131. löggjafarþing — 22. fundur,  9. nóv. 2004.

Stjórnarskipunarlög.

37. mál
[16:03]

Flm. (Kristján L. Möller) (Sf):

Hæstv. forseti. Ég flyt frumvarp til stjórnarskipunarlaga, sem er 37. mál á þingskjali 37, um breytingu á stjórnarskrá lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944, með síðari breytingum. Auk mín eru flutningsmenn að frumvarpinu hv. þingmenn Ágúst Ólafur Ágústsson, Katrín Júlíusdóttir, Anna Kristín Gunnarsdóttir og Björgvin G. Sigurðsson.

1. gr. hljóðar svo: „Í stað orðanna „eru 18 ára eða eldri þegar kosning fer fram“ í 1. mgr. 33. gr. stjórnarskrárinnar kemur: verða 18 ára og eldri á kosningaári.“

Virðulegi forseti. Í frumvarpinu er lagt til að breyta aldursmörkum vegna kosninga til Alþingis og um leið til sveitarstjórna þannig að allir sem verða 18 ára á kosningaári hafi kosningarrétt, en ekki aðeins þeir sem eru orðnir 18 ára á þeim degi sem kosið er. Að mínu mati er þetta mikið sanngirnismál. Mér finnst eðlilegt að öllu því unga fólki sem verður 18 ára á árinu sé gefinn kostur á því að kjósa, en ekki eingöngu þeim sem eru orðnir 18 ára þegar kosning fer fram.

Síðast, virðulegi forseti, var þessum kafla stjórnarskrárinnar breytt og það staðfest af fyrrverandi forseta Íslands, Vigdísi Finnbogadóttur, 1. júní 1984. Þá var kosningaaldur færður úr 20 árum niður í 18 ár. Ef minni mitt svíkur ekki fengu 18 ára og eldri fyrst að kjósa árið 1986 í kosningum til sveitarstjórna á Íslandi og í alþingiskosningum árið eftir, 1987, var kosið til Alþingis eftir ákvæðinu. Frá því að sú samþykkt var gerð með breytingu á stjórnarskránni eru liðin 20 ár. Mér finnst eðlilegt, miðað við það sem ég er að flytja, að sú breyting sé sett inn að miðað sé við almanaksárið.

Virðulegi forseti. Í greinargerð með frumvarpinu stendur um þau atriði sem ég hef fjallað um, með leyfi forseta:

„Lagt er til að lögin öðlist þegar gildi. Þar sem í frumvarpinu er gerð tillaga um breytingu á stjórnarskránni skal fara eftir ákvæði 1. mgr. 79. gr. hennar um þingrof verði frumvarpið samþykkt. Samþykki Alþingi ályktunina óbreytta eftir þingrof og kosningar verður að breyta ákvæðum kosningalaga til samræmis við efni frumvarpsins. Tillögur að breytingum á ákvæðum laga um kosningar til Alþingis, nr. 24/2000, og ákvæðum laga um kosningar til sveitarstjórna, nr. 5/1998, eru birtar með frumvarpinu sem fylgiskjal.“

Virðulegi forseti. Ég geri ekki ráð fyrir að þessi ágæta tillaga hljóti samþykki, alla vega ekki á þessu þingi, þó svo að það væru kostir við það. Það yrði þá þingrof í framhaldi af því og þjóðin gæti gengið til nýrra kosninga og reynt að koma nýrri ríkisstjórn að, en ég reikna nú ekki með því. Engu að síður er frumvarpið flutt þó ekki sé lengra liðið á kjörtímabilið til þess að koma málinu á dagskrá, skapa umræðu um það og koma því til nefndar. Enda segir hér að við flutningsmenn vonumst til þess að frumvarpið fái ítarlega meðferð á þinginu og í þeirri sérnefnd sem það á að fara til.

Virðulegi forseti. Það er ekki eingöngu að kosningaaldrinum yrði breytt, vegna þess að samkvæmt 34. gr. stjórnarskrárinnar verður kjörgengi manna hið sama þannig að þeir sem verða 18 ára á almanaksárinu eru jafnframt kjörgengir til að bjóða sig fram til Alþingis eða sveitarstjórnarkosninga.

Hvers vegna er frumvarpið flutt? Aðallega er það vegna þess að við gerum okkur grein fyrir því að unglingar nú til dags hafa miklu meiri tækifæri til og fylgjast með pólitík, taka jafnvel þátt í starfi stjórnmálaflokka, enda eru sumir stjórnmálaflokkar með allt niður í 16 ára einstaklinga í prófkjörum. Það hefur sést, þó mér sé ekki alveg kunnugt um það hvaða aldursmörk menn setja á unglinga til að ganga í viðkomandi stjórnmálaflokka nema unglingahreyfingar viðkomandi flokka.

Virðulegi forseti. Ég tel þetta vera sanngirnismál, vegna þess að ég man eftir því að þegar ég var að skoða þetta mál fyrir síðustu kosningar birtist í Morgunblaðinu, föstudaginn 9. maí, viðtal við fjóra unglinga sem áttu afmæli á kjördag, 10. maí. Það var ansi merkilegt að lesa viðtalið við þau, þó ég ætli ekki að hafa orð á fyrirsögn greinarinnar, enda fylgdi með frá viðkomandi unglingi sem rætt var við að hann reiknaði ekki með að blaðamaðurinn mundi birta það og sagt innan gæsalappa. En það er nú annað mál.

Þarna var sem sagt rætt við fjóra unglinga sem fengu kosningarrétt 10. maí sl., við alþingiskosningarnar sem þá voru, en ekki viðtal við þá unglinga sem áttu afmæli og urðu 18 ára daginn eftir, 11. maí, þegar úrslit úr viðkomandi kosningum tóku að berast fram eftir nóttu. Mér finnst því sanngirnismál að miðað sé við almanaksárið, eins og hefur margoft komið fram, að 18 ára og eldri á kosningaári fái kosningarrétt.

Virðulegi forseti. Ég legg til, samkvæmt 42. gr. þingskapalaga, að frumvarpinu verði vísað til sérnefndar. Vænti ég þess að Alþingi framfylgi því og frumvarpið fari út til umsagnar í þjóðfélaginu.