Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 658. máls.
140. löggjafarþing 2011–2012.
Þingskjal 1631 — 658. mál.
3. umræða.
Atvinnuveganefnd hefur tekið frumvarp til laga um veiðigjöld til umfjöllunar aftur milli 2. og 3. umræðu. Þrátt fyrir að frumvarp um veiðigjöld hafi tekið umtalsverðum breytingum og dregið hafi verið úr fyrirhugaðri skattheimtu, frá því það var fyrst lagt fram í lok mars, er það að mati minni hlutans enn algjörlega óviðunandi. Á meðan nefndin hefur haft málið til umfjöllunar hefur ítrekað komið fram að afleiðingar þess verða slæmar fyrir þá sem við eiga að búa. Það liggur fyrir að þessi lagasetning mun veikja sjávarútveginn, stuðla að verri lífskjörum þess fólks sem í atvinnugreininni starfar, fjárfestingar munu enn dragast saman, tekjur sveitarfélaga lækka, samþjöppun í sjávarútvegi mun aukast, þrýstingur á lækkun gengisins mun aukast og almennt verða áhrifin neikvæð fyrir allan almenning í landinu. Þetta er því ekki lagasetning í þágu almannahags heldur hið gagnstæða, lagasetning gegn almannahagsmunum.
Minni hlutinn vekur athygli á því að þegar frumvarpið kom fyrst fram var því almennt illa tekið. Fjölmargir tjáðu sig um málið. Útgerðarmenn, fiskverkendur, launþegar, sveitarfélög, fræðimenn, lögmenn, endurskoðendur og fjölmargir aðrir sendu frá sér vandaðar og vel ígrundaðar athugasemdir, sem bárust atvinnuveganefnd í hefðbundinni meðferð málsins. Um sjö tugir gesta komu á fund nefndarinnar og niðurstaða þeirra var undantekningarlaust hin sama. Allir komust að þeirri niðurstöðu að áhrif frumvarpsins yrðu mjög neikvæð og afleit þegar þau yrðu skoðuð í samhengi við frumvarp til nýrra fiskveiðistjórnarlaga.
Veiðigjöld eru í raun rangnefni. Um er að ræða hreina skattheimtu, þar sem grundvöllurinn eru tekjur útgerða jafnt og fiskvinnslu. Greiðslan er hins vegar innheimt af útgerðunum. Minni hlutinn telur því nærtækast að nefna þetta fyrirkomulag sjávarútvegsskatt. Yfirlýstur tilgangur er sá að heimta skatt af svokallaðri rentu í sjávarútvegi, við nýtingu fiskveiðiauðlindarinnar. Ekkert er þó fjær sanni. Það liggur fyrir að undirstöður og forsendur gjaldtökunnar eru meingallaðar og sérfræðingar sem hafa tjáð sig um málið við atvinnuveganefnd hafa allir staðfest að aðferð frumvarpsins sé alls ekki í samræmi við skattlagningu á auðlindarentu sem þekkist í heiminum. Raunar er skattheimta af þessu tagi á sjávarútveg óþekkt í veröldinni. Hér er því verið að leggja af stað með tilraunastarfsemi við skattlagningu á undirstöðuatvinnugreininni, án nokkurrar fræðilegrar undirstöðu. Minni hlutinn vekur einnig athygli á því að komið hefur í ljós við vinnslu málsins að frumvarpið er fullt af grundvallarmistökum og reikniskekkjum.
Minni hlutinn leggur áherslu á að þetta er grafalvarlegt mál. Svo virðist sem farið sé í stórfellda skattlagningu, án þess að hugað sé að afleiðingum og það jafnvel þó að í hlut eigi sú atvinnugrein sem jafnan hefur verið nefnd undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar og stjórnvöld segja að muni gegna lykilhlutverki í efnahagslífi okkar á komandi árum.
Í breytingartillögum meiri hluta atvinnuveganefndar hefur í raun verið fallist á að frumvarpið sé algjörlega vanbúið. Samkvæmt tillögum meiri hlutans verður fallið frá þeirri aðferðafræði sem frumvarpið byggðist á, við álagningu fyrir næsta fiskveiðiár. Þess í stað verður beitt krónutöluaðferð þar sem skattlagningin er langt úr hófi fram. Framtíðarfyrirkomulag mun hins vegar ráðast af vinnu svokallaðrar veiðigjaldsnefndar sem sett verður á laggirnar samkvæmt frumvarpinu. Engu síður er mælt fyrir um í frumvarpinu og breytingartillögum að ófullkominni aðferð verði beitt við skilgreiningu á auðlindarentu og skattlagningu hennar. Öllum er hins vegar ljóst að veiðigjaldsnefndinni verður ætlað að gera á þessu fyrirkomulagi breytingar og skila tillögum að breytingum til ráðherra, sem þá leggur þær fyrir í formi frumvarps til laga á Alþingi.
Innheimta skattsins verður fyrirsjáanlega mjög þungbær fyrir mörg fyrirtæki. Skatturinn er innheimtur fyrir fram, áður en tekna er aflað af veiðunum, og gert ráð fyrir veiðileyfasviptingu verði gjaldið ekki reitt fram innan mánaðar. Minni hlutinn telur að hér séu á ferðinni mjög harkalegar aðferðir. Ekki síst í ljósi þess að skatturinn verður tryggður með lögveði í skipunum, sem er mjög óvanalegt þegar um skatta er að ræða. Þessi fyrirframgreiðsla mun valda miklum vanda í fjárstreymi innan margra fyrirtækja og alveg sérstaklega hjá þeim minni og þeim sem nýlega hafa haslað sér völl í útgerð.
Að mati minni hlutans horfa flestar þær breytingar sem meiri hlutinn hefur kynnt á frumvarpinu til lækkunar á skattinum. Það er vissulega til bóta. Eigi að síður stendur eftir að gjaldið er allt of hátt og verður ofviða mörgum útgerðum og veldur mikilli óvissu í sjávarbyggðunum. Þá liggur fyrir að grunnur þess er rangur og útkoman verður í samræmi við það.
Það er forkastanlegt að mati minni hlutans að ekki skuli hafa verið gert vandað mat á áhrifum frumvarpsins, með breyttu gjaldi, á fyrirtæki og sjávarbyggðirnar, né á þjóðfélagið í heild. Ætti það þó að vera sjálfsagður hlutur þegar unnið er að slíkum grundvallarbreytingum á rekstrarskilyrðum heillar atvinnugreinar.
Fylgiskjal.
140. löggjafarþing 2011–2012.
Þingskjal 1631 — 658. mál.
3. umræða.
Nefndarálit
um frumvarp til laga um veiðigjöld.
Frá minni hluta atvinnuveganefndar.
Atvinnuveganefnd hefur tekið frumvarp til laga um veiðigjöld til umfjöllunar aftur milli 2. og 3. umræðu. Þrátt fyrir að frumvarp um veiðigjöld hafi tekið umtalsverðum breytingum og dregið hafi verið úr fyrirhugaðri skattheimtu, frá því það var fyrst lagt fram í lok mars, er það að mati minni hlutans enn algjörlega óviðunandi. Á meðan nefndin hefur haft málið til umfjöllunar hefur ítrekað komið fram að afleiðingar þess verða slæmar fyrir þá sem við eiga að búa. Það liggur fyrir að þessi lagasetning mun veikja sjávarútveginn, stuðla að verri lífskjörum þess fólks sem í atvinnugreininni starfar, fjárfestingar munu enn dragast saman, tekjur sveitarfélaga lækka, samþjöppun í sjávarútvegi mun aukast, þrýstingur á lækkun gengisins mun aukast og almennt verða áhrifin neikvæð fyrir allan almenning í landinu. Þetta er því ekki lagasetning í þágu almannahags heldur hið gagnstæða, lagasetning gegn almannahagsmunum.
Minni hlutinn vekur athygli á því að þegar frumvarpið kom fyrst fram var því almennt illa tekið. Fjölmargir tjáðu sig um málið. Útgerðarmenn, fiskverkendur, launþegar, sveitarfélög, fræðimenn, lögmenn, endurskoðendur og fjölmargir aðrir sendu frá sér vandaðar og vel ígrundaðar athugasemdir, sem bárust atvinnuveganefnd í hefðbundinni meðferð málsins. Um sjö tugir gesta komu á fund nefndarinnar og niðurstaða þeirra var undantekningarlaust hin sama. Allir komust að þeirri niðurstöðu að áhrif frumvarpsins yrðu mjög neikvæð og afleit þegar þau yrðu skoðuð í samhengi við frumvarp til nýrra fiskveiðistjórnarlaga.
Veiðigjöld eru í raun rangnefni. Um er að ræða hreina skattheimtu, þar sem grundvöllurinn eru tekjur útgerða jafnt og fiskvinnslu. Greiðslan er hins vegar innheimt af útgerðunum. Minni hlutinn telur því nærtækast að nefna þetta fyrirkomulag sjávarútvegsskatt. Yfirlýstur tilgangur er sá að heimta skatt af svokallaðri rentu í sjávarútvegi, við nýtingu fiskveiðiauðlindarinnar. Ekkert er þó fjær sanni. Það liggur fyrir að undirstöður og forsendur gjaldtökunnar eru meingallaðar og sérfræðingar sem hafa tjáð sig um málið við atvinnuveganefnd hafa allir staðfest að aðferð frumvarpsins sé alls ekki í samræmi við skattlagningu á auðlindarentu sem þekkist í heiminum. Raunar er skattheimta af þessu tagi á sjávarútveg óþekkt í veröldinni. Hér er því verið að leggja af stað með tilraunastarfsemi við skattlagningu á undirstöðuatvinnugreininni, án nokkurrar fræðilegrar undirstöðu. Minni hlutinn vekur einnig athygli á því að komið hefur í ljós við vinnslu málsins að frumvarpið er fullt af grundvallarmistökum og reikniskekkjum.
Minni hlutinn leggur áherslu á að þetta er grafalvarlegt mál. Svo virðist sem farið sé í stórfellda skattlagningu, án þess að hugað sé að afleiðingum og það jafnvel þó að í hlut eigi sú atvinnugrein sem jafnan hefur verið nefnd undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar og stjórnvöld segja að muni gegna lykilhlutverki í efnahagslífi okkar á komandi árum.
Í breytingartillögum meiri hluta atvinnuveganefndar hefur í raun verið fallist á að frumvarpið sé algjörlega vanbúið. Samkvæmt tillögum meiri hlutans verður fallið frá þeirri aðferðafræði sem frumvarpið byggðist á, við álagningu fyrir næsta fiskveiðiár. Þess í stað verður beitt krónutöluaðferð þar sem skattlagningin er langt úr hófi fram. Framtíðarfyrirkomulag mun hins vegar ráðast af vinnu svokallaðrar veiðigjaldsnefndar sem sett verður á laggirnar samkvæmt frumvarpinu. Engu síður er mælt fyrir um í frumvarpinu og breytingartillögum að ófullkominni aðferð verði beitt við skilgreiningu á auðlindarentu og skattlagningu hennar. Öllum er hins vegar ljóst að veiðigjaldsnefndinni verður ætlað að gera á þessu fyrirkomulagi breytingar og skila tillögum að breytingum til ráðherra, sem þá leggur þær fyrir í formi frumvarps til laga á Alþingi.
Innheimta skattsins verður fyrirsjáanlega mjög þungbær fyrir mörg fyrirtæki. Skatturinn er innheimtur fyrir fram, áður en tekna er aflað af veiðunum, og gert ráð fyrir veiðileyfasviptingu verði gjaldið ekki reitt fram innan mánaðar. Minni hlutinn telur að hér séu á ferðinni mjög harkalegar aðferðir. Ekki síst í ljósi þess að skatturinn verður tryggður með lögveði í skipunum, sem er mjög óvanalegt þegar um skatta er að ræða. Þessi fyrirframgreiðsla mun valda miklum vanda í fjárstreymi innan margra fyrirtækja og alveg sérstaklega hjá þeim minni og þeim sem nýlega hafa haslað sér völl í útgerð.
Að mati minni hlutans horfa flestar þær breytingar sem meiri hlutinn hefur kynnt á frumvarpinu til lækkunar á skattinum. Það er vissulega til bóta. Eigi að síður stendur eftir að gjaldið er allt of hátt og verður ofviða mörgum útgerðum og veldur mikilli óvissu í sjávarbyggðunum. Þá liggur fyrir að grunnur þess er rangur og útkoman verður í samræmi við það.
Það er forkastanlegt að mati minni hlutans að ekki skuli hafa verið gert vandað mat á áhrifum frumvarpsins, með breyttu gjaldi, á fyrirtæki og sjávarbyggðirnar, né á þjóðfélagið í heild. Ætti það þó að vera sjálfsagður hlutur þegar unnið er að slíkum grundvallarbreytingum á rekstrarskilyrðum heillar atvinnugreinar.
Alþingi, 19. júní 2012.
Einar K. Guðfinnsson,
frsm.
Sigurður Ingi Jóhannsson.
Illugi Gunnarsson.
Fylgiskjal.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
