stefnuræða forsætisráðherra og umræða um hana.
Virðulegi forseti. Góðir landsmenn. Nýrri ríkisstjórn fylgja úr hlaði góðar óskir frá Frjálslynda flokknum um giftu í starfi og gæfu til að sýna réttsýni og sanngirni í samskiptum sínum við þing og þjóð. Við munum taka málefnalega afstöðu til mála ríkisstjórnarinnar hverju sinni og styðja þau sem til framfara horfa.
Frjálslyndi flokkurinn leggur áherslu á gott samstarf við félaga okkar í stjórnarandstöðunni en mun starfa á eigin sjálfstæðu forsendum sem frjálslyndur og framfarasinnaður flokkur með almannahagsmuni í öndvegi. Við leggjum áherslu á að byggja upp áfram stéttlaust velferðarþjóðfélag jafnréttis á grunni markaðshagkerfis. Í því er atvinnufrelsi grundvallaratriðið enda er það engin tilviljun að kveðið er á um það í stjórnarskrá lýðveldisins. Þegar út af er brugðið, eins og í sjávarútvegi, hljótast af því stórkostleg vandamál sem hafa bitnað á þúsundum fjölskyldna. Atvinnugrein án atvinnufrelsis fær ekki staðist til lengdar. Fjötrarnir verða að lokum brotnir, spurningin er aðeins hve skaðinn verður mikill áður en yfir lýkur, skaði sem þúsundir landsmanna bera bótalaust.
Við tökum undir áherslu stjórnarflokkanna um heilbrigða samkeppni og eðlilega verðmyndun á öllum sviðum atvinnulífsins. Mikill misbrestur er á að svo sé. Þar má nefna sem dæmi vöruflutninga, fjarskiptaþjónustu og fjármálamarkaðinn. Fákeppni og óeðlilegir tilburðir gagnvart neytendum eru algengir og lýsa sér bæði í háu verði og slakri þjónustu. Raunvextir hér á landi eru 2–5 prósentustigum hærri en gerist í allmörgum löndum í Evrópu sem tekin hafa verið til samanburðar. Bankarnir bjóða viðskiptavinum sínum hérlendis lakari kjör en þeir bjóða erlendis vegna þess að samkeppnina skortir.
Það er kannski það allra mikilvægasta almenningi til hagsbóta að samkeppnisvæða atvinnulífið og gera það m.a. með nauðsynlegri lagasetningu. Það mun skila sér í betri þjónustu og lægri útgjöldum heimilanna sem nemur hundruðum þúsunda króna á hverju ári.
Ég vil minna á tillögur Frjálslynda flokksins í skattamálum og málefnum aldraðra og öryrkja og fagna því að í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er sumar þeirra þar að finna, svo sem áherslu á hækkun persónuafsláttar, boðað er að hætt verði að skerða tryggingabætur vegna tekna maka og að hraða skuli uppbyggingu 400 nýrra hjúkrunarrýma. Hins vegar verða þau áform ríkisstjórnarinnar að tryggja ellilífeyrisþegum að lágmarki 25 þús. kr. greiðslu á mánuði frá lífeyrissjóði ekki til hagsbóta í þeim mæli sem ætla má. Eftir að almannatryggingabætur hafa verið skertar vegna þessara nýju tekna standa aðeins eftir liðlega 12 þús. kr. hjá ellilífeyrisþega sem er með tekjutryggingu og heimilisuppbót og ef viðkomandi á ekki ónotaðan persónuafslátt greiðist til viðbótar skattur af sumargjöf ríkisstjórnarinnar. Eftir standa þá að lokum aðeins rúmar 3 þús. kr. af þessum 25 þús. kr.. Ríkið sjálft tekur um 22 þús. kr. til sín eða um 90% fjárhæðarinnar. Miðað við staðtölur almannatrygginga fyrir árið 2005 voru um 84% ellilífeyrisþega með tekjutryggingu og 12 þúsund bótaþegar fengu heimilisuppbót svo það fer ekki á milli mála að stærstur hluti ellilífeyrisþega mun ekki fá að fullu boðaðar kjarabætur.
Nauðsynlegt er að vinna að breytingum í heilbrigðismálum. Ríkisstjórnin er að vísu fáorð í þeim málum og stefnan nokkuð óljós. Þó er það skynsamlegt sem segir í stjórnarsáttmálanum að taka upp blandaða fjármögnun á heilbrigðisstofnunum þar sem fjármagn verði að hluta tengt sjúklingi, en stíga þarf stærri skref í umbótum. Óhjákvæmilegt er, m.a. vegna athugasemda Ríkisendurskoðunar, að gera þjónustusamninga við allar stofnanir sem hafa tekið að sér að veita öldruðum þjónustu þar sem þjónustan er nákvæmlega skilgreind og ríkið sem greiðandi tryggi að sú þjónusta sé veitt sem það er að greiða fyrir. Skoða á hvort ekki sé rétt að útvista einstökum þjónustuþáttum í stað þess að safna þeim saman undir forræði Landspítalans í eina ofurstóra ríkisstofnun. Þannig má vel hugsa sér að endurhæfing, geðdeildarþjónusta, starfsemi Blóðbankans og öldrunarþjónusta verði klofin frá Landspítalanum og hver um sig rekin sem séreining eða útvistað með samningum. Í samræmi við þessar hugmyndir á að endurskoða áform um nýbyggingu Landspítalans. Ríkið verður að greina í sundur hlutverk sitt sem greiðandi, veitandi og eftirlitsaðili þjónustunnar og skilja í sundur þessa hagsmuni. Þar er brýnasta þörfin á skipulagsumbótum í kerfinu. Horfa á sérstaklega til þess að landlæknisembættið er hvort tveggja í senn ráðgjafi heilbrigðisráðherra og eftirlitsaðili með þeim stofnunum sem heyra undir þennan sama ráðherra. Eðlilegt er að styrkja eftirlitshlutverkið með því að færa landlæknisembættið undan yfirstjórn ráðherra og undir beina stjórn Alþingis eins og gildir varðandi Ríkisendurskoðun. Allar þessar skipulagsbreytingar eiga að miða að því að veita betri og markvissari heilbrigðisþjónustu án þess að nokkur breyting verði á kostnaði fyrir notendur þjónustunnar.
Virðulegi forseti. Að lokum staldra ég aðeins við þá yfirlýsingu að ríkisstjórnin hafi ákveðið að setja ráðherrum og alþingismönnum siðareglur. Ég velti því mér hvað þetta eigi að þýða. Í umboði hvers ætlar ríkisstjórnin að setja alþingismönnum siðareglur? Alþingismenn sækja umboð sitt beint til kjósenda og setja sig undir dóm þeirra. Ég sé ekki að ríkisstjórn sé þess umkomin að hafa vit fyrir kjósendum og hún ætti að láta það vera.
Ég spyr líka: Eru þeir ráðherrar sem studdu þá sem gáfu út stuðningsyfirlýsinguna við Íraksstríðið þess umkomnir að setja einhverjum öðrum siðareglur í ljósi þess að lög um samráð við utanríkismálanefnd Alþingis voru sniðgengin og þingflokkar þáverandi stjórnarflokka voru ekki virtir viðlits? Eða þeir ráðherrar sem stóðu að aðför að tilteknum einstaklingum í þjóðfélaginu með fjölmiðlalögunum fyrir þremur árum og tróðu þeim með handafli og þvingunum í gegnum þingið? Eru það kannski þær siðareglur sem setja á að þingmenn eigi skilyrðislaust að beygja sig fyrir valdi ráðherranna og hafi þeir verra af sem gera það ekki? Eða eru það ráðherrarnir sem gengu nú fram í kosningabaráttunni af fullkominni ósvífni með loforðum og samningum um útgjöld úr ríkissjóði til þess að auka fylgi við sig í komandi alþingiskosningum sem eiga að setja okkur alþingismönnum siðareglur?
Ég held að ríkisstjórnin ætti að fara sér hægt í þessum efnum. Hins vegar er full ástæða til þess fyrir Alþingi að setja lög sem setji ráðherrunum skýrar reglur og afmarkaðan lagaramma til að vinna eftir. — Ég þakka þeim sem hlýddu. Góðar stundir.
