Bryndís Hlöðversdóttir:
Herra forseti. Ég ætla ekki að bæta við eða endurtaka öllu heldur þær fjölmörgu góðu ræður sem hér hafa verið haldnar af hálfu talsmanna stjórnarandstöðunnar í þessu máli. Þá er ég fyrst og síðast að tala um efni frv. Komið hafa fram fjölmargar röksemdir fyrir því sem sýna fram á það að mínu mati að með þessari lagasetningu er verið að stofna íslenskri náttúru í verulega hættu. Ég undrast satt best að segja, herra forseti, eftir að hafa setið í hv. umhvn. og hlýtt þar á málflutning þeirra sem heyra undir umhvrh. eða stofnana sem heyra undir umhvrh., hversu í raun illa var staðið að undirbúningi þessarar löggjafar af hálfu hæstv. landbrn. hvað náttúruverndarþáttinn varðar og umhverfisþáttinn. Auðvitað er líka við hæstv. umhvrh. að sakast eins og hér hefur komið fram. Hvar er hæstv. umhvrh. meðan á þessari umræðu stendur þegar mörg rök benda til þess að verið sé að stofna íslenskri náttúru í hættu með þeirri galopnu heimild sem hér er verið að veita til innflutnings á lifandi dýrum?
Ég vil líka vekja athygli á því sem hér hefur verið bent á og kemur fram í nál. minni hluta, að hæstv. umhvrh. hefur ekki ekki enn sett reglugerð sem henni ber að setja skv. 41. gr. náttúruverndarlaga, en þar segir að birta eigi skrá yfir þær tegundir sem óheimilt er að flytja til landsins. Það er mjög merkilegt að fylgjast með því hvernig stjórnsýsla, ekki bara hæstv. landbrn. heldur líka umhvrn., hefur algjörlega klikkað í þessu máli. Miðað við hvað málið kom vanbúið hingað til Alþingis mætti halda að það hafi borið mjög skjótt að. En svo var aldeilis ekki, herra forseti. Menn hafa haft gríðarlega langan tíma til undirbúnings. Þeir eru búnir að standa í bréfaskriftum mánuðum saman við Eftirlitsstofnun EFTA og það átti svo sem ekki að koma neinum á óvart, herra forseti, að að þessu mundi koma, að bregðast þyrfti við þessum tilmælum frá Eftirlitsstofnuninni. Og hvernig í ósköpunum stendur á því þá, herra forseti, að íslensk stjórnvöld virðast hafa sofið um leið og þau voru að standa í þeim bréfaskriftum í stað þess að undirbúa sig eins og menn undir það að setja þessi lög öðruvísi en svo að af þeim stafaði íslenskri náttúru veruleg ógn eins og nú virðist vera?
Ég vil því bara taka undir það sem kemur fram í nál. minni hluta landbn. og það sem fram hefur komið hér í fjölmörgum ræðum, þ.e. að hér hefur verið staðið mjög illa að verki.
Herra forseti. Mér finnst að einhver hljóti að þurfa að svara fyrir þessi vinnubrögð. En það merkilega við að sitja hér og fylgjast með þessum umræðum er að hér á sér ekki stað nein lýðræðisleg rökræða um málið. Hvar er þessi meiri hluti sem ætlar að setja landsmönnum þessi lög. Hvar er hann? Hér situr hæstv. landbrh. einn og yfirgefinn í þingsölum undir þessum umræðum. (Gripið fram í: Þögull sem gröfin.) þögull sem gröfin og aðrir stjórnarliðar hafa nánast ekki tekið þátt í umræðunni. (Gripið fram í: Jú, jú.) Það er mjög undarlegt, herra forseti, að fylgjast með því að ekki skuli vera sterkari skoðanaskipti hér og að ekki komi fleiri með réttlætið að vopni í pontu til að verja þennan málstað. En það virðist vera skortur á slíkum ræðumönnum og það segir kannski sína sögu.
Ástæða þess að ég sé mig knúna til að taka örlítið þátt í þessari umræðu er kannski fyrst og fremst formið, setning bráðabirgðalaganna sem slíkra. Ég er þeirrar skoðunar að enga brýna nauðsyn hafi borið til, og tek því undir með minni hluta landbn., að enga brýna nauðsyn hafi borið til þess að setja bráðabirgðalög að þessu sinni. Vísa ég enn og aftur til margítrekaðra bréfaskrifta á milli ráðuneytisins og Eftirlitsstofnunar EFTA. Ég vísa til þess að málið kom fyrir Alþingi en dagaði síðan uppi. Ég vísa til þess líka sem hefur komið fram í umræðunum, herra forseti, að síðasta viðvörunin kemur til ráðuneytisins um það leyti sem þing er að koma saman í vor. Og fyrir það hlýtur hæstv. landbrh. að þurfa að svara, herra forseti, að úr því að ríkisstjórninni var kunnugt um að þetta vandamál væri til staðar og að afgreiða þyrfti þetta mál, af hverju í ósköpunum lá þá svona á að koma þingheimi heim í sumarfrí í vor eins og raunin var? Það mátti ekki sitja hér deginum lengur en þrjá daga ef ég man rétt. Það lá mikið á af hálfu ríkisstjórnarinnar að slíta þinginu. Og af hverju, herra forseti, fór hæstv. landbrh. ekki fram á það að þingið tæki þetta mál fyrir? Af hverju, herra forseti, var það ekki lagt fyrir á vorþinginu? Þá höfðu þingmenn allan þann tíma sem þeir gátu gefið sér í að ræða þetta mál. Þessu verður hæstv. landbrh. að svara.
Ég treysti því að hann geri það í ræðu sinni á eftir. Það hljóta að hafa verið einhverjar verulegar hindranir í vegi fyrir því að honum hafi verið kleift að legga þetta fyrir vorþingið. Það lítur þannig út í mínum augum, herra forseti, að þarna hafi verið um vanrækslu að ræða í besta falli og það þykir mér slæmt.
Það verður að segjast eins og er líka, herra forseti, að það lítur hreinlega þannig út að hæstv. ríkisstjórn hafi vísvitandi verið að reyna að koma sér hjá því að taka þessa umræðu í þinginu. Það lítur þannig út, því miður, því allar upplýsingar lágu fyrir. Þær voru allar til staðar. Eigi að síður ákvað hæstv. ríkisstjórn að leggja málið ekki fyrir á vorþinginu. Þingheimur var sendur grunlaus heim og taldi að engin sérstök brýn verkefni væru fram undan. Á þessu hefur hæstv. landbrh. ekki gefið neinar skýringar. En hann verður að svara því skýrt og skorinort hér hvers vegna þetta var ekki gert.
Síðan hefur líka verið dregið mjög skýrt fram í þessari umræðu að það bar enga brýna nauðsyn til að setja þessi lög. Auk þess var ekki neitt því til fyrirstöðu að kalla þingið saman í sumar hafi verið svona mikilvægt að gera þetta strax. Þess vegna, herra forseti, get ég á engan hátt fengið skilið út af hverju þessi leið var valin nema að e.t.v. hafi vísvitandi átt að reyna að koma í veg fyrir það að þurfa að taka þessa erfiðu umræðu í þinginu. Ég hef a.m.k. ekki fengið aðrar skýringar frá hæstv. landbrh., en eins og ég sagði áðan hefur hann svo sem ekki tekið mikinn þátt í þessari umræðu. (Landbrh.: Í 1. umr.) Við 1. umr. málsins komu ekki fram, herra forseti, skýringar á því út af hverju málið var ekki klárað í vor, á vorþinginu. Ekki hafa komið fram skýringar á því hvað því var til fyrirstöðu að leggja málið fyrir á vorþingi og að þingheimur sæti saman nokkra daga til að ræða þessa gríðarlegu hagsmuni sem nú hefur verið sýnt fram á að snúast um örfáar milljónir. En það er önnur saga. Við skulum segja sem svo að mjög hafi verið mikilvægt að klára málið. En af hverju í ósköpunum var það ekki gert á þeim dögum sem við höfðum í vor? Þessu hefur ekki verið svarað. En hafi hæstv. landbrh. þegar svarað því og gefið fullnægjandi skýringar, þá bið ég um að hann endurtaki þær hér þannig að maður fari að fá einhvern botn í þetta mál.
Við þessa umræðu hefur verið rakið mjög ítarlega hvernig farið hefur verið með bráðabirgðalagaúrræðið frá árinu 1991 og það sem dregið er fram í nál. minni hlutans segir sína sögu, þ.e. að árin 1971--1980 eru 65 bráðabirgðalög sett, á áratugnum 1981--1990 eru sett 43 en á árunum 1991--2000 eru sett fimm bráðabirgðalög, með öðrum orðum eftir að breytingin er gerð 1991. Þetta segir heilmikið hvað þingheimur var að gera með breytingunni 1991. Setning bráðabirgðalaga síðan þá sýnir líka að ætlast hefur verið til þess að annaðhvort sé málið mjög mikilvægt og brýnt eða að um sé að ræða sjálfsagðar leiðréttingar sem hæstv. ríkisstjórn veit að vilji er fyrir og sanngjarnt og eðlilegt er að séu leiðréttar. Það er kannski engin ástæða til að kalla þingheim saman til þess að gera slíkar breytingar.
Herra forseti. Við megum ekki fara fram hjá umræðunni í þinginu eins og hér hefur verið gert og fara fram hjá því að þingið sjálft, hið háa Alþingi, hefur löggjafarvaldið en ekki hæstv. ráðherrar, þó þeir hafi vissulega mikið vald. Þeir eiga í tilvikum sem þessum að leggja mál fyrir þingið nema það sé beinlínis enginn möguleiki að gera það.
Í ljósi aðdraganda alls þessa, þ.e. hvernig frv. kemur hér fyrir, burt séð frá efnisatriðum málsins sem eru alveg nægilega alvarleg í sjálfu sér, þá er það mjög alvarlegt hvernig látið var hjá liggja að draga Alþingi inn í þessa ákvörðun á sínum tíma þegar í raun ekkert var því til fyrirstöðu að kalla þingið saman eða leggja málið fram á vorþinginu.
Ég minnist þess að þegar hæstv. forsrh. hringdi í mig og tilkynnti mér það sem þingflokksformanni í mínum flokki að þessi lög yrðu sett þá var það í tilkynningarformi og sagt að þetta ætti að gera í ljósi mikilvægra viðskiptahagsmuna o.s.frv. Í sjálfu sér voru ekki gefin nein færi á því að málið yrði rætt neitt frekar og allt í lagi með það. En það hefur ekki verið dregið fram í þessari umræðu, herra forseti, að ekki hafi verið hægt að gera þetta öðruvísi. Hæstv. ríkisstjórn ber ábyrgðina á því.
Þeir sérfræðingar sem hafa fjallað um málið með tilliti til bráðabirgðalagaformsins sem hér er notað ganga a.m.k. mjög langt í því að segja að hér hafi verið um algjörlega takmarkað tilvik að ræða og að seilst hafi verið mjög langt með þessa heimild. Ég tel, herra forseti, að þessir sérfræðingar hafi verið mjög kurteisir í sínu orðalagi því að miðað við innihald greinargerðarinnar sem maður hefur séð um þetta má segja að allt eins megi komast að þeirri niðurstöðu, miðað við röksemdirnar, að þarna hafi ekki verið um brýna nauðsyn að ræða. Það er líka kannski eðlilegt að sérfræðingar eða prófessorar telji það svolítið mikið upp í sig tekið að segja beinlínis að þarna hafi ríkisstjórnin gengið of langt. En a.m.k. eru þeir sammála um að þarna hafi verið seilst eins langt og hægt er.
Því hlýtur maður að spyrja hæstv. landbrh. og hæstv. ríkisstjórn: Af hverju í ósköpunum er valið að ganga svona langt og ganga svona nærri stjórnarskránni og gert er í þessu tilviki?
Herra forseti. Ég vænti þess að fá svör við þessu. Ég ætla a.m.k. að leyfa mér að gera ráð fyrir því að hæstv. landbrh. komi til svara hér á eftir þó ekki hafi nú verið mikið um svör af hans hálfu. Ég vona að hann svari í fyrsta lagi eftirfarandi: Af hverju var málið ekki lagt fram á vorþinginu? Hvað gerði það að verkum að ekki var unnt að leggja málið fyrir vorþingið og ræða það til enda? Síðan í öðru lagi: Hvað veldur því að menn ákveða að seilast eins langt og þeir mögulega telja sig geta komist upp með hvað varðar 28. gr. stjórnarskrárinnar?