Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 302. máls.
Þingskjal 351 — 302. mál.
Ákvarðanir Byggðastofnunar sem lúta að veitingu lána eða ábyrgða og umsýslu tengdri þeim, sbr. 1. mgr., eru endanlegar á stjórnsýslustigi.
Þegar núverandi lög um Byggðastofnun, nr. 106/1999, tóku gildi var m.a. stefnt að því að stjórnsýsluleg staða Byggðastofnunar yrði skýrari. Þannig segir til dæmis í 1. mgr. 1. gr. laganna að Byggðastofnun heyri undir yfirstjórn ráðherra. Til að taka af tvímæli fól iðnaðar- og viðskiptaráðuneytið Páli Hreinssyni og Hrafnkeli Óskarssyni, árið 2002, að taka saman álitsgerð um stjórnskipulag Byggðastofnunar. Þar segir um kæruheimildir að „[m]eð framangreindum breytingum hefur löggjafinn með ótvíræðum hætti mælt fyrir um að Byggðastofnun skuli hafa stöðu lægra setts stjórnvalds gagnvart ráðherra. Í því felst að ráðherra hefur boðvald gagnvart stofnuninni og ákvarðanir hennar sæta að meginstefnu stjórnsýslukæru til ráðherra.“ Í núgildandi lögum eru því ekki sérstök ákvæði um kæruheimildir og því eru ákvarðanir Byggðastofnunar sem teljast stjórnvaldsákvarðanir í skilningi stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, kæranlegar til ráðuneytisins skv. 26. gr. þeirra laga.
Ráðuneytið hefur haft til skoðunar hvort æskilegt sé að gera breytingar á lögum um Byggðastofnun sem miða að því að fella niður möguleika aðila til að kæra til ráðuneytisins ákvarðanir stofnunarinnar sem lúta að veitingu lána og ábyrgða og umsýslu tengdri þeim. Í því skyni hefur verið horft til annarra stjórnvalda, svo sem Tækniþróunarsjóðs sem er undir yfirumsjón iðnaðarráðherra. Umrædd regla er skýrð í 4. mgr. 5. gr. laga nr. 61/1997, um Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins, þar sem fram kemur að ákvarðanir hans eru endanlegar á stjórnsýslustigi. Í 13. gr. laga nr. 75/2007, um opinberan stuðning við tæknirannsóknir, nýsköpun og atvinnusköpun, er fjallar um Tækniþróunarsjóð segir að „[á]kvarðanir sem teknar eru um að veita styrki úr Tækniþróunarsjóði eru endanlegar á stjórnsýslustigi.“ Talið var æskilegt að setja slík ákvæði inn í umrædd lög þar sem kærusamband gæti kallað á holskeflu stjórnsýslukæra frá óánægðum viðskiptavinum. Þá má einnig benda á Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins sem hefur það hlutverk að taka þátt í fjárfestingum nánar skilgreindra fyrirtækja. Sjóðurinn er sjálfstætt stjórnvald undir yfirumsjón iðnaðarráðherra og ákvarðanir hans verða því ekki kærðar til æðra stjórnvalds. Þar sem ákvarðanir þessara sjóða eru ekki kæranlegar hefur þess sérstaklega verið gætt að allar ákvarðanir sem undir ákvæðin falla séu teknar á faglegum grunni og að málsmeðferð sé sem best úr garði gerð.
Telja má að svipuð sjónarmið séu uppi þegar kemur að ákvörðunum Byggðastofnunar sem lúta að veitingu lána eða ábyrgða og umsýslu tengdri þeim. Samkvæmt upplýsingum frá Byggðastofnun skipta slíkar ákvarðanir hundruðum á ársgrundvelli en nákvæmar tölur liggja ekki fyrir.
Ekki er talið heppilegt að allir þeir sem eru óánægðir með ákvarðanir stofnunarinnar um veitingu lána eða ábyrgða, eða umsýslu tengda þeim, t.d. ákvarðanir um skuldbreytingar, geti kært þær ákvarðanir til ráðuneytisins. Byggðastofnun hefur yfirgripsmikla þekkingu á veitingu og umsýslu með lán og ábyrgðir en ráðuneytið gerir ríkar kröfur til Byggðastofnunar um faglega málsmeðferð við úrlausn slíkra mála. Eðli málsins samkvæmt kallar meðferð kærumála á ítarlegt endurmat ákvarðana Byggðastofnunar. Hvað þessa starfsemi varðar er talið heppilegra að ráðuneytið sinni almennu eftirliti sem lýtur fremur að því að kanna hvort kerfislæg vandamál séu fyrir hendi, t.d. með könnun á verkferlum. Enn fremur má benda á að Byggðastofnun er lánafyrirtæki sem lýtur eftirliti Fjármálaeftirlitsins, sbr. lög nr. 87/1998, um opinbert eftirlit með fjármálastarfsemi. Þannig hefur Fjármálaeftirlitið eftirlit með því að Byggðastofnun starfi í samræmi við lög og reglur eins og þær eru á hverjum tíma.
Með frumvarpi þessu er því lagt til að ákvarðanir Byggðastofnunar sem lúta að veitingu lána eða ábyrgða og umsýslu tengdri þeim verði endanlegar á stjórnsýslustigi. Enn fremur er, til að taka af allan vafa, lagt til að kveðið verði á um að hið sama eigi við um umsýslu viðkomandi lána og ábyrgða. Þrátt fyrir að talið hafi verið að slíkar ákvarðanir teljist almennt ekki ákvarðanir sem falli undir kærurétt skv. 26. gr. stjórnsýslulaga, eins og áður er rakið, er það til leiðbeiningar og skýringar að kveða á um þetta atriði með skýrum hætti.
Nái frumvarpið fram að ganga verða þessar ákvarðanir Byggðastofnunar ekki kæranlegar til iðnaðarráðuneytis líkt og nú er. Hins vegar gilda ákvæði stjórnsýslulaga um kærur til æðra stjórnvalds eftir sem áður um aðrar ákvarðanir Byggðastofnunar sem talist geta stjórnvaldsákvarðanir í skilningi stjórnsýslulaga, nr. 37/1993. Nái frumvarpið fram að ganga mun ráðuneytið í samstarfi við Byggðastofnun leitast við að tryggja fagleg vinnubrögð við ákvarðanatöku Byggðastofnunar skv. 11. gr. laganna, m.a. með því að yfirfara verkferla og málsmeðferð. Við undirbúning frumvarpsins var haft samráð við Byggðastofnun en ekki þótti tilefni til að hafa samráð við aðra aðila. Að öðru leyti er ekki gert ráð fyrir sérstökum áhrifum verði frumvarpið óbreytt að lögum.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Í lögum um Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins kemur fram að ákvarðanir sjóðsins séu endanlegar á stjórnsýslustigi og í lögum um opinberan stuðning við tæknirannsóknir, nýsköpun og atvinnusköpun kemur fram að ákvarðanir sem teknar eru um að veita styrki úr Tækniþróunarsjóði séu endanlegar á stjórnsýslustigi. Þess hefur verið gætt við ákvarðanir fyrrnefndra sjóða að þær séu teknar faglega og að málsmeðferð sé sem best úr garði gerð. Breytingin sem lögð er til í þessu frumvarpi tekur mið af þessu fyrirkomulagi.
Ekki verður séð að lögfesting frumvarpsins hafi áhrif á útgjöld ríkissjóðs.
Þingskjal 351 — 302. mál.
Frumvarp til laga
um breytingu á lögum nr. 106/1999, um Byggðastofnun,
með síðari breytingum (takmörkun kæruheimildar).
(Lagt fyrir Alþingi á 140. löggjafarþingi 2011–2012.)
1. gr.
Við 11. gr. laganna bætist ný málsgrein, svohljóðandi:Ákvarðanir Byggðastofnunar sem lúta að veitingu lána eða ábyrgða og umsýslu tengdri þeim, sbr. 1. mgr., eru endanlegar á stjórnsýslustigi.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
I.
Þegar núverandi lög um Byggðastofnun, nr. 106/1999, tóku gildi var m.a. stefnt að því að stjórnsýsluleg staða Byggðastofnunar yrði skýrari. Þannig segir til dæmis í 1. mgr. 1. gr. laganna að Byggðastofnun heyri undir yfirstjórn ráðherra. Til að taka af tvímæli fól iðnaðar- og viðskiptaráðuneytið Páli Hreinssyni og Hrafnkeli Óskarssyni, árið 2002, að taka saman álitsgerð um stjórnskipulag Byggðastofnunar. Þar segir um kæruheimildir að „[m]eð framangreindum breytingum hefur löggjafinn með ótvíræðum hætti mælt fyrir um að Byggðastofnun skuli hafa stöðu lægra setts stjórnvalds gagnvart ráðherra. Í því felst að ráðherra hefur boðvald gagnvart stofnuninni og ákvarðanir hennar sæta að meginstefnu stjórnsýslukæru til ráðherra.“ Í núgildandi lögum eru því ekki sérstök ákvæði um kæruheimildir og því eru ákvarðanir Byggðastofnunar sem teljast stjórnvaldsákvarðanir í skilningi stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, kæranlegar til ráðuneytisins skv. 26. gr. þeirra laga.
II.
Ráðuneytið hefur haft til skoðunar hvort æskilegt sé að gera breytingar á lögum um Byggðastofnun sem miða að því að fella niður möguleika aðila til að kæra til ráðuneytisins ákvarðanir stofnunarinnar sem lúta að veitingu lána og ábyrgða og umsýslu tengdri þeim. Í því skyni hefur verið horft til annarra stjórnvalda, svo sem Tækniþróunarsjóðs sem er undir yfirumsjón iðnaðarráðherra. Umrædd regla er skýrð í 4. mgr. 5. gr. laga nr. 61/1997, um Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins, þar sem fram kemur að ákvarðanir hans eru endanlegar á stjórnsýslustigi. Í 13. gr. laga nr. 75/2007, um opinberan stuðning við tæknirannsóknir, nýsköpun og atvinnusköpun, er fjallar um Tækniþróunarsjóð segir að „[á]kvarðanir sem teknar eru um að veita styrki úr Tækniþróunarsjóði eru endanlegar á stjórnsýslustigi.“ Talið var æskilegt að setja slík ákvæði inn í umrædd lög þar sem kærusamband gæti kallað á holskeflu stjórnsýslukæra frá óánægðum viðskiptavinum. Þá má einnig benda á Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins sem hefur það hlutverk að taka þátt í fjárfestingum nánar skilgreindra fyrirtækja. Sjóðurinn er sjálfstætt stjórnvald undir yfirumsjón iðnaðarráðherra og ákvarðanir hans verða því ekki kærðar til æðra stjórnvalds. Þar sem ákvarðanir þessara sjóða eru ekki kæranlegar hefur þess sérstaklega verið gætt að allar ákvarðanir sem undir ákvæðin falla séu teknar á faglegum grunni og að málsmeðferð sé sem best úr garði gerð.
III.
Telja má að svipuð sjónarmið séu uppi þegar kemur að ákvörðunum Byggðastofnunar sem lúta að veitingu lána eða ábyrgða og umsýslu tengdri þeim. Samkvæmt upplýsingum frá Byggðastofnun skipta slíkar ákvarðanir hundruðum á ársgrundvelli en nákvæmar tölur liggja ekki fyrir.
Ekki er talið heppilegt að allir þeir sem eru óánægðir með ákvarðanir stofnunarinnar um veitingu lána eða ábyrgða, eða umsýslu tengda þeim, t.d. ákvarðanir um skuldbreytingar, geti kært þær ákvarðanir til ráðuneytisins. Byggðastofnun hefur yfirgripsmikla þekkingu á veitingu og umsýslu með lán og ábyrgðir en ráðuneytið gerir ríkar kröfur til Byggðastofnunar um faglega málsmeðferð við úrlausn slíkra mála. Eðli málsins samkvæmt kallar meðferð kærumála á ítarlegt endurmat ákvarðana Byggðastofnunar. Hvað þessa starfsemi varðar er talið heppilegra að ráðuneytið sinni almennu eftirliti sem lýtur fremur að því að kanna hvort kerfislæg vandamál séu fyrir hendi, t.d. með könnun á verkferlum. Enn fremur má benda á að Byggðastofnun er lánafyrirtæki sem lýtur eftirliti Fjármálaeftirlitsins, sbr. lög nr. 87/1998, um opinbert eftirlit með fjármálastarfsemi. Þannig hefur Fjármálaeftirlitið eftirlit með því að Byggðastofnun starfi í samræmi við lög og reglur eins og þær eru á hverjum tíma.
Með frumvarpi þessu er því lagt til að ákvarðanir Byggðastofnunar sem lúta að veitingu lána eða ábyrgða og umsýslu tengdri þeim verði endanlegar á stjórnsýslustigi. Enn fremur er, til að taka af allan vafa, lagt til að kveðið verði á um að hið sama eigi við um umsýslu viðkomandi lána og ábyrgða. Þrátt fyrir að talið hafi verið að slíkar ákvarðanir teljist almennt ekki ákvarðanir sem falli undir kærurétt skv. 26. gr. stjórnsýslulaga, eins og áður er rakið, er það til leiðbeiningar og skýringar að kveða á um þetta atriði með skýrum hætti.
Nái frumvarpið fram að ganga verða þessar ákvarðanir Byggðastofnunar ekki kæranlegar til iðnaðarráðuneytis líkt og nú er. Hins vegar gilda ákvæði stjórnsýslulaga um kærur til æðra stjórnvalds eftir sem áður um aðrar ákvarðanir Byggðastofnunar sem talist geta stjórnvaldsákvarðanir í skilningi stjórnsýslulaga, nr. 37/1993. Nái frumvarpið fram að ganga mun ráðuneytið í samstarfi við Byggðastofnun leitast við að tryggja fagleg vinnubrögð við ákvarðanatöku Byggðastofnunar skv. 11. gr. laganna, m.a. með því að yfirfara verkferla og málsmeðferð. Við undirbúning frumvarpsins var haft samráð við Byggðastofnun en ekki þótti tilefni til að hafa samráð við aðra aðila. Að öðru leyti er ekki gert ráð fyrir sérstökum áhrifum verði frumvarpið óbreytt að lögum.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 106/1999, um Byggðastofnun, með síðari breytingum (takmörkun kæruheimildar).
Í lögum um Nýsköpunarsjóð atvinnulífsins kemur fram að ákvarðanir sjóðsins séu endanlegar á stjórnsýslustigi og í lögum um opinberan stuðning við tæknirannsóknir, nýsköpun og atvinnusköpun kemur fram að ákvarðanir sem teknar eru um að veita styrki úr Tækniþróunarsjóði séu endanlegar á stjórnsýslustigi. Þess hefur verið gætt við ákvarðanir fyrrnefndra sjóða að þær séu teknar faglega og að málsmeðferð sé sem best úr garði gerð. Breytingin sem lögð er til í þessu frumvarpi tekur mið af þessu fyrirkomulagi.
Ekki verður séð að lögfesting frumvarpsins hafi áhrif á útgjöld ríkissjóðs.
