Ferill 185. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Microsoft Word.
149. löggjafarþing 2018–2019.
Þingskjal 189 — 185. mál.
Stjórnarfrumvarp.
Frumvarp til laga
um breytingu á lögum um heilbrigðisþjónustu, lögum um málefni aldraðra og lögum um sjúkratryggingar (dvalarrými og dagdvöl).
Frá heilbrigðisráðherra.
I. KAFLI
Breyting á lögum um heilbrigðisþjónustu, nr. 40/2007, með síðari breytingum.
1. gr.
a. 2. tölul. orðast svo: Almenn heilbrigðisþjónusta: Heilsugæsla, almenn sjúkrahúsþjónusta og þjónusta og hjúkrun á hjúkrunarheimilum, í hjúkrunar- og dvalarrýmum stofnana og í dagdvöl.
b. Í stað orðsins ,,sjúkrahúsi“ í 9. tölul. kemur: heilbrigðisstofnun.
c. Á eftir 12. tölul. koma tveir nýir töluliðir, 13. og 14. tölul., svohljóðandi:
13. Dvalarrými: Rými á hjúkrunarheimili eða heilbrigðisstofnun þar sem þeim er hjúkrað sem þarfnast umönnunar og meðferðar, sem hægt er að veita utan sjúkrahúsa, en þó ekki í þeim mæli sem veitt er í hjúkrunarrými.
14. Dagdvöl: Stuðningsúrræði fyrir þá einstaklinga sem að staðaldri þurfa eftirlit og umsjá til að geta búið áfram heima.
2. gr.
a. (16. gr. a.)
Dvalarrými.
b. (16. gr. b.)
Dagdvöl.
II. KAFLI
Breyting á lögum um málefni aldraðra, nr. 125/1999, með síðari breytingum.
3. gr.
Þrátt fyrir ákvæði 3. tölul. 1. mgr. er heimilt að samþykkja dvöl einstaklinga sem eru yngri en 67 ára í dagdvöl enda liggi fyrir mat á þörf þeirra fyrir slíka dvöl.
Enginn getur notið þjónustu í dagdvöl nema að undangengnu mati faglegs inntökuteymis.
Ráðherra getur í reglugerð kveðið nánar á um faglegt inntökuteymi og skilyrði við mat á þörf fyrir dagdvöl.
4. gr.
5. gr.
6. gr.
III. KAFLI
Breyting á lögum um sjúkratryggingar, nr. 112/2008, með síðari breytingum.
7. gr.
Þjónusta í hjúkrunarrýmum, dvalarrýmum og dagdvöl.
8. gr.
9. gr.
Greinargerð.
Frumvarp þetta um breytingu á lögum um heilbrigðisþjónustu, lögum um málefni aldraðra og lögum um sjúkratryggingar byggist á frumvarpi sem lagt var fyrir Alþingi á 148. löggjafarþingi, 426. mál, en hlaut ekki afgreiðslu. Það frumvarp var samið í velferðarráðuneytinu. Við samningu frumvarpsins var haft samráð við sjúkratryggingastofnun og Tryggingastofnun.
2. Tilefni og nauðsyn lagasetningar.
Tilefni þess að frumvarp þetta er lagt fram er vilji til að heimilt verði að samþykkja dvöl í dvalarrýmum eða dagdvöl fyrir þá sem yngri eru en 67 ára ef þörf krefur, vegna heilsufars þeirra. Slík heimild er nú þegar í lögum um málefni aldraðra, nr. 125/1999, varðandi dvöl í hjúkrunarrýmum.
Ákvæði um dvalarrými og dagdvöl er nú einungis að finna í lögum um málefni aldraðra, nr. 125/1999, en ekki í lögum um heilbrigðisþjónustu, nr. 40/2007. Rétt þykir að bæta í þau lög ákvæðum um dvalarrými og dagdvöl svo og í lög um sjúkratryggingar, nr. 112/2008.
Sjúkratryggingastofnun hefur verið falið að vinna að gerð rammasamnings um dagdvöl og því brýnt að lög heimili að fólki standi þetta úrræði til boða eftir metinni þörf, óháð aldri.
3. Meginefni frumvarpsins.
Markmiðið með frumvarpinu er að jafna aðgang þeirra sem þurfa á dvöl í dvalarrými eða dagdvöl að halda, óháð aldri, og forgangsraða eftir þörf.
Breytingar sem lagðar eru til í frumvarpinu fela í sér breytingar til samræmingar á lögum nr. 40/2007, um heilbrigðisþjónustu, lögum nr. 125/1999, um málefni aldraðra, og lögum nr. 112/2008, um sjúkratryggingar.
Samkvæmt 1. tölul. 2. gr. laga um málefni aldraðra, nr. 125/1999, telst sá aldraður í skilningi laganna sem náð hefur 67 ára aldri. Í 3. tölul. 13. gr. sömu laga er fjallað um dagdvöl en það er úrræði sem sjúkratryggingar greiða að verulegu leyti og er ætlað öldruðum sem að staðaldri þurfa eftirlit og umsjá til að geta búið áfram heima. Dagdvöl er mikilvægt úrræði til að styðja einstaklinga til búsetu heima sem lengst. Í 14. gr. laga um málefni aldraðra kemur fram að þó að hjúkrunarheimili séu skilgreind fyrir aldraða þá sé heimilt að bjóða yngri einstaklingum dvöl þar hafi þeir verið metnir í þörf fyrir slíkt úrræði. Samkvæmt gildandi ákvæðum eru úrræðin dagdvöl og dvalarrými einungis ætluð öldruðum. Með frumvarpinu er ætlunin að það sama gildi um dvöl í dvalarrými og í dagdvöl, þ.e. að dvöl grundvallist á faglegu heilsufarsmati, óháð aldri. Um langa hríð hafa komið upp tilvik þar sem óskað hefur verið eftir undanþágum til dvalar í dvalarrýmum og í dagdvöl þrátt fyrir að viðkomandi sé yngri en 67 ára. Lagastoð fyrir slíkum undanþágum hefur vantað.
Með þeirri breytingu á löggjöfinni sem lögð er til mun verða heimilt að veita undanþágu frá aldursskilyrði varðandi dvalarrými og dagdvöl.
Þá er lagt til að 24. gr. laga um sjúkratryggingar, nr. 112/2008, verði breytt þannig að skýrt sé að sjúkratrygging nái til þjónustu sem veitt er í hjúkrunarrýmum, dvalarrýmum og dagdvöl sem samið hefur verið um skv. IV. kafla laganna. Þessi breyting er til að skjóta lagastoð undir núverandi framkvæmd varðandi dvalarrými og dagdvöl.
Í 3. gr. frumvarpsins er einnig að finna reglugerðarheimild sem ætlunin er að setja í lög um málefni aldraðra til handa ráðherra til að kveða í reglugerð nánar á um fyrirkomulag faglegs teymis og skilyrði mats á þörf fyrir dagdvöl. Við gerð þessa frumvarps var kannað hvort æskilegt væri að skjóta sterkari lagastoð en hinni almennu reglugerðarheimild 29. gr. laga um málefni aldraðra undir reglugerð um nánari útfærslu lagabreytingarinnar sem lögð er til með frumvarpi þessu. Reglugerðarheimildin gerir ráð fyrir faglegu teymi og mati á þörf sem ráðherra útfærir sérstaklega.
4. Samráð.
Við samningu frumvarpsins var haft samráð við sjúkratryggingastofnun og Tryggingastofnun. Þá voru einnig haldnir samráðsfundir með Landssamtökunum Þroskahjálp, Öryrkjabandalagi Íslands, Landssambandi eldri borgara, NPA-miðstöðinni, Sambandi íslenskra sveitarfélaga og Samtökum fyrirtækja í velferðarþjónustu. Tekið hefur verið tillit til sjónarmiða er komu fram á fundum velferðarnefndar Alþingis með umsagnaraðilum við fyrri meðferð frumvarpsins hjá nefndinni er varðar samsetningu faglegs teymis er metur þörf á dagdvöl og leiddu þau til breytinga á frumvarpinu.
Á fundum ráðuneytisins með framangreindum hagsmunaaðilum var lýst yfir ánægju með faglegt inntökuteymi. Sú heimild sem felst í lagabreytingunni mun helst koma til álita þegar um er að ræða unga einstaklinga með minnissjúkdóma og þar sem þörf fyrir sérhæfða dagþjálfun minnisveikra kann að koma til snemma í sjúkdómsferlinu. Samtök fyrirtækja í velferðarþjónustu bentu á að þarfir fólks séu mismunandi á mismunandi aldursskeiðum. Þegar einstaklingur velji það þjónustuform sem hentar honum best er mikilvægt að stjórnendur stofnana hagi þjónustuframboði þannig að henti öllum aldurshópum sem þjónustuna nota í samræmi við ákvæði laganna. Samtökin bentu á að sú staða geti komið upp að dvalarheimili standi frammi fyrir þeirri kröfu að taka við einstaklingi sem það getur í raun ekki sinnt þar sem það hefur ekki aðstöðu til að sinna yngri einstaklingum sem hafa jafnvel allt aðrar þarfir en eldri einstaklingar. Mikilvægt væri að matsnefndir og/eða inntökuteymi hefðu slík sjónarmið til hliðsjónar þegar færni- og heilsumat eða mat á þörf í dagdvöl er framkvæmt. Leiðbeiningar til þeirra sem sækja um rými á viðkomandi stöðum skuli vera þess eðlis að ekki fari á milli mála hvaða staðir geti raunverulega tekið við yngri einstaklingum. Þá komu fram þau sjónarmið að mikilvægt væri að ráðuneytið skoði hvort setja megi í reglugerð hvaða skilyrði staðir sem taka við yngri einstaklingum í dvalarrými eða dagdvöl þurfa að uppfylla.
Í umræðu um frumvarpið kom fram að úrræði samkvæmt frumvarpinu skulu ekki vera almenn úrræði heldur gildir áfram sú meginstefna stjórnvalda að þjónusta skuli veitt á því þjónustustigi sem hentar þörfum einstaklingsins og í fullu samráði við hann sjálfan. Stofnanaþjónusta skuli ekki vera fyrsta úrræði heldur einungis í boði þegar önnur úrræði duga ekki til, þ.m.t. samningur um notendastýrða persónulega aðstoð og þjónusta á grundvelli laga um félagsþjónustu sveitarfélaga. Enginn skuli vistaður í dvalarrými eða dagdvöl án þess að viðkomandi hafi sótt um slíka vist sjálfur.
5. Mat á áhrifum.
Frumvarpið snertir fyrst og fremst þá sem eru yngri en 67 ára og þarfnast dvalar í dvalarrýmum eða í dagdvöl. Mögulega gætu breytingar sem lagðar eru til í frumvarpinu þó haft áhrif á aðgengi að þjónustunni fyrir þá sem eru eldri en 67 ára þar sem fleiri eiga nú rétt á sömu þjónustuúrræðum.
Verði frumvarpið að lögum mun það stækka þann hóp sem óskar eftir framangreindri heilbrigðisþjónustu. Um 3% hjúkrunarrýma eru nú nýtt af yngri einstaklingum en 67 ára. Þrátt fyrir það hefur það ekki sjálfkrafa haft áhrif á fjölda rýma í boði. Unnið er að því jafnt og þétt að fjölga rýmum og úrræðum sem öldruðum standa til boða. Auk þess má reikna með að viðkomandi einstaklingur njóti þá annarrar þjónustu af hendi ríkis og/eða sveitarfélaga sé rými ekki til staðar í viðunandi úrræði. Frumvarpið eitt og sér leiðir því ekki til hækkunar á útgjöldum ríkissjóðs. Verði frumvarpið að lögum gæti þeim fjölgað sem eiga kost á viðkomandi þjónustu og þar með lengt biðlista en það fjölgar ekki rýmum sjálfkrafa.
Um einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Í b-lið segir að í stað orðsins ,,sjúkrahúsi“ í 9. tölul. komi orðið ,,heilbrigðisstofnun“. Breytingin felur í sér að það sé skýrt að hjúkrunarrými eru ekki einungis tengd sjúkrahúsum heldur einnig heilbrigðisstofnunum enda falla sjúkrahús undir skilgreininguna heilbrigðisstofnun.
Í c-lið er að finna skilgreiningar á hugtökunum dvalarrými og dagdvöl sem eru í lögum um málefni aldraðra en hafa ekki verið skilgreind áður í lögum um heilbrigðisþjónustu. Með frumvarpinu munu hugtökin nú einnig verða í lögum um heilbrigðisþjónustu.
Í 13. tölul. er dvalarrými skilgreint sem rými á hjúkrunarheimili eða heilbrigðisstofnun þar sem hjúkrað er þeim sem þarfnast umönnunar og meðferðar sem hægt er að veita utan sjúkrahúsa en þó ekki í þeim mæli sem veitt er í hjúkrunarrými, þ.e. þeir sem metnir eru í þörf fyrir dvalarrými þurfa á minni hjúkrunarþjónustu að halda en þeir sem metnir eru í þörf fyrir hjúkrunarrými. Meginlagaákvæði um dvalarrými og þá þjónustu sem þar er veitt er aftur á móti að finna í lögum nr. 125/1999, um málefni aldraðra.
Í 14. tölul. er dagdvöl skilgreind sem stuðningsúrræði fyrir þá einstaklinga sem að staðaldri þurfa eftirlit og umsjá til að geta búið áfram heima. Meginlagaákvæði um dagdvöl og þá þjónustu sem þar skal veita er í lögum um málefni aldraðra.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Í greininni er einnig að finna heimild ráðherra til að kveða í reglugerð nánar á um fyrirkomulag faglegs inntökuteymis og skilyrði mats á þörf fyrir dagdvöl. Við gerð þessa frumvarps var kannað hvort ekki væri æskilegt að skjóta sterkari lagastoð en hinni almennu reglugerðarheimild laga um málefni aldraðra, 29. gr., undir reglugerð um nánari útfærslu lagabreytingarinnar sem þessu frumvarpi er ætlað að breyta. Reglugerðarheimildin gerir ráð fyrir faglegu inntökuteymi og mati á þörf sem skilyrði sem ráðherra útfærir sérstaklega.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
