Kristján L. Möller:
Virðulegi forseti. Eins og ég sagði áðan í stuttu andsvari mínu lýsi ég yfir stuðningi við 1. gr. þessa frv. og tel hana vera til bóta, þ.e. að styrkur til hverrar hitaveitu geti numið allt að átta ára áætluðum niðurgreiðslum á rafmagni eða olíu til húshitunar á orkuveitusvæði viðkomandi hitaveitu miðað við meðalnotkun til húshitunar næstu fimm ár á undan. Þetta er auðvitað mjög gott mál og mjög eðlilegt vegna þess að það er búið að virkja heitt vatn sem finnst í jörðu á sennilega öllum þeim stöðum þar sem tiltölulega auðvelt er að ná í það. Svo sjáum við hvernig tækninni hefur fleygt fram og nú er verið að bora eftir heitu vatni og fá góðan hitastigul í holum á svæðum sem hingað til hafa verið talin köld og ekki er hægt að finna heitt vatn. Þetta er hið besta mál og ég lýsi yfir fullum stuðningi mínum við það.
Ég ætla að ítreka það sem ég sagði áðan í stuttu andsvari við hæstv. ráðherra um 2. gr. Ég er sammála því að búa til slíkan sjóð sem getur veitt fé vegna þess að þetta eru oft og tíðum mjög dýrar rannsóknir og dýrar boranir, kannski miklu dýrari en var hér áður fyrr þar sem verið var að bora þar sem tiltölulega öruggt var að finna heitt vatn. Ég er sammála hugmyndinni sem þarna er. En ég er ekki sammála því að hæstv. iðnrh. taki peninga sem búið er að eyrnamerkja niðurgreiðslu á rafhitun eða til húsahitunar, taki 5% af því á ári, eða u.þ.b. 45 millj., og leggi í þennan sjóð. Ég tel að á þessu hefði verið meiri myndarbragur ef iðnrh. hefði sótt þetta fé til fjmrh. og fengið sérstaka fjárveitingu fyrir þessu átaki vegna þess að þetta er þjóðhagslega mjög hagkvæmt. Það er það. En það að þeir sem hafa fengið niðurgreiðslu eigi að fjármagna þetta eftir áralanga baráttu hér á Alþingi sem lyktaði með því að þetta er þó komið upp í 868 millj. kr. er mjög slæmt mál.
Það sem hæstv. ráðherra vitnar til er að eftir að Orkustofnun var falin umsjón með þessu hefur komið í ljós að einhverjir fengu niðurgreiðslu á húshitun sem sannarlega áttu ekki að fá hana að mati stofnunarinnar. Þeim hefur fækkað. Þetta er kannski í frístundahúsnæði og ég man ekki hvað fleira var nefnt í þessu efni en þessar greiðslur hafa lækkað. Það má samt spyrja sig á móti: Hefði þá ekki verið eðlilegt að hækka niðurgreiðslurnar? Sjóðurinn upp á 868 millj. er hugsaður til niðurgreiðslna og ef 50, 60, 70 millj. eru eftir í honum eftir að búið er að fara í gegnum þetta, og allir voru látnir sækja um til Orkustofnunar og rökstyðja mál sitt, hefði niðurgreiðslan átt að hækka til þeirra allra sem fengu úr sjóðnum. Alþingi hefur ákveðið með samþykkt sinni og með samþykkt á fjárlögum að þessar 868 millj. kr. fari til niðurgreiðslu á húshitun á svæðum sem nota rafmagn. Þetta er grundvallaratriði, virðulegi forseti, og þetta vildi ég segja um málið. Mér finnst lítill bragur á að hæstv. iðnrh. hafi ekki tekist að ná í þessa peninga.
Það kemur upp í huga minn, virðulegi forseti, að þegar við fórum yfir fjárlagafrv. í iðnn. sem ég á sæti í og fengum heimsókn frá iðnrn. kom fram að til er sjóður í iðnrn. sem heitir Átak til atvinnusköpunar. Það er mjög virðingarvert og gott framtak. En viti menn, þessi sjóður verður í fjárlögum 2004 skertur vegna átaks til atvinnusköpunar í iðnrn. sjálfu. Með öðrum orðum, það er verið að bæta við starfi í iðnrn. og það verður fjármagnað með því að lækka í sjóðnum Átak til atvinnusköpunar. Átak til atvinnusköpunar er sem sagt til að fjölga störfum í iðnrn., í stjórnsýslunni í Reykjavík. Og það er nákvæmlega sama hugsun þarna á bak við hjá hæstv. ráðherra, það er eins og hún sagði: Þetta snýst allt um pólitík og áherslur. Og þetta snýst um ábyrga efnahagsstjórn. Hin ábyrga efnahagsstjórn er skylda sem allir eiga auðvitað að inna af hendi og sinna en þá er spurning hvort efnahagsstjórnin verði miklu betri við það að peningar séu teknir úr sjóðnum Átak til atvinnusköpunar til að búa til starf í Reykjavík í iðnrn., vafalaust mjög þarft starf get ég ímyndað mér --- því miður tókst mér ekki að ná í þau gögn sem ég hafði skrifað hjá mér um þetta þannig að ég man ekki nákvæmlega hvað það átti að vera --- og svo að búa til þennan sjóð til jarðhitaleitar á köldum svæðum. Þetta er gert með því að klípa af þeim peningum sem notaðir eru til niðurgreiðslu á rafhitun. Ég verð að segja alveg eins og er, virðulegi forseti, að mér finnst ekki mikill myndarbragur á þessu frá hendi hæstv. iðnrh. þó að hugmyndirnar þarna séu góðar. Ég ætla þó ekki að taka undir hugmyndina um átak til atvinnusköpunar í Reykjavík. Ég hélt að þessi sjóður hefði verið meira notaður til átaks til atvinnusköpunar á landsbyggðinni þar sem störfum hefur verið að fækka og við höfum verið í vandræðum með að byggja upp ný störf og blása lífi í nýja atvinnustarfsemi og nýja atvinnusköpun. Ég ætla ekki að gagnrýna það að þessi sjóður sé til og vafalaust hefur verið veitt vel úr honum til ýmissa átaksverkefna á landsbyggðinni undanfarin ár. En þetta nefni ég hér aðeins.
Hitt atriðið sem ég vildi nefna í sambandi við þetta, sem var líka í spurningu minni hér áðan, er hvers vegna niðurgreiðsla til húshitunar sé skilgreind svo að hún sé bara vegna rafhitunar. Reyndar var það á síðasta þingi, að mig minnir, sem því var breytt þannig að olíukynding kemur þar inn í. Ég held að ég muni það alveg rétt (Iðnrh.: Já, það er rétt.) þannig að hér er um að ræða rafhitun og olíukyndingu sem er hið besta mál en, virðulegi forseti, það eru til hitaveitur sem hafa lent í rekstrarvanda, voru kannski byggðar upp í tíð óðaverðbólgu í Íslandssögunni þar sem verðbólgutölur voru jafnvel þriggja stafa tölur, og hafa lent í hremmingum vegna þess að vatn hefur kannski ekki verið nægjanlegt, borholur hafa fallið saman, dælur hafa hrunið æ ofan í æ af ýmsum ástæðum o.s.frv. Þessar hitaveitur, margar hverjar, voru byggðar upp eftir að full verðtrygging var líka komin á í landinu, voru með öðrum orðum ekki byggðar upp á tímum niðurgreiddra vaxta og fjármagns sem brann upp á verðbólgubálinu eins og hér á höfuðborgarsvæðinu eða jafnvel fyrir peninga sem voru merktir Marshall-aðstoð, eins og mér skilst að hafi m.a. verið gert hjá Hitaveitu Reykjavíkur ef við förum svo langt aftur í tímann. Ég ætla samt ekki að fara það langt heldur í þennan tíma óðaverðbólgu og þess alls saman og þá erum við að tala um hitaveitur sem hafa átt í rekstrarlegum vanda og hafa þurft að selja notendum sínum heita vatnið mjög dýrt. Þetta var nýlega staðfest frá Orkustofnun í gögnum sem þó er eitthvað búið að leiðrétta síðan. Á nokkrum stöðum á landinu eru hitaveitur mjög dýrar af þessum ástæðum sem ég nefndi. Þess vegna finnst mér ekki sanngjarnt að niðurgreiðsla á húshitun sé eingöngu hjá þeim sem nota orkugjafann rafmagn eða olíu en ekki heitt vatn.
Ég er ekki sammála hæstv. iðnrh. um það, virðulegi forseti, að ef farið yrði að skoða húshitunarkostnaðinn með heitu vatni, dýru heitu vatni eða þessum dýru hitaveitum, lentum við úti í einhverju feni, eins og hæstv. ráðherra sagði. Ég held að stjórnsýslan utan um þetta, m.a. hjá Orkustofnun, sé það góð að við munum ekki lenda í neinum vandræðum með það. Auðvitað mundi það deyfa niður og lækka niðurgreiðslur til þeirra sem fá í dag, nema stjórnsýslan viðurkenni þá í leiðinni að það þurfi meira fé inn vegna þess að sannarlega er að koma inn notendahópur sem greiðir mjög hátt verð, jafnvel svipað verð og óniðurgreitt rafmagn, fyrir hitaveituna sína. Ég er frekar svekktur á því að hæstv. iðnrh. skuli ekki taka sig til og beita sér fyrir þessari sjálfsögðu leiðréttingu. Ég hef reyndar oft spurt sjálfan mig hvort það standist jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar að mismuna svo þegnum að ef þeir borga sannarlega svipað verð fyrir húshitun, sama hvort það er dýr hitaveita, dýrt rafmagn eða dýr olía, að tveir þættir af þremur séu niðurgreiddir en ekki allir. Ég leyfi mér að efast um að þetta standist þá grein.
Virðulegi forseti. Ég sagði áðan, þrátt fyrir gagnrýni mína á þessi 5% sem eru tekin úr sjóðnum, að ég lýsi fullum stuðningi við þetta frv. hæstv. ráðherra og skal gera það sem ég get í iðnn. til þess að þetta gangi fljótt í gegn. Ég held, og er sannfærður um það, að þetta sé hið besta mál. (Gripið fram í.) Já, eins og ég hef lýst hér með þessum eina annmarka sem þarna er á. Það liggur ljóst fyrir. Og ég held að hæstv. iðnrh. ætti ekki að koma það á óvart ef hún hefur hlustað á ræðu mína.
Kem ég þá að ummælum og umræðu Péturs Blöndals, annars fulltrúa Sjálfstfl. sem hafa tekið þátt í þessari umræðu, sem kallar þetta allt saman hringavitleysu, það að jafna lífsskilyrði fólks sem býr við háan upphitunarkostnað vegna þess að þar er ekki heitt vatn sem hefur verið byggt upp, e.t.v. fyrir Marshall-aðstoðina eins og hv. þm. Pétur Blöndal, íbúi í Reykjavík, býr við, hitaveitu sem var byggð upp á tímum þegar sparifé landsmanna brann upp á óðaverðbólgubáli. Hv. þm. borgar orkureikninga sína vafalaust með glöðu geði, lága reikninga fyrir það að búa á þessu svæði. (EKG: Þeir hækkuðu með góða veðrinu.) Þeir hækkuðu að vísu með góða veðrinu. Hv. þm. borgar þessa reikninga vafalaust með glöðu geði. En hefur hv. þm. --- ég tek nú undir það sem hefur komið fram hjá hæstv. iðnrh. sem hér gengur fram hjá sem ég er mjög ánægður með að geta sagst stundum vera sammála. Hún taldi að hv. þm. Pétur H. Blöndal þekkti ekki lífið á landsbyggðinni og vissi þess vegna ekkert hvað hann væri að tala um og er ég hæstv. iðnrh. hjartanlega sammála hvað þetta varðar --- hv. þm. Pétur Blöndal ætti að taka sér tak næsta sumar eða kannski bara í fríinu í janúar og fara með frænda sínum Halldóri Blöndal um hinar dreifðu byggðir Norðaust. (Gripið fram í: Hann hefði þá a.m.k. öruggan bílstjóra.) Já, hann hefði þá a.m.k. öruggan bílstjóra sem veit um alla bæi hvar sem ekið er, hverjir þar búa, vafalaust hvers konar orkugjafa þeir nota til að hita húsin sín og hvort þeir eru niðurgreiddir eða ekki (Gripið fram í: Og hvað þeir kjósa.) (Gripið fram í.) og hvað þeir kusu síðast. Þó að ég hafi átt þess kost að aka með hv. þingmanni ekki alls fyrir löngu voru nokkrir bæir sem greinilega höfðu dottið út úr þessu kosningaplani öllu. Það er annar handleggur enda var árangur Sjálfstfl. í Norðaust. eftir því, einhverjir bæir höfðu þurrkast út eða farið frá.
En ég ætla að snúa mér aftur að hv. þm. Pétri Blöndal sem telur það hringavitleysu að nota þetta fé sem Alþingi ætlar inn í niðurgreiðslu á húshitun til að gera það sem þarna er gert og jafna lífskjör fólks eins og þetta sannarlega gerir. Ég er hneykslaður á því í hvert skipti sem hv. þm. Pétur Blöndal ræðir um þessi mál af jafnmikilli vankunnáttu og hér kom fram. Hann talar um að menn muni ekki nota tækifærið eða það sem þeir þurfi að gera og einangra hús sín. Mér datt helst í hug eitt augnablik að hv. þm. héldi að híbýli manna til sveita eða úti á landi væru óeinangruð. Ég fullyrði að fólk leggur sitt í það að hafa híbýli sín vel einangruð og annað slíkt og spara orku. Það er sannarlega rétt gert. En þetta er ótrúleg skammsýni sem og að líkja þessu kerfi aftur við Sovétríkin hin fornu og stórstyrki sem voru þar. Ég bið bara guð að hjálpa okkur og guð hjálpi Sjálfstfl. að hafa svona mann innan borðs sem talar af jafnmikilli vanþekkingu og fyrirlitningu til landsbyggðarfólks eins og hann hefur oft gert. Nú kemur upp í hugann umræða um flutningsjöfnunarsjóð á olíu og sementi og annað slíkt. Það eru kaldar kveðjur sem menn fá frá þingmanni Sjálfstfl., Pétri Blöndal, og vona ég að sá þingmaður úr þingliði Sjálfstfl. sem heitir Halldór Blöndal komi upp og láti okkur e.t.v. vita hvort hann sé sammála þeirri skoðun sem hér kom fram um að niðurgreiðsla á húshitun væri í anda Sovétríkjanna með styrkjakerfi og alls konar vafasömum atriðum sem fylgja því. Ég hygg að svo sé ekki en ég tel nauðsynlegt að kveða í kútinn svona umræðu sem hér átti sér stað frá hv. þm. í stuttu andsvari, hv. þm. Pétri Blöndal, og afgreiða í eitt skipti fyrir öll að það sé eitthvert einangrað fyrirbrigði að menn hafi þessar skoðanir.
Virðulegi forseti. Ég sagði áðan að ég styð meginþætti alls þessa frv., hefði talið meiri myndarbrag á því hjá hæstv. iðnrh. að koma með nýtt fé inn í jarðhitaleitarátakssjóðinn, ef svo má að orði komast, á köldum svæðum. Það hefði verið meiri myndarbragur á því en að klípa það af þeim sem njóta niðurgreiðslna í dag. Hæstv. ráðherra hengir sig á það atriði að peningar hafi sparast í niðurgreiðslu á þessu ári vegna þess að það sé betri stjórnsýsla í kringum þetta og þess vegna ítreka ég það sem ég sagði áðan, að ég er ósammála því og tel að Alþingi hafi ákveðið að allir þessir peningar, 868 millj. kr., eigi að renna til niðurgreiðslu á húshitun en ekki í eitthvað annað.