stuðningsforeldrar.
Hæstv. forseti. Í lögum um málefni fatlaðra er ákvæði þess efnis að fjölskyldur fatlaðra skuli eiga kost á þjónustu stuðningsfjölskyldu eftir því sem þörf krefur.
Um stuðningsfjölskyldur er jafnframt fjallað í reglugerð um þjónustu við fötluð börn og fjölskyldur fatlaðra, nr. 155/1995. Hlutverk stuðningsfjölskyldu er samkvæmt reglugerðinni að taka fatlað barn í sólarhringsvistun í skamman tíma og er miðað við einn til fimm sólarhringa í mánuði. Starfsfólk svæðisskrifstofa málefna fatlaðra sér um að útvega stuðningsfjölskyldur í samvinnu við foreldra fatlaðra barna. Oft er um að ræða ættingja, vandamenn eða vini sem taka að sér að vera stuðningsfjölskyldur en í öðrum tilvikum getur verið um vandalausar fjölskyldur að ræða. Svæðisskrifstofur sjá um að gera skriflega samninga við hlutaðeigandi aðila.
Við val á stuðningsfjölskyldu skal svæðisskrifstofa kanna vandlega heimilishagi og aðstæður stuðningsfjölskyldna í þeim tilgangi að meta hæfni og möguleika viðkomandi til að sinna hlutverki sínu, enda er gerð krafa um að aðstæður stuðningsfjölskyldunnar hæfi hinu fatlaða barni. Við valið getur svæðisskrifstofa óskað eftir því að stuðningsforeldrar framvísi læknisvottorði og sakavottorði. Svæðisskrifstofu er enn fremur heimilt að fara fram á að eldvarnareftirlit sveitarfélags athugi ástand rafmagns og útgönguleiðir á heimili stuðningsfjölskyldunnar.
Svör þjónustuveitenda sem leitað var til, þ.e. svæðisskrifstofa um málefni fatlaðra og þeirra sveitarfélaga sem hafa tekið að sér málefni fatlaðra á sínu starfsvæði samkvæmt þjónustusamningi, bera með sér að því sé vel fylgt eftir að öllum ofangreindum skilyrðum sé fullnægt og aðgengi sé kannað ef um hreyfihamlað barn er að ræða.
Samkvæmt áðurnefndri reglugerð er svæðisskrifstofum falið að veita stuðningsfjölskyldum fræðslu, ráðgjöf og stuðning og hafa eftirlit með starfsemi þeirra. Framkvæmdastjórar svæðisskrifstofa málefna fatlaðra hafa sett sér vinnureglur í þessu sambandi og í svörum þeirra sem annast þjónustuna kom eftirfarandi fram:
Algengast er að gerður sé tímabundinn samningur til þriggja mánaða við stuðningsfjölskyldur og hann síðan framlengdur um 6–12 mánuði í senn ef allt gengur að óskum. Eftirlit er því m.a. fólgið í því hvernig til tekst á þriggja mánaða reynslutímanum. Það er misjafnt hve oft þjónustuaðili heimsækir stuðningsfjölskyldu eða á sameiginlega fundi með stuðningsfjölskyldu og foreldrum. Algengast er að það sé gert á 6–12 mánaða fresti eftir að reynslutímabili lýkur. Í raun eru samskipti mun tíðari með sambandi sem haft er símleiðis, t.d. þegar stuðningsfjölskyldan óskar faglegrar ráðgjafar eða upplýsinga. Umtalsverður hluti eftirlitsins felst í því að foreldrar fylgjast með því hvernig barninu líður hjá stuðningsfjölskyldunni, þ.e. hvernig það bregst við því að fara þangað og hvernig því líður þegar það kemur heim aftur. Samskipti eru umtalsverð á þeim tíma sem barnið dvelur hjá stuðningsfjölskyldunni, foreldrar eru að jafnaði í reglulegu sambandi við þjónustuaðila varðandi ráðgjöf og stuðning og eiga þannig auðvelt með að koma athugasemdum eða ábendingum á framfæri ef einhverjar eru.
Varðandi greiðslur skal upplýst að ríkissjóður greiðir verktakagreiðslur til stuðningsfjölskyldna og er þjónustan foreldrum hins fatlaða að kostnaðarlausu. Greiðslur til stuðningsfjölskyldu eru stigskiptar eftir fötlun og umönnunarþörf barnsins. Greiðslur fyrir börn í 1. flokki, sem eru algjörlega háð öðrum við athafnir daglegs lífs, eru 12.600 kr. fyrir sólarhringsþjónustu. Greiðslur fyrir börn í 2. flokki, sem þurfa verulega aðstoð við athafnir daglegs lífs og gæslu, eru 9.700 kr. fyrir sólarhringsþjónustu. Greiðslur fyrir börn í 3. flokki, sem þurfa minni aðstoð en samkvæmt fyrrnefndum flokkum en þurfa eftirlit við athafnir daglegs lífs, eru 7.400 kr. fyrir sólarhringsþjónustu. Heimilt er í undantekningartilvikum að semja um dvöl hjá stuðningsfjölskyldu hluta úr sólarhring. Um greiðslu fyrir þjónustuna er greitt tímakaup, 780 kr. fyrir hverja klukkustund. Fjárhæðir þessar koma til endurskoðunar við afgreiðslu fjárlaga ár hvert með tilliti til launaþróunar.
Greiðslurnar eiga fyrst og fremst að koma til móts við beinan og óbeinan kostað stuðningsfjölskyldunnar við að taka fatlað barn í sólarhringsvistun í skamman tíma. Að einhverju leyti er þó um greiðslu vegna umönnunar- og gæsluþarfar barnsins að ræða. Litið er á hluta greiðslunnar sem greiðslu vegna kostnaðar við að taka fatlað barn í sólarhringsvistun eins og fram kemur við skoðun á skattalegri meðferð greiðslnanna.
Sérreglur gilda um skattlagningu greiðslna til stuðningsfjölskyldna. Samkvæmt leiðbeiningum ríkisskattstjóra með skattframtali einstaklinga vegna síðasta skattframtals kemur fram að greiðslur til stuðningsfjölskyldna fatlaðra barna teljist að fullu til skattskyldra tekna en á móti má færa til frádráttar beinan kostnað vegna umönnunar og dvalar barnanna enda sé lögð fram sundurliðun um sannanlegan kostnað. Í stað sannanlegs fæðiskostnaðar er þó heimilt að færa fæðisfrádrátt. Frádrátturinn var 90 kr. fyrir hvern morgunverð eða síðdegishressingu og 200 kr. fyrir hvern hádegis- eða kvöldverð. Í stað sannanlegs viðhaldskostnaðar húsnæðis og húsbúnaðar, kostnaðar vegna hreinlætisvara, föndurvara, bóka og þess háttar má færa 25% af tekjum ef um dagvistun er að ræða en 20% ef um sólarhringsvistun er að ræða. Kostnað sem leiðir af sérþörfum barnsins vegna fötlunar má færa til frádráttar auk fyrrnefnds frádráttar enda sé gerð sérstök grein fyrir honum. (Forseti hringir.) Gera skal grein fyrir greiðslum á frádrætti frá þeim á séryfirliti sem fylgja skal skattframtalinu.
