Menntamálaráðherra (Tómas Ingi Olrich):
Herra forseti. Þess misskilnings gætir mjög að þær hugmyndir sem fram koma í skýrslu verkefnisstjórnar sem kynntar voru í lok september séu endanlegar og óumbreytanlegar tillögur sem nú séu aðeins til kynningar. Því hefur verið haldið fram að í raun sé búið að ákveða að stytta framhaldsskólann og með ákveðnum hætti. Skýrslan er lýsing á ytri ramma skólastarfsins. Hún er fyrst og fremst tæknilegs eðlis og þar eru settar fram mismunandi hugmyndir um leiðir til að stytta nám til stúdentsprófs. Hún er þannig útgangspunktur fyrir sjálfa tillögugerðina sem nú stendur yfir í nánu samstarfi við alla hlutaðeigandi aðila.
Þetta ferli er vissulega nýstárlegt og mönnum er vorkunn þótt þeir misskilji það eins og raun ber vitni hér í dag. Sú meginstefna liggur fyrir að stytta beri nám til stúdentsprófs. Fram hefur komið að mikill meiri hluti þjóðarinnar er hlynntur styttingunni og yfirgnæfandi stuðningur er við hana meðal stuðningsmanna allra flokka. Það liggur hins vegar ekki fyrir með hvaða hætti staðið verður að styttingunni enda stendur sú vinna yfir. Endanleg ákvörðun byggist á því að ákjósanleg leið finnist til að stytta námið í samstarfi við þá aðila sem koma að málinu, þar á meðal samtök kennara og samtök framhaldsskóla.
Hvers vegna er æskilegt að stytta nám til stúdentsprófs? Í fyrsta lagi hefur gildi stúdentsprófsins breyst talsvert. Grunnurinn að núverandi skipan var lagður í þjóðfélagi sem er gjörólíkt því sem nú er. Stúdentsprófið hafði áður talsvert gildi á vinnumarkaði en nú er það almenn góð menntun og áfangi á leið til frekara náms.
Í öðru lagi og þessu nátengt hefur menntavefurinn sjálfur tekið verulegum breytingum, á undanförnum áratug einkum og sér í lagi. Símenntun er nú lykilþáttur í menntakerfinu. Með því að stytta námstímann er flýtt fyrir því að nemendur geti tekist á við markvissan starfsundirbúning á háskólastigi eða á öðrum vettvangi.
Í þriðja lagi yrði almennur rammi um grunn- og framhaldsskólann hér á landi ekki lengur verulega frábrugðinn því sem tíðkast í helstu samanburðarlöndum og íslenskir nemendur lykju stúdentsprófi á sama aldri og erlendir nemendur ef námstími til stúdentsprófs yrði styttur um eitt ár. Ef tillögum um heildarnámstíma til stúdensprófs sem fram koma í skýrslu verkefnisstjórnarinnar væri fylgt eftir yrði sá tími á Íslandi lengstur á Norðurlöndum, þ.e. 10.234 klukkustundir, en til samanburðar er hann 8.580 í Finnlandi. Lengra er ekki gengið í þessum tillögum sem eru grundvöllur til umræðu en ekki endanlegar tillögur. Hér er átt við heildarnámstíma til stúdentsprófs frá upphafi grunnskólans til loka framhaldsskólans.
Í fjórða lagi mun stytting námstímans til stúdentsprófs hafa í för með sér að það verður betri nýting á skólatímanum til hagsbóta fyrir nemendur sjálfa, foreldra og menntakerfið í heild. Það er ætlun okkar að gera námið markvissara þannig að það þjóni betur hinum raunverulega tilgangi sínum, að búa nemendur undir frekara nám.
Því hefur verið haldið fram að tillögur um styttingu náms nú séu kúvending í stefnumálum menntamálayfirvalda. Nýjar námskrár tóku gildi árið 1999 og ríkir almenn ánægja með þær en nú þegar er nokkur reynsla komin á þær. Á sama tíma og nýjar námskrár voru teknar í gildi var það stefnumarkmið sett fram að stytta bæri nám til stúdentsprófs úr fjórum árum í þrjú. Ekki var talið ráðlegt að stytta námið á sama tíma og nýjar námskrár gengu í gildi.
Það er hægt að halda eiginleikum námskrárinnar þótt námið verði stytt. Eiginleikar námskrárinnar munu haldast, þ.e. hægt verður að ljúka námi á ýmist lengri eða skemmri tíma. Áfram verður hægt að velja kjörsviðsgreinar og bæta við kjarnanámi. Hins vegar er það verkefni sem taka þarf á nú hvar styttingin kemur niður. Það er m.a. hlutverk þess starfshóps sem sér um námskrár og gæðamál og í honum eiga sæti fulltrúar kennara, skólastjórnenda, nemenda, háskólastigsins og fleiri aðila.
Nú eru að störfum þrír starfshópar skipaðir fulltrúum allra þeirra aðila sem stytting náms til stúdentsprófs varðar mest. Einn þessara hópa fjallar sérstaklega um námskrá og gæðamál eins og áður var að vikið og mikil áhersla er á það lögð að hvergi verði slakað á gæðum námsins við útfærslu skiptingarinnar.
Vegna þeirra spurninga sem hér hafa verið lagðar fyrir mig er rétt að taka fram að fullmótaðar tillögur hafa ekki verið lagðar fram um styttingu náms til stúdentsprófs. Hins vegar er verið að vinna að því að móta tillögur í starfshópi á vegum menntmrn. en Félag framhaldsskólakennara á aðild að því starfi. Það er því alls ekki raunhæf beiðni að draga til baka tillögur sem ekki liggja fyrir. Í því starfi sem nú er verið að vinna er gengið út frá því að standa vörð um gæði námsins enda er það eitt af verkefnum starfshóps um námskrá og gæðamat.