Kolbrún Halldórsdóttir:
Frú forseti. Hér er komið fram frv. á Alþingi Íslendinga sem kom fyrst fyrir mín augu fyrir tæpum sólarhring og ég verð að segja að það lítur út í mínum huga eins og að ásetningur þeirra sem sömdu það og voru hvatamenn að því að það var lagt hér fram hafi verið sá að ekki verði talað neitt voðalega mikið í málinu.
Ég leyfi mér að gagnrýna málsmeðferðina og þessi vinnubrögð. Ég hefði óskað þess að hægt hefði verið að semja þetta mál í nefnd sem í hefðu átt sæti þingmenn úr öllum flokkum. Ég hefði vel getað séð fyrir mér að stjórnarandstöðuþingmaður færi fyrir slíkri nefnd. Ég tel mjög mikilvægt að þegar vélað er um þessi mál sé það gert í samvinnu og einingu okkar í milli.
Mér finnst sem sagt tímasetning þessarar framlagningar orka tvímælis og ekki bara það, mér finnst hún hroðalega vanhugsuð. Ef við gefum okkur að Alþingi eigi yfir höfuð að fjalla um kaup og kjör alþingismanna hlýtur málið að eiga að leggjast fram af því þingi sem er að ljúka störfum en ekki af nýju þingi sem þar með er að véla um sín eigin kjör. Það er réttlætanlegra í mínum huga að þing sem er að ljúka störfum fjalli um þing sem enn er ekki búið að kjósa og þess vegna er eðlilegt í mínum huga að gagnrýna þessa tímasetningu og halda því fram að málið hefði átt að koma fram sl. vor.
Hvers vegna hvöttu hæstv. forsrh. eða hæstv. forseti Alþingis ekki til þess að málið yrði lagt fram þá? Í mínum huga liggur það alveg ljóst fyrir. Það hlýtur að hafa verið vegna þess að þá voru kosningar í nánd. Núna er hins vegar langt í kosningar og þeir sem sitja á ráðherrastólum núna og eiga frumkvæði að því að leggja frv. fram treysta því að kjósendur þeirra verði búnir að gleyma þessum gjörningi næst þegar kosið verður. Ég el þá von í brjósti að svo verði ekki og tel fulla ástæðu til að skrifa þennan gjörning á bak við eyrun og þessi ámælisverðu vinnubrögð sem mér finnast vera. Ég get sagt fyrir mig að mér finnst það afskaplega óþægilegt að þingmenn séu settir í þá stöðu að fjalla um eigin kjör á þeim nótum sem hér er lagt upp með. Ég er ekki sammála þeim sem hafa sagt að svo eigi að vera. Við þekkjum hina almennu reglu á vinnumarkaði, þegar fólk semur um kaup sín og kjör við vinnuveitendur sína velur það til þess fulltrúa úr eigin hópi. Það er auðvitað heilbrigður og lýðræðislegur framgangsmáti og réttari í mínum huga en sá að fólk véli um kaup sín og kjör einhliða eða án samninga. Ég veit ósköp vel að Kjaradómur ákveður upphæðirnar sem eru á bak við laun þingmanna og ráðherra en hér erum við engu að síður að fjalla um kjör þessara starfsmanna, þessara stétta.
Telji menn sig þurfa að gera þetta svona vil ég líka gera þá kröfu að málið þoli umræðu og hægt sé að standa keikur og verja efnisatriði þess. Telji menn sig geta varið allt sem í þessu plaggi stendur sem hér er nú til umræðu ættu þeir að geta varið það fram í rauðan dauðann, í eina viku, í einn mánuð eða lengur ef því væri að skipta. Þeir þurfa ekki svartasta skammdegið síðustu tvo dagana af þingstörfum til að skutla málinu í gegn. Ef menn búast við stormi vegna málsins og þeir hafa hreinan skjöld og góðan málstað að verja ættu þeir að geta staðið af sér storminn þó að hann standi eitthvað lengur en örfáar klukkustundir.
Efnisatriði frv. eru mér ekki öll að skapi. Ég get auðveldlega stutt það sem mér sýnist horfa til betri vegar, og þar á ég fyrst og fremst við tímabærar breytingar á ávinnslu lífeyrisréttinda. En, frú forseti, ég er mótfallin þeirri stéttaskiptingu sem verið er að staðfesta og auka með því að breikka enn launabilið á milli ráðherra og almennra þingmanna, auk þess sem verið er að stækka þá bitlinga sem þingmönnum geta mögulega staðið til boða samhliða þingstörfum, sérstaklega þingmönnum stjórnarflokkanna eftir að núverandi ríkisstjórn lagði niður þá annars skynsamlegu leið að skipta formennsku þingnefnda á milli þingmanna stjórnarflokka og stjórnarandstöðuflokka. Slíkt var við lýði á kjörtímabilinu 1995--1999 eftir því sem ég best man og ég hefði talið fulla ástæðu til þess að framlengja slíka reglu en ekki afnema.
Ég geri líka athugasemd við aukinn eftirlaunarétt ráðherra og þá tillögu að formenn stjórnmálaflokka fái 50% hækkun á þingfararkaup sitt eftir þessum leiðum. Ég er ósammála hv. 1. flm. frv., Halldóri Blöndal, að því leyti og tel að stjórnmálaflokkarnir sjálfir geti vel ákveðið hvað formönnum þeirra er greitt fyrir formannsstarfið. Stjórnmálaflokkarnir fá hvort eð er framlög sín úr ríkissjóði, sem ég tel eðlilegt og lýðræðislegt, og ég sé ekki að það skipti máli hvort peningarnir til formanna koma sem laun frá Alþingi eða sem laun frá flokkunum sjálfum. Ég teldi hið síðarnefnda réttara.
Ein af spurningunum sem vakna við lestur frv., virðulegi forseti, er þessi: Fyrir hvað er hugmyndin að greiða mönnum með þessum tillögum? Er hér um að ræða greiðslu fyrir vinnuframlag? Þegar ég skoða málið sýnist mér það ekki vera. Mér sýnist hugsunin fremur tengd því að verið sé að launa fólki einhvers konar status, greiða því eftir stöðu en ekki vinnuframlagi.
Við vitum öll sem hér erum inni að það er mikið starf að vera þingmaður ætli maður að sinna því af samviskusemi. Við vitum líka að það tekur allan þann tíma sem við höfum til ráðstöfunar, og það skiptir ekki máli hvort við erum ráðherrar í þeim efnum eða óbreyttir þingmenn, vinnuframlagið er í öllum tilfellum afar mikið. Sólarhringurinn er ekkert lengri hjá ráðherrum eða formönnum en hjá þeim sem enga titla bera.
Ég er þeirrar skoðunar að það sé misráðið að breikka launamuninn svona á milli okkar, þessara 63 þjóðkjörnu fulltrúa, sem kosin erum til löggjafarsamkundu þjóðarinnar. Við erum kjörin til að sitja hér í fjögur ár í senn. Við eigum ekki stólana, við fáum heimild þjóðarinnar til að tylla okkur á þá í fjögur ár í senn. Meiri er réttur okkar ekki.
Frú forseti. Mér finnst alveg sanngjarnt að þingmenn séu vel launaðir á meðan á þingsetu þeirra stendur, og þegar ég segi vel launaðir meina ég að þeir geti séð sómasamlega fyrir sér og sínum og staðið straum af þeim kostnaði sem hlýst af starfinu. Hann er mjög mikill, reyndar talsvert meiri en mann órar fyrir að óreyndu. En við þurfum ekki að safna sjóðum og það er ekki sanngjarnt að við gerum kröfu um að þjóðin greiði okkur fyrir slíkt.
Það mál sem okkur er gert að fjalla um hér byggir að mínu mati á óréttlátum grunni. Ég gagnrýni harðlega hversu stuttan tíma við fáum til að fjalla um það og ég gagnrýni tilurð þess og fæðingu og get þess vegna ekki stutt það.