131. löggjafarþing 2004–2005.
Þskj. 884 — 591. mál.
Frumvarp til laga
um eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins.
(Lagt fyrir Alþingi á 131. löggjafarþingi 2004–2005.)
I. KAFLI
Almenn ákvæði.
1. gr.
Lög þessi taka ekki til launa eða annarra starfskjara launþega samkvæmt kjarasamningum.
2. gr.
Lög þessi taka ekki til samninga, skilmála og athafna sem aðeins er ætlað að hafa áhrif utan Íslands.
3. gr.
1. Atvinnurekstur er hvers konar atvinnustarfsemi, óháð formi eignarhalds og án tillits til þeirrar vöru, þjónustu eða réttinda sem verslað eða sýslað er með gegn endurgjaldi.
2. Fyrirtæki er einstaklingur, félag, opinberir aðilar og aðrir sem stunda atvinnurekstur.
3. Neytandi er einstaklingur sem kaupir vöru eða þjónustu gegn endurgjaldi, enda séu kaupin ekki gerð í atvinnuskyni.
4. Vara er samkvæmt lögum þessum fasteignir og lausafé, þ.m.t. skip, loftför, lofttegundir, rafmagn og aðrir orkugjafar.
5. Verð er andvirði vöru og þjónustu með virðisaukaskatti og öðrum opinberum gjöldum þar sem við á, þ.e. hvers konar endurgreiðsla án tillits til þess hvort notað er annað heiti, svo sem endurgjald, laun, þóknun, frakt, flutningsgjald, taxti, leiga eða því um líkt.
6. Þjónusta er hvers konar fyrirgreiðsla, vinna eða þjónusta gegn endurgjaldi, nema launuð vinna í þjónustu annarra.
4. gr.
Hlutverk Neytendastofu samkvæmt lögum þessum er að:
a. framfylgja boðum og bönnum laganna,
b. ákveða aðgerðir gegn óréttmætum viðskiptaháttum,
c. stuðla að auknu gagnsæi markaðarins.
Við afgreiðslu mála samkvæmt lögum þessum er Neytendastofu heimilt að raða málum í forgangsröð.
Ákvörðunum Neytendastofu sem teknar eru á grundvelli laga þessara verður skotið til áfrýjunarnefndar neytendamála, sem starfar á grundvelli 4. gr. laga um Neytendastofu og talsmann neytenda.
II. KAFLI
Eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum.
5. gr.
6. gr.
Auglýsingar og aðrar viðskiptaaðferðir skulu ekki vera ósanngjarnar gagnvart keppinautum eða neytendum vegna forms þeirra eða sökum þess að skírskotað er til óviðkomandi mála.
7. gr.
Samanburðarauglýsingar skulu, að því er samanburð varðar, leyfðar að uppfylltum eftirtöldum skilyrðum að:
a. þær séu ekki villandi,
b. samanburðurinn taki til vöru eða þjónustu sem fullnægir sömu þörfum eða er ætluð til sömu nota,
c. gerður sé samanburður á einum eða fleiri áþreifanlegum, viðeigandi, sannreynanlegum og dæmigerðum eiginleika eða eiginleikum vöru eða þjónustu, að meðtöldu verði ef vill,
d. á markaðnum verði ekki villst á auglýsanda og keppinaut hans eða á vörumerkjum eða vöruheitum auglýsanda og keppinautar, öðrum auðkennum, vöru- eða þjónustutegundum,
e. ekki sé kastað rýrð á vörumerki, vöruheiti, önnur auðkenni, vöru, þjónustu, starfsemi eða aðstæður keppinautar, eða þeim sýnd lítilsvirðing,
f. ef um er að ræða vöru með upprunatáknum skuli í öllum tilvikum bera saman vörur með sömu táknum,
g. ekki sé með ósanngjörnum hætti hagnýttur orðstír vörumerkis, vöruheitis eða annarra auðkenna keppinautar eða upprunatáknunar samkeppnisvöru,
h. vara eða þjónusta sé ekki kynnt sem eftirlíking eða eftirgerð vöru eða þjónustu sem ber verndað vörumerki eða vöruheiti.
Sé getið um sértilboð í samanburði skal tiltaka skýrt og ótvírætt á hvaða degi sértilboðinu ljúki eða, þar sem við á, að sértilboðið sé háð framboði á vörunni eða þjónustunni og, hafi sértilboðið enn ekki tekið gildi, á hvaða degi byrjað verði að bjóða sérstakt verð eða önnur sérkjör.
8. gr.
Auglýsingar skulu þannig úr garði gerðar að ekki leiki vafi á að um auglýsingar sé að ræða. Skulu þær skýrt aðgreindar frá öðru efni fjölmiðla.
Auglýsingar skulu miðast við að börn sjái þær og heyri og mega þær á engan hátt misbjóða þeim.
Í auglýsingum verður að sýna sérstaka varkárni vegna trúgirni barna og unglinga og áhrifa á þau.
Komi börn fram í auglýsingum skal þess gætt að sýna hvorki né lýsa hættulegu atferli eða atvikum er leitt geti til þess að þau eða önnur börn komist í hættu eða geri það sem óheimilt er.
9. gr.
Almennir skilmálar þjónustuaðila, sem bjóða neytendum þjónustu sína hér á landi, skulu vera á íslensku.
10. gr.
Ábyrgðaryfirlýsing er lagalega bindandi fyrir ábyrgðaraðila á grundvelli þeirra skilyrða sem fram koma í ábyrgðarskilmálum og auglýsingum hans.
11. gr.
12. gr.
13. gr.
Sá sem fengið hefur vitneskju um eða umráð yfir atvinnuleyndarmálum á réttmætan hátt í starfi sínu fyrir annan eða í félagi við annan, sbr. 1. mgr., má ekki án heimildar veita upplýsingar um eða hagnýta sér slík leyndarmál. Bann þetta gildir í þrjú ár frá því að starfi er lokið eða samningi slitið.
Þeim sem vegna starfs síns eða stöðu að öðru leyti hefur verið trúað fyrir uppdráttum, lýsingu, uppskriftum, líkönum eða þess háttar er óheimilt að hagnýta sér eða veita öðrum afnot af slíku án sérstakrar heimildar.
Nú hefur upplýsinga um eða umráða yfir atvinnuleyndarmáli verið aflað á þann hátt að brotið hefur verið gegn ákvæðum 1.–3. mgr. og er þá þeim sem brotlegur er eða þeim sem fengið hafa upplýsingar frá honum óheimilt að færa sér það í nyt.
14. gr.
Þess skal gætt að greinilegt sé með verðmerkingum hvert hið upprunalega verð vörunnar var.
15. gr.
Við framboð vöru, þjónustu eða annars þess sem í té er látið og lög þessi taka til er óheimilt að nota íslenska ríkisskjaldarmerkið, þá er óheimilt að nota í heimildarleysi íslensk byggðamerki, svo og erlend ríkis- eða byggðamerki.
16. gr.
Neytendastofa getur gripið til aðgerða gegn athöfnum sem brjóta í bága við ákvæði kafla þessa. Aðgerðir Neytendastofu geta falið í sér bann, fyrirmæli eða heimild með ákveðnu skilyrði.
III. KAFLI
Eftirlit með gagnsæi markaðarins.
17. gr.
18. gr.
19. gr.
IV. KAFLI
Upplýsingaskylda.
20. gr.
Neytendastofa getur með sömu skilyrðum og í 1. mgr. krafist þess að fá gögn afhent til athugunar. Skulu þau afhent innan hæfilegs frests sem stofnunin setur.
Neytendastofa getur í starfi sínu krafist upplýsinga og gagna frá öðrum stjórnvöldum, þar á meðal frá skattyfirvöldum og tollyfirvöldum, óháð þagnarskyldu þeirra.
Neytendastofa getur einnig lagt skyldu á þá aðila sem um getur í 1. mgr. að upplýsa stofnunina reglulega um atriði sem máli skipta við framkvæmd laga þessara. Neytendastofa getur gefið slík fyrirmæli með opinberri tilkynningu.
21. gr.
V. KAFLI
Viðurlög.
22. gr.
a. ákvæðum laga þessara um efni upplýsinga, sem veittar eru í auglýsingum eða í tengslum við aðrar viðskiptaaðferðir, sbr. 6. og 7. gr.,
b. stjórnvaldsreglum og ákvörðunum Neytendastofu sem stemma eiga stigu við ólögmætum viðskiptaháttum, sbr. 16. gr.,
c. ákvæðum laga þessara um verðmerkingar eða stjórnvaldsreglum settum á grundvelli þeirra, sbr. 17. gr.,
d. fyrirmælum Neytendastofu um ráðstafanir til að auðvelda viðskiptavinunum að meta verð og gæði, sbr. 18. gr.
Sektir skv. 1. mgr. geta numið allt að 10 millj. kr.
23. gr.
24. gr.
25. gr.
Sá sem gefur aðilum, sem annast framkvæmd laga þessara, rangar skýrslur skal sæta refsingu skv. XV. kafla almennra hegningarlaga.
Sektir samkvæmt lögum þessum má gera jafnt lögaðila sem einstaklingi. Lögaðila má ákvarða sekt án tillits til þess hvort sök verður sönnuð á starfsmann lögaðilans. Hafi starfsmaður lögaðilans framið brot á lögum þessum eða reglum settum samkvæmt þeim má einnig gera lögaðila þessum sekt og sviptingu starfsréttinda, enda sé brotið drýgt til hagsbóta fyrir lögaðilann eða hann hefur notið hagnaðar af brotinu. Lögaðili ber ábyrgð á greiðslu sektar sem starfsmaður hans er dæmdur til að greiða vegna brota á lögum þessum enda séu brot tengd starfi hans hjá lögaðilanum.
Dæma má sviptingu réttinda skv. 68. gr. almennra hegningarlaga og upptöku eigna skv. 69. gr. sömu laga í máli er rís vegna brota á lögum þessum eða reglum settum samkvæmt þeim.
26. gr.
Málskot til áfrýjunarnefndar neytendamála frestar aðför.
Við aðför samkvæmt ákvörðunum Neytendastofu skal kveðja gerðarþola fyrir héraðsdóm og um málsmeðferð fara skv. 13. kafla aðfararlaga.
27. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarp þetta er samið með hliðsjón af niðurstöðum nefndar um stefnumótun íslensks viðskiptaumhverfis. Nefndin taldi nauðsynlegt að efla eftirlit með samkeppnishömlum á markaði og lagði til að þetta yrði m.a. gert með því að skilja að eftirlit með samkeppnishömlum annars vegar og eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins hins vegar, þannig að þessi verkefni verði ekki unnin hjá sömu stofnun eins og gert hefur verið hérlendis. Á grundvelli þessa er lagt til í frumvarpi til nýrra samkeppnislaga að ákvæði um eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum og eftirlit með gagnsæi markaðarins verði felld brott úr samkeppnislögum og sett um þau sérstök lög.
Í frumvarpi þessu, sem hefur að geyma ákvæði sem flest er nú að finna í VI. og VII. kafla samkeppnislaga, er lagt til að verkefni er lúta að eftirliti með óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins verði færð frá samkeppnisyfirvöldum og til Neytendastofu, ríkisstofnunar sem ætlað er að fara með neytendamál. Samhliða frumvarpinu eru lögð fram tvö frumvörp, frumvarp til nýrra samkeppnislaga og frumvarp til laga um Neytendastofu og talsmann neytenda. Með breytingunni er ætlunin að leggja meiri áherslu á neytendamál og efla starf að neytendavernd.
Eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins.
Eins og áður segir fellur eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins nú undir Samkeppnisstofnun. Áður en Samkeppnisstofnun var sett á fót árið 1993 heyrðu þessi mál undir Verðlagsstofnun og var kveðið á um eftirlitið í lögum um verðlag, samkeppnishömlur og óréttmæta viðskiptahætti, nr. 56/1978.
Eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum var fyrst fellt undir löggjöfina um verðlag og samkeppnishömlur á árinu 1978. Var þetta gert þar sem engin sérstök neytendastofnun starfaði þá hér á landi og of kostnaðarsamt þótti að koma á sérstakri stofnun til að fylgjast með óréttmætum viðskiptaháttum. Þá var á þeim tíma, í ljósi smæðar markaðarins og aðstæðna hér, talið henta vel að fjalla um þessa málaflokka í sömu stofnun. Við stofnun Samkeppnisstofnunar árið 1993 var aftur tekin ákvörðun um að ein og sama stofnunin skyldi áfram fjalla um þessa málaflokka.
Nú hafa aðstæður hins vegar breyst mikið og verkefnum samkeppnissviðs Samkeppnisstofnunar fjölgað mjög og umfang þeirra aukist. Hefur það sýnt sig að samkeppnisyfirvöld geta ekki sinnt nauðsynlegum verkefnum við óbreyttar aðstæður og eru því lagðar til breytingar þær sem koma fram í frumvarpi þessu.
Í nágrannalöndunum tíðkast ekki að steypa saman í eina löggjöf ákvæðum sem fjalla um eftirlit með samkeppnishömlum annars vegar og reglum um óréttmæta viðskiptahætti og neytendavernd hins vegar. Í samræmi við það hefur eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins verið falið öðrum stofnunum en þeim sem fara með samkeppnismál. Þannig fara neytendastofnunin Konsumentverket og umboðsmaður neytenda með eftirlit með ólögmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins í Svíþjóð. Meðal málefna sem heyra undir Konsumentverket eru öryggi vöru og þjónustu, verðupplýsingar, gæði og umhverfisáhrif, auglýsingar og samningsskilmálar auk upplýsinga til neytenda. Meðal þeirra lagabálka sem Konsumentverket sér um að framfylgja eru lög um markaðssetningu, lög um samningsskilmála, lög um öryggi vöru, lög um neytendakaup, lög um þjónustu við neytendur, lög um neytendalán, lög um neytendavátryggingar, lög um verðupplýsingar, lög um húsgöngu- og fjarsölu og lög um fjármálaráðgjöf. Í Danmörku heyra málefni er varða neytendavernd, verðmerkingar, markaðssetningu og auglýsingar, þjónustu í upplýsingasamfélaginu og ákveðna greiðslumiðla undir neytendastofnunina Forbrugerstyrelsen, kærunefnd neytendamála og umboðsmann neytenda. Meðal lagabálka sem heyra undir þau stjórnvöld sem fara með neytendamál eru lög um kærur neytenda, lög um verðupplýsingar og verðmerkingar, lög um ákveðna greiðslumiðla, lög um markaðssetningu og lög um þjónustu í upplýsingasamfélaginu. Í Noregi fer neytendastofnunin Forbrukerombudet með neytendamál ásamt kærunefnd neytendamála og umboðsmanni neytenda. Eftirlit með að lögum um markaðssetningu sé fylgt heyrir undir Forbrukerombudet, en í þeim lögum eru bæði ákvæði um auglýsingar og verðmerkingar. Samkeppnisyfirvöld í Noregi hafa þó ákveðnar heimildir til afskipta af verðlagningu og verðmerkingum. Ekki eru almenn ákvæði um eftirlit með ólögmætum viðskiptaháttum og gegnsæi markaðarins í sænskum, finnskum, norskum eða dönskum samkeppnislögum heldur fjalla þau einungis um samkeppnismál, að undanskildum dönskum samkeppnislögum þar sem einnig er kveðið á um útboð og ríkisstyrki.
Neytendamál hjá Samkeppnisstofnun.
Þau verkefni sem tengjast neytendamálum og unnin hafa verið hjá Samkeppnisstofnun en flytjast yfir til Neytendastofu, verði frumvarp þetta að lögum, eru einkum unnin á markaðsmálasviði stofnunarinnar og þeirri deild undir stjórnsýslusviði sem lýtur að gagnsæi markaðarins.
Markaðsmálasviði Samkeppnisstofnunar eru falin verkefni í samræmi við VI. kafla samkeppnislaga, nr. 8/1993, þ.e. eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum. Jafnframt falla undir verkefni sviðsins eftirlit með ákvæðum laga um neytendalán, laga um alferðir, laga um húsgöngu- og fjarsölu og laga um rafræn viðskipti og aðra rafræna þjónustu.
Starfsmenn markaðsmálasviðs eru tveir; forstöðumaður, sem er viðskiptafræðingur, og deildarlögfræðingur. Sökum smæðar sviðsins er ekki um að ræða beina skiptingu málaflokka á milli starfsmannanna. Eðli málsins samkvæmt hafa starfsmennirnir þurft að geta gengið í öll störf.
Síðustu ár hefur starfsemi markaðsmálasviðs fyrst og fremst mótast af innsenndum stjórnsýsluerindum. Árlega koma á milli 150 og 160 erindi til afgreiðslu markaðsmálasviðs og eru þá ekki talin ýmis smærri mál. Í flestum tilvikum (70% erinda) er um að ræða kvartanir fyrirtækja yfir hegðan keppinauta á markaðnum. Fyrst og fremst er kvartað yfir auglýsingum keppinauta sem taldar eru veita neytendum rangar og villandi upplýsingar. Neytendur (20% erinda) kvarta einkum yfir auglýsingum sem og öðrum viðskiptaháttum þar sem þeim finnst þeir hafa verið hlunnfarnir. Erindi frá opinberum stofnunum og félagasamtökum eru um 10%.
Flest málanna eru afgreidd beint af starfsmönnum markaðsmálasviðs og lyktar ýmist með sátt, ábendingum eða tilmælum. Samkeppnisráð afgreiðir um 15–20 málanna á ári. Auglýsinganefnd, ráðgjafarnefnd samkeppnisráðs, fjallar um þau auglýsingamál sem fara fyrir samkeppnisráð, sem og ýmis önnur auglýsingamál sem leysast án íhlutunar ráðsins. Auglýsinganefnd fjallar um 25–30 mál árlega. Þá hafa um fimm ákvarðanir samkeppnisráðs og Samkeppnisstofnunar á sviði markaðsmála verið kærðar árlega til áfrýjunarnefndar samkeppnismála.
Í VII. kafla samkeppnislaga nr. 8/1993 er kveðið á um eftirlit með gagnsæi markaðarins. Með gagnsæi markaðarins er átt við að aðilar á markaði hafi sem mesta yfirsýn yfir hann. Því gagnsærri sem markaðurinn er, þeim mun betri forsendur eru fyrir virkri samkeppni. Til þess að samkeppni sé virk þurfa neytendur að hafa upplýsingar um verð á vöru og þjónustu. Markmið deildarinnar er að upplýsa neytendur, auka verðskyn þeirra og stuðla þannig að aukinni samkeppni.
Deildin er sjálfstæð deild innan Samkeppnisstofnunar og í henni starfar deildarstjóri og þrír fulltrúar. Deildin hefur eftirlit með verðmerkingum og birtir verðkannanir á vörum og þjónustu eftir því sem ástæða þykir til. Sérstök áhersla hefur verið lögð á að gera verðkannanir á mörkuðum þar sem breytinga er að vænta, t.d. vegna breytinga á eignarhaldi eða vegna stjórnvaldsbreytinga. Sem dæmi má nefna verðkannanir á lyfseðilsskyldum lyfjum fyrir og eftir breytingar á lyfjalögum. Þá hefur verið fylgst með grænmetismarkaðnum eftir niðurfellingu tolla á ýmsum algengum grænmetistegundum.
Eftirlit með verðmerkingum á vörum og þjónustu er annað af meginhlutverkum deildarinnar. Eftirlitið er margþætt enda þarf að tryggja að verðmerking vöru og þjónustu sé með þeim hætti að neytendur geti nýtt sér upplýsingarnar. Þessari deild Samkeppnisstofnunar er heimilt að taka ákvarðanir um einstök mál, sbr. t.d. 32. gr. gildandi samkeppnislaga. Þá getur samkeppnisráð lagt stjórnvaldssektir á fyrirtæki sem brjóta gegn ákvæðum 31. og. 32. gr. gildandi samkeppnislaga eða reglum eða fyrirmælum settum samkvæmt þeim.
Deildin sér einnig um setningu reglna á grundvelli VII. kafla samkeppnislaga. Settar hafa verið ýmsar reglur, bæði almennar reglur um verðmerkingar og reglur sem taka til sérstakra þjónustugreina eða vöru.
Árið 2003 voru gerðar 46 kannanir, þar af 19 verðkannanir og 27 kannanir sem snúa að eftirliti ýmiss konar. Þá hefur þessi deild einnig séð um kannanir fyrir önnur svið stofnunarinnar þegar þörf hefur verið á. Deildin tekur einnig á fjölda kvartana frá einstaklingum og fyrirtækjum.
Ákvæði laga um eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins.
Ákvæði núgildandi samkeppnislaga um óréttmæta viðskiptahætti og gagnsæi markaðarins eru nær óbreytt frá ákvæðum laga um verðlag, samkeppnishömlur og óréttmæta viðskiptahætti frá 1978. Þegar ákvæði þeirra laga voru sett var um að ræða endurskoðun á lögum um varnir gegn ólögmætum verslunarháttum frá árinu 1933. Miklar breytingar fólust í þeirri löggjöf, en við samningu hennar var höfð hliðsjón af norrænum lögum, þar sem neytendasjónarmið voru mun ríkari en í íslensku lögunum, en tilgangur þeirra var fyrst og fremst sá að koma í veg fyrir að kaupsýslumenn beittu óréttmætum viðskiptaháttum hver gegn öðrum. Eitt af markmiðum lagasetningarinnar var að bæta neytendavernd.
Á meðal þeirra nýmæla sem var að finna í ákvæðum samkeppnislaga um óréttmæta viðskiptahætti og gagnsæi markaðarins var ákvæði um auglýsingar, einkum til verndar óheppilegum áhrifum auglýsinga á börn. Þá var tekið úr lögunum ákvæði sem fól í sér bann við úthlutun vinninga í verðlaunasamkeppnum ef markmiðið var örvun sölu eða þjónustu og tilviljun réð hver hlaut vinninnginn. Þá var það nýmæli í lögunum að skipuð væri auglýsinganefnd samkeppnisráði til ráðgjafar. Þá voru ákvæði laganna styrkt með það í huga að efla gagnsæi markaðarins með upplýsingamiðlun.
Þegar samkeppnislögum var breytt á árinu 2000 var ákvæði um samanburðarauglýsingar bætt í kaflann um eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum. Þá var ákvæðum um ábyrgðaryfirlýsingar bætt við kaflann árið 2003 í tengslum við setningu laga um neytendakaup.
Í frumvarpi þessu eru ákvæði gildandi samkeppnislaga um eftirlit með óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins í flestum tilvikum tekin óbreytt upp. Þó er lagt til að tvær greinar sem nú er að finna í VI. og VII. kafla samkeppnislaga verði felldar brott. Í fyrsta lagi er lagt til að ákvæði það sem nú er í 26. gr. samkeppnislaga verði ekki tekið upp í frumvarpið. Í ákvæðinu er fjallað um það þegar starfsmanni eru gefnar gjafir eða veitt hlunnindi án vitundar vinnuveitanda hans og í því skyni að afla gefandanum og öðrum forskots í viðskiptum. Með lögum nr. 125/2003 var ákvæði bætt við almenn hegningarlög, 264. gr. a, en þar er að finna almennt refsiákvæði um mútugreiðslur og mútuþágu í tengslum við starfsemi einkaaðila í viðskiptalífi. Tekur ákvæðið til sömu háttsemi og 26. gr. gildandi samkeppnislaga og er því talið óþarfi að halda slíku samkynja ákvæði í sérlöggjöf. Í þriðja lagi er lagt til að ákvæði sem nú er í VII. kafla samkeppnislaga, nánar tiltekið í 33. gr., verði í samkeppnislögum og því ekki tekið upp í frumvarp þetta. Ákvæðið þykir eiga betur heima í samkeppnislögum, en í því er kveðið á um að Samkeppnisstofnun geti birt opinberlega upplýsingar um samninga, skilmála og athafnir sem hafa eða er ætlað að hafa þau áhrif að hamla samkeppni.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Í 1. mgr. er kveðið á um að viðskiptaráðherra fari með framkvæmd laganna og lagt til að Neytendastofa fari með eftirlit samkvæmt þeim.
Í 2. mgr. er fjallað um hlutverk Neytendastofu samkvæmt lögunum. Lagt er til að það felist í því að framfylgja ákvæðum laganna og ákveða aðgerðir gegn óréttmætum viðskiptaháttum auk þess að stuðla að auknu gagnsæi markaðarins.
Ekki er gert ráð fyrir að auglýsinganefnd starfi við Neytendastofu, en sérstök þriggja manna auglýsinganefnd hefur verið samkeppnisráði til ráðgjafar í málum er varða auglýsingar, sbr. 7. gr. samkeppnislaga. Ekki er talin þörf á að skipa sérstaka nefnd til að fjalla um auglýsingar nú þegar ákvarðanataka í málum er varða auglýsingar verður hjá Neytendastofu.
Í 3. mgr. er að finna heimild fyrir Neytendastofu til að forgangsraða málum. Ákvæðið er í samræmi við ákvæði 3. mgr. 5. gr. gildandi samkeppnislaga.
Í 4. mgr. er kveðið á um að ákvörðunum sem Neytendastofa tekur á grundvelli laganna verði skotið til áfrýjunarnefndar neytendamála. Gert er ráð fyrir því að áfrýjunarnefnd neytendamála starfi á grundvelli 4. gr. laga um Neytendastofu og talsmann neytenda. Um áfrýjun og málsmeðferð gilda reglur þeirra laga.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Um 10. gr.
Um 11. gr.
Um 12. gr.
Um 13. gr.
Um 14. gr.
Um 15. gr.
Um 16. gr.
Í 2. mgr. er kveðið á um heimild Neytendastofu til að grípa til aðgerða gegn athöfnum sem brjóta í bága við ákvæði II. kafla laganna. Lagt er til að aðgerðir Neytendastofu geti falið í sér bann, fyrirmæli eða heimild með ákveðnu skilyrði. Ákvæðið er byggt á 30. gr. gildandi samkeppnislaga.
Um 17. gr.
Um 18. gr.
Um 19. gr.
Um 20. gr.
Um 21. gr.
Um 22. gr.
Um 23. gr.
Um 24. gr.
Um 25. gr.
Samkvæmt 1. mgr. er meginreglan að brot varði fésektum. Brot geta þó varðað allt að sex mánaða fangelsi ef sakir eru miklar. Þá er jafnframt heimilt að dæma sviptingu réttinda skv. 68. gr. almennra hegningarlaga og fésekt jafnframt fangelsi ef skilyrði 49. gr. almennra hegningarlaga eru fyrir hendi.
Í 2. mgr. er kveðið á um að refsivert sé að gefa aðilum sem annast framkvæmd laganna ranga skýrslu. Málsgreinin er samhljóða 2. mgr. 57. gr. gildandi samkeppnislaga.
3. mgr. heimilar að sektir samkvæmt lögunum séu gerðar bæði lögaðilum og einstaklingum. Má ákvarða lögaðila sekt án tillits til þess hvort sök verður sönnuð á starfsmann lögaðilans. Einnig er heimilt að gera lögaðila sekt og sviptingu starfsréttinda ef starfsmaður hans hefur framið brot, ef brotið er drýgt til hagsbóta fyrir lögaðilann eða hann hefur notið hagnaðar af brotinu. Þá er mælt fyrir um að lögaðili beri ábyrgð á greiðslu sektar sem starfsmaður hans er dæmdur til að greiða vegna brota gegn lögunum sem tengd eru starfi hans hjá lögaðilanum. Málsgreinin er samhljóða 3. mgr. 57. gr. gildandi samkeppnislaga.
Loks er kveðið á um það í 4. mgr. að dæma megi sviptingu réttinda skv. 68. gr. almennra hegningarlaga og upptöku eigna skv. 69. gr. sömu laga í máli sem rís vegna brota á lögunum eða reglum settum samkvæmt þeim.
Um 26. gr.
Um 27. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um eftirlit með
óréttmætum viðskiptaháttum og gagnsæi markaðarins.
Verði frumvarpið óbreytt að lögum verður ekki séð að það hafi aukinn kostnað í för með sér fyrir ríkissjóð.