varað Íraka ítrekað við afleiðingum þess að þeir héldu áfram að brjóta gegn þeim skilmálum sem öryggisráðið hafði sett með fyrri ályktunum sínum.
Með einróma ályktun öryggisráðsins nr. 1441 frá 8. nóvember 2002 gáfu Sameinuðu þjóðirnar Írak lokatækifæri til að sýna fram á að landið hefði eytt öllum gereyðingarvopnum sínum. Írak braut gegn ákvæðum þessarar ályktunar eins og annarra áður. Það hefði verið ákjósanlegt ef allar aðstæður hefðu leyft að vopnaeftirlitinu hefði verið gefinn meiri tími, en um það náðist ekki samstaða í öryggisráðinu eins og kunnugt er. Sameinuðu þjóðirnar eða öllu heldur sum aðildarríki þeirra brugðust skyldum sínum með því að víkja sér undan ábyrgð með því að fylgja ekki eftir einróma samþykkt ályktunar öryggisráðsins nr. 1441.
Íröksk stjórnvöld höfðu um árabil virt Sameinuðu þjóðirnar að vettugi og allar tilraunir til að beita öðrum aðferðum en hernaðarlegum reyndust árangurslausar. Það var einungis þegar herveldi var hótað að íröksk stjórnvöld gáfu tímabundið eitthvað eftir. Írak hefur um árabil verið ógnun við svæðisbundin og hnattrænan stöðugleika og farið með ófriði gegn nágrannaríkjum sínum og ráðist á miskunnarlausan hátt gegn eigin borgurum og annarra ríkja með gereyðingarvopnum. Mannréttindabrot stjórnar Saddams Husseins voru með ólíkindum. Og enn hefur ekki að fullu verið upplýst um örlög margra kúveiskra borgara og íranskra stríðsfanga.
Ástæður hernaðaraðgerðanna voru því margþættar og snerust ekki eingöngu um spurninguna um gereyðingarvopnaleit Íraka. Hvenær þraut þolinmæði alþjóðasamfélagsins? Hversu lengi er nógu langt?
Saddam Hussein hefur nú verið rekinn frá völdum eftir 23 ára ógnarstjórn. Refsiaðgerðum gegn Írak hefur verið aflétt með ályktun öryggisráðsins nr. 1483 frá 22. maí 2003. Alþjóðasamfélagið vinnur nú að því að skapa forsendur fyrir öflugri endurreisn í Írak, þar sem lokamarkmiðið verður að koma á lýðræðislegri stjórn í landinu og forræði írakskra borgara á eigin málum. Þótt engin gereyðingarvopn hafi enn fundist í Írak, þá hlíttu Írakar ekki ályktunum Sameinuðu þjóðanna um afvopnun og gerðu vopnaeftirlitsmönnum samtakanna og Alþjóðakjarnorkumálastofnuninni eins erfitt fyrir og kostur var. Íslensk stjórnvöld telja það alvarlegt mál þegar ályktunum Sameinuðu þjóðanna er ekki fylgt.
Að því er varðar spurningu númer tvö og í ljósi þess sem ég hef nú sagt er afstaða íslenskra stjórnvalda óbreytt. Ekki er heldur ástæða til að óska eftir því að Ísland verði tekið af þeim lista sem nefndur hefur verið, enda væri það sérkennileg sögufölsun.
Nýlega hefur náðst samkomulag í öryggisráðinu um ályktun nr. 1511 og endurreisnarstarf er hafið. Það þjónar því litlum tilgangi og alls ekki hagsmunum íraksks almennings að líta fyrst og fremst um öxl, heldur fram á við. Rétt er að taka eftir því að fullt samkomulag náðist um það í öryggisráðinu.
Að því er varðar spurningu þrjú skiptir miklu að Bandaríkjunum og öðrum samstarfsríkjum í Írak takist sem fyrst að tryggja öryggi og stöðugleika í landinu því það er forsenda þess að endurreisnarstarf geti hafist og írakska þjóðin geti með lýðræðislegum hætti kosið nýja ríkisstjórn. Um leið yrði skapaður grundvöllur fyrir þátttöku alþjóðlegra og fjölþjóðlegra samtaka og stofnana, einnig óháðra félagasamtaka í uppbyggingarstarfinu. Íslensk stjórnvöld telja að Sameinuðu þjóðirnar eigi að vera þar í broddi fylkingar.