Upplýsingaréttur um umhverfismál.

Virðulegi forseti. Ég vil mæla fyrir áliti umhverfisnefndar um frumvarp til laga um upplýsingarétt um umhverfismál og gera grein fyrir því áliti sem er samhljóða álit allrar nefndarinnar.

Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund Pál Hreinsson, prófessor í lögum við Háskóla Íslands, og Sigríði Auði Arnardóttur frá umhverfisráðuneyti. Með frumvarpinu er innleidd tilskipun 2003/4/EB frá 28. janúar 2003 um almennan aðgang að upplýsingum um umhverfismál og niðurfellingu á tilskipun ráðsins, 90/313/EB, sem var tekin inn í EES-samninginn með ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar, nr. 123/2003, hinn 26. september 2003.

Þessi umrædda tilskipun hefur það að markmiði að innleiða fyrstu stoð Árósasamningsins í löggjöf Evrópubandalagsins en sá hluti samningsins lýtur að almennum aðgangi að upplýsingum um umhverfismál. Tilskipunin var tekin inn í EES-samninginn með ákvörðun sameiginlegu nefndarinnar eins og fyrr sagði í september 2003.

Markmið frumvarpsins er að tryggja almenningi aðgang að upplýsingum um umhverfismál sem stjórnvöld hafa yfir að ráða eða geymdar eru fyrir þeirra hönd, til að stuðla að sterkari vitund um málefni á umhverfissviði, frjálsum skoðanaskiptum og aukinni þátttöku almennings í töku ákvarðana um umhverfismál. Í 2. og 3. gr. frumvarpsins er tekið fram um hverja frumvarpið gildir og til hvaða upplýsinga það nær.

Í fylgiskjali með frumvarpinu eru talin upp dæmi um ýmis sérákvæði um þagnarskyldu í lögum en í þessu frumvarpi er lagt til að upplýsingarétturinn nái yfir þau þrátt fyrir þau ákvæði. Nefndin telur tímabært að þessi þagnarskylduákvæði, sem er að finna víða í lögum, verði samræmd og inntak þeirra skýrt og vill hvetja til þess að hugað verði að því. Nefndin leggur til eftirfarandi breytingar á frumvarpinu:

1. Gerð er tillaga um að í stað orðanna „mengun matvæla“ í 4. tölul. 3. gr. komi „mengun í fæðukeðjunni“ í samræmi við orðalag tilskipunarinnar en þar segir í f-lið 2. gr. „contamination of the food chain“ þannig að réttara þykir að orðalagið verði eins og nefndin leggur til.

2. Lagt er til að frestur skv. 2. málsl. 2. mgr. 6. gr. fyrir stjórnvöld til að svara erindi verði sjö virkir dagar en í frumvarpinu segir sjö dagar og í 12. gr. er lagt til að breyta ákvæði um frest stjórnvalda úr 15 dögum í 15 virka daga sem er þá frestur stjórnvalda til að taka ákvörðun um hvort orðið verði við beiðni um aðgang að upplýsingum.

3. Lagt er til að bæta við í 18. gr. frumvarpsins þar sem talin eru upp atriði eða upplýsingar sem af sérstökum ástæðum yrðu undanþegnar þeirri skyldu að þær beri að veita almenningi, svo sem upplýsingar um varpstaði arna o.s.frv. sem mönnum kann að þykja nauðsynlegt að halda frá almenningi. Í 18. gr. eru talin upp nokkur atriði sem lagt er til að verði undanþegin þeirri upplýsingaskyldu en nefndin leggur til að bæta við þá upptalningu orðunum steindir, steingervingar og bergmyndanir.

4. Nefndin leggur til breytingu í 4. tölul. 18. gr., sem er aðeins orðalagsbreyting en ekki breyting á innihaldi eða efni ákvæðisins, þannig að orðalagið falli betur að ákvæðum höfundalaganna sem verið er að leggja til að verði breytt með því.

Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með þessum fjórum breytingum sem gerð er tillaga um í sérstöku þingskjali sem er nr. 937.

Ásta R. Jóhannsdóttir, Jón Kr. Óskarsson, Kolbrún Halldórsdóttir og Mörður Árnason skrifa undir álitið með fyrirvara þess efnis að innleiða ætti allar stoðir Árósasamningsins í íslenskan rétt og áskilja þau sér rétt til að leggja fram breytingartillögur við frumvarpið.

Sigurjón Þórðarson sat fundi nefndarinnar sem áheyrnarfulltrúi og er hann samþykkur áliti þessu.

Þetta álit er gefið út á Alþingi 13. mars 2006. Undir það rita allir nefndarmenn í umhverfisnefnd og fjórir þeirra með fyrirvara eins og fyrr grei

nir.