Staða hjóna og sambúðarfólks.

Frú forseti. Ég flyt hér tillögu til þingsályktunar um stöðu hjóna og sambúðarfólks. Flutningsmenn eru Guðmundur Hallvarðsson, Sólveig Pétursdóttir, Sigurrós Þorgrímsdóttir og Ásta Möller.

Í texta segir svo:

„Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að skipa nefnd er hafi það hlutverk að kanna stöðu hjóna og sambúðarfólks með börn á framfæri með tilliti til skatta, almannatrygginga og félagslegrar aðstoðar og bera hana saman við stöðu einstæðra foreldra.

Nefndin kanni hvort núgildandi skattalög hafi áhrif á að fólk skilji eða slíti sambúð til málamynda í því skyni að njóta fjárhagslegs hagræðis í kerfinu. Nefndin kanni einnig hvernig styrkja megi stöðu hjóna og sambúðarfólks í framangreindu tilliti.

Skýrslu um málið verði skilað til Alþingis fyrir 1. desember 2006.“

Í greinargerð segir svo:

„Hjúskapur eða sambúð felur í sér fjárhagslegt hagræði, ekki síst fyrir barnafólk. Hagræðið felst m.a. í því að auðveldara er fyrir tvo einstaklinga að halda heimili, þ.e. borga af húsnæði, innkaup o.s.frv. Um þetta er ekki deilt og hefur verið um það almenn samstaða að styrkja beri einstæða foreldra sem ekki njóta þessa hagræðis og hafa bæði ríkisvaldið og sveitarfélög gripið til ýmissa ráðstafana í því skyni. Má þar nefna hærri barnabætur, uppbætur á meðlagsgreiðslur, hærri húsaleigubætur, hærri námslán, lægri leikskólagjöld o.fl. Hér er ekki gerður ágreiningur um þessar ráðstafanir enda gegna þær mikilvægu hlutverki við að jafna lífskjör hér á landi.

Á vef Hagstofu Íslands er þess getið að árið 2004 hafi 1.472 pör gengið í hjónaband hér á landi. Lögskilnaðir voru 552. Samkvæmt hjónavígsluskýrslum 2004 höfðu 87% hjónaefna verið í óvígðri sambúð og nær helmingur þeirra verið í sambúð lengur en fimm ár.

Því hefur verið haldið fram að fólk skilji eða slíti sambúð til málamynda beinlínis með það að markmiði að fá þær bætur og njóta þess hagræðis sem einstæðir foreldrar hafa notið. Þá má ætla að framangreint letji fólk mjög til að ganga í hjónaband eða tilkynna sambúð. Með hliðsjón af tekjutengingu þessara bóta má halda því fram að það sé einkum tekjulágt fólk sem grípur til þessara ráða.

Slíkir málamyndaskilnaðir og sambúðarslit eru vitaskuld ólöglegt athæfi búi fólk eftir sem áður saman en þiggi bætur sem ætlaðar eru einstæðum foreldrum. Eftirlit með því hvort fólk býr saman eða ekki er hins vegar mjög erfitt og hefur ekki verið reynt nema að takmörkuðu leyti. Verst er þó að mati flutningsmanna að í kerfinu skuli vera innbyggðir hvatar til að slíta hjónabandi eða sambúð, hvatar sem hafa jafnframt þau áhrif að draga úr áhuga fólks á því að stofna til hjúskapar eða hefja sambúð. Slíkt getur aðeins haft óheppileg áhrif.

Fram hefur komið hjá þjónandi prestum á höfuðborgarsvæðinu að þeir viti nokkur dæmi um hjónaskilnaði af ástæðum sem að framan greinir.

Tilgangur þessarar þingsályktunartillögu er því fyrst og fremst að kanna mismunandi stöðu fólks í hjúskap eða sambúð og bera hana saman við stöðu einstæðra foreldra og hversu algengt það sé að fólk skilji eða slíti sambúð vegna þess lagalega umhverfis sem hér hefur verið rakið. Í kjölfar þessa er síðan lagt til að nefndin kanni hvernig unnt sé að styrkja stöðu hjónabandsins og stöðu sambúðarfólks. Rétt er að taka fram að þær aðgerðir sem kann að verða gripið til mega ekki á neinn hátt rýra núverandi kjör einstæðra foreldra.

Gert er ráð fyrir að skýrslu um málið verði skilað til Alþingis fyrir 1. desember 2006.“

Virðulegi forseti. Nú hins vegar ber svo við að ég hef dæmi um það að hjón með tvö börn hafa slitið samvistum og greiðslur sem þá hafa komið út úr tryggingakerfinu til konunnar nema allt að 400 þús. kr. á ári. Er það þetta form sem Alþingi vill leiða til með löggjöf sinni? Erum við ekki öll sammála um að hornsteinn þessa þjóðfélags er hjónabandið og er því ekki eðlilegt að löggjafinn leggi meiri áherslu á að vel sé um hnúta búið þannig að það sé aðlægt nútímanum og það kalli á að fólk staðfesti ráð sitt ef hugur þess stendur til þess? Ég tel það, virðulegi forseti.

Þess vegna þykir mér það með ólíkindum að þetta er ekki í fyrsta skipti sem ég flyt þetta mál, en ég verð bara að viðurkenna það, virðulegi forseti, að ég veit ekki hvort þetta er fimmta, sjötta eða sjöunda sinnið. Hér hafa hverjir á fætur öðrum, ráðherrar félagsmála og jafnvel forsætisráðherra komið á góðum stundum og sagt að það þurfi að búa vel að hjónabandinu. Vissulega tek ég undir það. En það er kannski með þessi þingmannamál, bæði stjórnarsinna og stjórnarandstæðinga, að þau fá yfirleitt ekki mikinn hljómgrunn í nefndum.

Hér er hins vegar mál sem ég tel að þurfi virkilega skoðunar við og ég treysti því að hv. félagsmálanefnd muni taka þetta mál til alvarlegrar íhugunar og ýta því þannig áfram að til þessarar vinnu verði efnt, að skoða þessa stöðu og skoða hvort ekki sé hægt að breyta til í kerfinu þannig að fólk fari ekki að skilja til þess að, eins og ég sagði hér áðan, hjón með tvö börn geti þess vegna aukið tekjur sínar um allt að 400 þús. kr. á ári, skilið en búið samt saman.

Virðulegi forseti. Ég hef lokið máli mínu og legg til að að lokinni þessari umræðu verði málinu vísað til hv. félagsmálanefndar.