Jóhann Ársælsson:
Hæstv. forseti. Síðustu ræður úr ræðustól Alþingis fá mig til að velta fyrir mér hvað mönnum gangi eiginlega til. Stefna Samf. hefur legið fyrir. Hún hefur lengi legið fyrir. Það þingmál sem við höfum flutt undanfarin ár segir allt um það sem hv. þm. Birkir J. Jónsson var að spyrja um. En hann hefur fyrir sið að ganga upp í ræðustólinn og spyrja sífellt aftur og aftur eftir stefnu sem liggur fyrir. Þurfa menn svar við því hvort sólin komi upp á morgun? Ég verð að segja það eins og er, að ef menn ætla að eyða tíma sínum á hv. Alþingi í að spyrja eftir því sem sett hefur verið fram með svo skýrum hætti sem stefna Samf. --- hún liggur fyrir í skjölum Alþingis og kom fram í aðdraganda síðustu kosninga --- þá erum við að eyða tíma okkar til ónýtis og einskis.
Svo vil ég líka segja að ég hef eiginlega aldrei hlustað á nokkurn mann tala um vel rekin fyrirtæki í sjávarútvegi af þvílíkri lítilsvirðingu sem mér fannst gert áðan, að halda því fram að þau, bestu fyrirtækin í landinu og með duglegustu stjórnendurna, þurfi á forréttindum að halda til að fá þrifist. Því hefur verið haldið fram að þeir þurfi áfram að vera undir pilsfaldi ríkisvaldsins sem hefur verið að skenkja til þeirra virði upp á 400--500 milljarða í eigið fé. Menn verða að horfast í augu við það að aðrir sem ætla að komast inn í greinina þurfa að keppa við þessi fyrirtæki. (Gripið fram í: Hvað með HB?) Það er alveg sama hvaða fyrirtæki við tökum í þessu landi. Öll þau sem eru á þessum kvóta og hafa fengið þessar gjafaúthlutanir hafa samkeppnisforskot sem ríkið gaf þeim í tannfé.
Við í Samf. höfum alla tíð sagt að það eigi að gilda jafnræðisleikreglur í sjávarútveginum eins og hjá öðrum fyrirtækjum. Það er ekki bara að menn hafi gefið þetta í tannfé heldur er kerfið þannig uppbyggt að það er ekki nokkur vegur fyrir menn að stofna til nýrrar útgerðar.
Ég verð að segja að mér finnst hlutverk þingmanna Vestfirðinga, eða svo hafa þeir verið kallaðir í gegnum tíðina, í þessu máli öllu saman eins og hlutverk nytsama sakleysingjans. Þeir hafa talað þannig í gegnum árin að ég a.m.k. stóð í þeirri meiningu að þeir væru á móti þessu kerfi. Árum saman stóð ég í þeirri meiningu að þeir væru á móti þessu kerfi. En smám saman fer maður að átta sig á því að þeir styðja þær ríkisstjórnir sem haldið hafa kerfinu uppi.
Út á hvað gengur þetta allt saman? Fyrst átti að reyna að fá eitthvað af smábátakvóta og eitthvað af veiðiréttindum handa smábátum til að fylla upp í skörðin sem kerfið hjó í byggðarlögin. Hve lengi dugði það? Það dugði ekkert óskaplega lengi. Þá voru búnir til byggðapottar til að bæta stöðu smábáta sem menn höfðu haft í gegn að fengju veiðiréttindi.
Ég bið menn enn einu sinni að litast um í huga sér í kringum landið. Ef kvótakerfið hefði fengið að ganga sinn gang og menn hefðu ekki komið með smábátagatið í kerfið og menn hefðu ekki komið með þessa potta, hvar stæðu þá byggðarlögin allt í kringum landið? Það væri auðn um allar strandir. Það væru örfá byggðarlög sem stæðu eftir. Þetta er það sem kvótakerfið gerir með eignarhaldi á veiðiréttinum. Það er ekki eignarhald í venjulegum skilningi í nokkurri annarri atvinnugrein með þeim hætti sem í þessari og þar erum við að tala um þjóðarauðlind sem allir hafa talað um og töluðu um á meðan verið var að koma kerfinu á eins og þjóðin ætti hana, en þá voru menn í raun og veru að einkavæða, einokunarvæða þessa atvinnugrein. Það var verið að taka atvinnuréttindin af fólkinu í byggðarlögunum. Þetta er það sem menn hafa verið að gera. Og ef einhverjir hafa verið í sauðargæru þá eru það þeir sem hafa staðið fyrir þessu kerfi. Ég segi alveg eins og er að mér finnst, og ég endurtek það, mér finnst eins og að þingmenn Vestfirðinga hafi haft þarna sérstakt hlutverk. Þeir hafi verið nytsamir sakleysingjar. Þeir hafa barist fyrir bótum á kerfið. Ég held nefnilega að ef kerfið hefði fengið að ganga sinn gang í fáein ár í upphafi tímans, þá hefði þetta hrunið miklu fyrr en það mun gera. En eignarhaldið mun koma í bakið á mönnum, það er ég sannfærður um, einfaldlega vegna þess að ef það fær að halda áfram þá mun það fara þannig að að lokum mun það verða viðurkennt alfarið sem eignarréttur og hvað gerist þá? Þá verður ekkert svona byggðabix eftir eða eitt né neitt. Það verða til örfá, jafnvel hægt að telja á fingrum annarrar handar, fyrirtæki í landinu sem eiga Íslandsmið og selja aðganginn að Íslandsmiðum. (Gripið fram í.) Þau munu ekki verða í útgerð sjálf, það borgar sig ekki. Það er nefnilega búið að sýna sig, það þarf ekki annað en fylgjast með þessu kerfi, hvernig það hefur gengið fyrir sig, þeir sem eiga kvótann fá arðinn. Hinir verða bara eins og skurðgröfukarlar sem veiða fiskinn. Þannig er framtíðin í þessu.
Ég er líka sannfærður um að það mun ekki halda mjög lengi að útlendingar komist ekki inn í þessa atvinnugrein eins og aðrar á Íslandi. Ég er í sjálfu sér ekkert á móti því að útlendingar komist inn í íslenskan sjávarútveg en á meðan eignarhaldið á auðlindinni er í höndum útgerðarmanna með þeim hætti sem við sjáum það þá get ég ekki samþykkt það einfaldlega vegna þess að arðurinn mun renna úr landinu ef þannig verður að málum staðið.
Ég verð að segja alveg eins og er og ég kem þá að því aftur, ég tók sérstaklega eftir því að hinn ungi og efnilegi þingmaður, Birkir Jón Jónsson, hafði lært frasana sem útgerðarmennirnir settu af stað fyrir kosningar um að allt færi í rúst, það yrði ringulreið og gjaldþrot og svo fengum við þennan feril sem kom á eftir strax eftir kosningar, að þá hófust tilfæringarnar, einhverjar tilfæringar sem þeir hafa líklega frestað sem gátu tekið ákvarðanirnar. Við vitum það alveg, sem höfum fylgst með þessu, að menn munu sjá byggðarlög veslast upp og útgerðarsögu þeirra taka enda. Við þurfum ekki að fara langt til þess að sjá slík byggðarlög hér. Við getum svo sem farið aftur í tímann og menn geta bent á eitthvað sem hafi gerst áður í landinu hvað það varðar. En það var bara ekki eins og það er núna. Núna þurfa menn sex- til sjöfalt eigið fé miðað við það sem áður var til þess að komast inn í útgerð. Og hafi menn sex- til sjöfalt eigið fá þá er því betur varið í annað. Nei, hæstv. forseti. Við erum í sömu sporum.
Ég spurði ýmissa spurninga í dag. Ég fékk svar við fáum þeirra. Ég spurði t.d. eftir forkaupsrétti sveitarfélaganna, af hverju það væri ekki í þessu frv. Hæstv. ráðherra sleppti því að fara yfir það. Af hverju bæjarútgerðirnar væru ekki með í þessu. Þær voru boðaðar líka fyrir kosningar. Svo er náttúrlega umhugsunarefni líka af hverju hér er ekki frv. um það að setja inn í stjórnarskrá eignarhaldið á auðlindinni eins og Framsókn boðaði fyrir kosningar. Hvar er það kosningaloforð?
Ég held að ástæða væri til þess að fá svör við því núna því þetta hlýtur að vera stefnumarkandi, þetta er stefna ríkisstjórnarflokkanna í sjávarútvegsmálum. Þetta frv., línu\-ívilnunin, er stefna ríkisstjórnarinnar í sjávarútvegsmálum, að halda óbreyttu kerfi og koma svo með þessa línuívilnun eins og hún lítur hér út. Við eigum auðvitað eftir að fara yfir frv. í sjútvn. og það getur orðið spennandi og ég vona sannarlega að við fáum tækifæri til þess að ræða við þá sem eiga hlut að máli. Svo getum við haldið þessari umræðu áfram við 2. umr.