Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 516. máls.
138. löggjafarþing 2009–2010.
5. uppprentun.

Þskj. 1211  —  516. mál.
Viðbót. Leiðréttur texti. Dags. Undirskriftir.




Nefndarálit



um frv. til l. um breyt. á l. nr. 18/1996, um erfðabreyttar lífverur.

Frá meiri hluta umhverfisnefndar.



    Nefndin hefur fengið á sinn fund Sigríði Auði Arnardóttur og Glóeyju Finnsdóttur frá umhverfisráðuneytinu, Geir Jón Þórisson frá Náttúrulækningafélagi Íslands, Gunnar Á. Gunnarsson frá Vottunarstofunni Túni, Eygló Björk Ólafsdóttur og Dominique Jónsson frá kynningarátaki um erfðabreyttar lífverur, Kolbrúnu Halldórsdóttur, Ólaf R. Dýrmundsson frá Dýraverndunarsambandi Íslands og fulltrúa bænda í lífrænni ræktun, Jóhannes Gunnarsson frá Neytendasamtökunum, Einar Mäntylä frá ORF líftækni, Kristínu Lindu Árnadóttur og Sigrúnu Ágústsdóttur frá Umhverfisstofnun, Jón Gunnar Óttósson og Trausta Baldursson frá Náttúrufræðistofnun Íslands, Ólaf S. Andrésson frá Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands og Evu Benediktsdóttur og Aðalstein Sigurðarson frá ráðgjafanefnd um erfðabreyttar lífverur. Þá bárust umsagnir frá Dýraverndunarsambandi Íslands, Háskóla Íslands, Háskólanum á Akureyri, kynningarátaki um erfðabreyttar lífverur, ráðgjafanefnd um erfðabreyttar lífverur, Matvælastofnun, Náttúrufræðistofnun Íslands, ORF líftækni, Samtökum atvinnulífsins og Samtökum iðnaðarins, Umhverfisráðgjöf Íslands, Umhverfisstofnun og Veiðimálastofnun.
    Í frumvarpinu eru lagðar til breytingar á lögum um erfðabreyttar lífverur. Breytingunum er einna helst ætlað að kveða ítarlegar á um málsmeðferðarreglur þegar sótt er um leyfi til að markaðssetja, sleppa eða dreifa af ásetningi erfðabreyttum lífverum. Meðal annars er kveðið á um að leyfisbeiðandi skuli láta fara fram mat á umhverfisáhættu þegar hann sækir um leyfi til að sleppa eða dreifa erfðabreyttum lífverum auk þess sem nýjum ákvæðum er að meginstefnu ætlað að tryggja að almenningur hafi meiri aðgang að upplýsingum og ákvarðanatöku en verið hefur þegar erfðabreyttar lífverur eru annars vegar. Þá er lagt til að við lögin bætist gjaldskrárheimild. Samkvæmt gildandi lögum er Umhverfisstofnun nú þegar heimilt að krefja umsækjanda um endurgreiðslu kostnaðar vegna sérstakra rannsókna eða úttekta sem gera þarf vegna umsóknar enda hafi umsækjanda verið tilkynnt um kostnaðinn og hann haft tækifæri til að draga umsókn sína til baka áður en til hans stofnast. Við þetta bætist nú heimild til að krefjast endurgreiðslu kostnaðar vegna kynningar sem fer fram á umsókn. Meiri hlutinn áréttar að ákvörðun um gjaldtöku fyrir kynningu og samráð skuli vera gagnsæ og skilmerkileg og telur nefndin að ákvæði 14. gr. frumvarpsins uppfylli það.
    Frumvarpinu er ætlað að innleiða tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2001/18/EB um sleppingu erfðabreyttra lífvera út í umhverfið og niðurfellingu á tilskipun ráðsins 90/220/ EBE. Frumvarpið var fyrst lagt fram á 136. þingi og rann frestur Íslands til að innleiða tilskipunina í íslenska löggjöf út 28. mars 2008. Á 137. þingi afgreiddi umhverfisnefnd málið frá sér með nefndaráliti og breytingartillögum. Málið hlaut þó ekki lokaafgreiðslu Alþingis en frumvarpinu hefur þó að mestu leyti verið breytt til samræmis við tillögur nefndarinnar.
    Nefndin hefur fjallað um málið og telur meiri hlutinn mikilvægt að almenningur hafi aðgang að upplýsingum og ákvarðanatöku vegna mála sem varða sleppingu, dreifingu eða markaðssetningu erfðabreyttra lífvera. Þrátt fyrir að meiri hluti þeirra breytingartillagna sem lagðar voru fram á 137. löggjafarþingi hafi verið færðar í frumvarpið telur nefndin að þörf sé á frekari breytingum.
    Frumvarpið leggur til breytingar á markmiðsgrein laganna til að hnykkja á varúðarreglunni (e. Precautionary Principle, sbr. 4. gr. tilskipunarinnar og 15. meginreglu Ríó-yfirlýsingarinnar). Nefndinni hafa verið kynnt sjónarmið þess efnis að ekki væri rétt að fullyrða í markmiðssetningu um skaðsemi erfðabreyttra lífvera og tekið er tillit til þeirra athugasemda og því er kveðið á um í breytingartillögu um hugsanlega skaðleg og óæskileg áhrif. Er hér ekki um að ræða efnisbreytingu þar sem þetta samrýmist inntaki varúðarreglunnar.
    Í tengslum við 2. gr. frumvarpsins ræddi nefndin nokkuð innflutning og merkingar á vörum sem innihalda erfðabreyttar lífverur. Meiri hlutinn áréttar að þrátt fyrir að lögin taki til innflutnings og merkinga, markaðssetningar, sölu og annarrar afhendingar erfðabreyttra lífvera og vöru eða hluta úr vöru sem inniheldur þær taka þau ekki til matvæla til manneldis. Nefndinni voru kynnt sjónarmið þess efnis að rétt væri að innleiða reglugerðir Evrópusambandsins nr. 1829/2003/EB um erfðabreytt matvæli og fóður og nr. 1830/2003/EB um rekjanleika og merkingu erfðabreyttra lífvera og rekjanleika matvæla og fóðurs sem inniheldur erfðabreyttar lífverur. Meiri hlutinn tekur undir mikilvægi þess að neytendur séu upplýstir um innihald þeirra matvæla sem þeir neyta og leggur áherslu á að umræddar reglugerðir verði innleiddar sem fyrst.
    Þá leggur meiri hlutinn til breytingar á a-lið 2. gr. frumvarpsins enda er ákvæðið ekki í samræmi við samsvarandi ákvæði tilskipunarinnar. Til samræmis eru einnig lagðar til breytingar á a-lið 7. gr. og 2. mgr. 13. gr. Til þess að gildissvið laganna sé í samræmi við tilskipunina er lögð til breyting á þessu orðalagi.
    Í b-lið 2. gr. frumvarpsins er lagt til að 4. mgr. 2. gr. laganna verði felld brott þar sem kveðið er á um að við framkvæmd laganna skuli höfð í huga sérstaða landsins á norðurslóð. Fyrir nefndinni kom fram mikil gagnrýni á að fella ætti ákvæðið brott og telur meiri hlutinn ákvæðið mikilvægt vegna sérstöðu náttúru landsins, hinnar fábreyttu flóru og viðkvæms vistkerfis sem rekja má til norðlægrar legu landsins. Þá telur meiri hlutinn rökstuðningi við þessa breytingu ábótavant og leggur til að ákvæðið haldist í lögunum.
    Í c-lið 3. gr. frumvarpsins er að finna skilgreiningu á hugtakinu „slepping og dreifing“. Í frumvarpstextanum er víðast hvar eingöngu notað orðið „slepping“ sem hefur ekki sjálfstæða orðskýringu. Í lögunum sjálfum eru þessi orð ávallt notuð til samræmis við orðskýringu. Til að gæta að lagasamræmi og því að merking laganna sé skýr leggur meiri hlutinn til að eins verði farið með þetta í frumvarpinu.
    Meiri hlutinn leggur einnig til þá breytingu að ráðherra setji nánari ákvæði í reglugerð um fullnægjandi tálmanir sem hindra að slepping eða dreifing erfðabreyttra lífvera geti haft áhrif á fólk, aðrar lífverur, líffræðilega fjölbreytni eða umhverfið.
    Þá leggur meiri hlutinn til breytingar á 15. gr. frumvarpsins enda er ákvæðið ekki í samræmi við samsvarandi ákvæði tilskipunarinnar þar sem í 9. gr. hennar er kveðið á um að aðildarríki skuli hafa samráð um fyrirhugaða sleppingu, dreifingu eða markaðssetningu við almenning og eftir því sem við á við tiltekna hópa. Í 15. gr. frumvarpsins er lagt til að einungis verði um heimildarákvæði að ræða. Telur nefndin rétt að leiðrétta misræmi hvað þetta varðar í orðalagi íslenskrar þýðingar tilskipunarinnar og enskrar útgáfu hennar. Til að gera samráðsferlið aðgengilegt og almennt er mikilvægt að ljóst sé hvaða reglur og tímafrestir gilda um samráðið og leggur því meiri hlutinn til að ráðherra verði heimilt að setja reglugerð sem kveði nánar á um fyrirkomulag samráðsins, tímafresti o.fl.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


    Meiri hlutinn fjallaði um nauðsyn þess að útskýra nánar hvað felst í hugtökunum líffræðilegur fjölbreytileiki, varúðarreglunni og sjálfbærri þróun og leggur til breytingartillögu þess efnis.
    Vegna misskilnings sem gætt hefur varðandi upplýsinga- og samráðsskyldu almennings vill meiri hlutinn þó árétta að skylda Umhverfisstofnunar til að upplýsa um sleppingu erfðabreyttra lífvera, sem kveðið er á um í b-lið 7. gr., er ekki af sama toga og skylda stofnunarinnar til samráðs skv. 15. gr. frumvarpsins. Stofnuninni er skylt að upplýsa um sleppingu en áður en slík slepping á sér stað skal í samræmi við breytingartillögu nefndarinnar hafa samráð og nær það samráð til fyrirhugaðrar sleppingar, dreifingar eða markaðssetningar erfðabreyttra lífvera.
    Að lokum vill meiri hlutinn árétta mikilvægi þess að ráðgjöf vegna starfsemi erfðabreyttra lífvera sé ekki einungis byggð á náttúruvísindum heldur einnig á siðferðislegu og samfélagslegu mati. Mikilvægt er að þessi sjónarmið vegi jafnþungt á metunum.
    Þá leggur meiri hlutinn til smávægilegar breytingar til leiðréttingar á tilvísunum í kafla.
    Meiri hlutinn leggur til að frumvarpið verði samþykkt með eftirfarandi

BREYTINGUM:



     1.      Við 1. gr. Í stað orðanna „skaðlegum og óæskilegum áhrifum“ komi: hugsanlega skaðlegum og óæskilegum áhrifum.
     2.      Við 2. gr.
                  a.      Á eftir orðinu „vöru“ í 2. málsl. a-liðar komi: eða hluta úr vöru.
                  b.      B-liður falli brott.
     3.      Við 3. gr.
                  a.      Á eftir a-lið komi nýr stafliður sem orðist svo: Við bætist eftirfarandi orðskýring í réttri stafrófsröð: Líffræðileg fjölbreytni nær eins og hugtakið lífríki til allrar lifandi náttúru, eininganna sem hún er gerð úr og birtingarforma hennar. Líffræðileg fjölbreytni spannar náttúrulegan og manngerðan breytileika á öllum skipulagsstigum lífsins, frá erfðavísum og tegundum til vist- og lífkerfa.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


                  b.      Á eftir b-lið komi nýr stafliður sem orðist svo: Við bætist eftirfarandi orðskýring í réttri stafrófsröð: Sjálfbær þróun hefur verið skilgreind sem þróun sem mætir þörfum samtímans án þess að draga úr möguleikum kynslóða til að mæta þörfum sínum. Í þessu felst að sókn eftir efnahagslegum gæðum verður að haldast í hendur við vernd umhverfisins og grunngæða jarðar, sbr. 1. meginreglu Ríó-yfirlýsingarinnar frá 1992.
                  c.      C-liður orðist svo: Orðskýringin „Slepping eða dreifing“ orðast svo: Slepping eða dreifing er sú aðgerð þegar erfðabreyttar lífverur, eða vara eða hluti úr vöru sem hefur þær að geyma, eru ræktaðar, aldar eða þeim sleppt eða dreift af ásetningi utan húss án þess að þær séu lokaðar af með fullnægjandi tálmunum sem hindra að þær geti haft áhrif á fólk, aðrar lífverur, líffræðilega fjölbreytni eða umhverfið.
                  d.      Við d-lið bætist nýr liður sem orðist svo: Við bætist eftirfarandi orðskýring í réttri stafrófsröð: Varúðarregla felur í sér að þar sem hætta er á alvarlegu eða óbætanlegu tjóni skuli ekki beita skorti á vísindalegri fullvissu sem rökum til að fresta kostnaðarhagkvæmum aðgerðum sem koma í veg fyrir umhverfisspjöll. Það felur í sér að þegar fyrir hendi er vísindaleg óvissa um afleiðingar aðgerða fyrir umhverfið skuli náttúran njóta vafans (sbr. 15. meginreglu Ríó-yfirlýsingarinnar frá 1992).
     4.      Við 6. gr. bætist nýr liður sem orðist svo: Við bætist ný málsgrein sem orðast svo:
                      Ráðherra setur nánari ákvæði í reglugerð um fullnægjandi tálmanir sem hindra að slepping eða dreifing erfðabreyttra lífvera geti haft áhrif á fólk, aðrar lífverur, líffræðilega fjölbreytni eða umhverfið.
     5.      Við a-lið 7. gr. (8. gr.). Á eftir orðinu „vöru“ í 1. málsl. 1. mgr. komi: eða hluta úr vöru.
     6.      Við b-lið 7. gr. (9. gr.). Í stað orðsins „sleppingu“ í lok d-liðar komi: sleppingu eða dreifingu.
     7.      Við c-lið 7. gr. (10. gr.). Í stað orðsins „sleppingar“ í a-lið 2. mgr. komi: sleppingar eða dreifingar.
     8.      Við 13. gr. Á eftir orðinu „vöru“ í 1. málsl. efnismálsgreinar komi: eða hluta úr vöru.
     9.      Á eftir 14. gr. komi ný grein, svohljóðandi:
                      Í stað orðanna „IV., V. og VI. kafla“ í 26. gr. laganna, sem verður er 30. gr., kemur: V., VI. og VII. kafla.
     10.      Við 15. gr. Í stað efnismálsgreinar komi tvær nýjar málsgreinar, svohljóðandi:
                      Umhverfisstofnun skal hafa samráð við almenning og, eftir því sem við á, tiltekna hópa um alla þætti hinnar fyrirhuguðu sleppingar, dreifingar eða markaðssetningar erfðabreyttra lífvera, t.d. með því að efna til opins áheyrnarfundar áður en endanleg ákvörðun um leyfisveitingu er tekin. Slíkur fundur skal auglýstur sérstaklega.
                      Ráðherra getur í reglugerð kveðið nánar á um fyrirkomulag samráðs og funda, t.d. tímafresti o.fl.

Alþingi, 14. júní 2010.



Ólína Þorvarðardóttir,


form., frsm.


Sigríður Ingibjörg Ingadóttir.


Margrét Pétursdóttir.



Anna Margrét Guðjónsdóttir.


Birgitta Jónsdóttir.


Árni Þór Sigurðsson.