brottfall laga um læknaráð.

Virðulegi forseti. Ég mæli hér fyrir frumvarpi til laga um brottfall laga nr. 14/1942, um læknaráð. Lög um læknaráð voru sett árið 1942 og hefur læknaráð starfað í óbreyttri mynd frá þeim tíma. Lögin eru því komin til ára sinna og sett í allt öðru lagaumhverfi en nú gildir.

Ljóst er að breyttar áherslur hafa orðið í málsmeðferð stjórnsýslunnar frá því að lögin um læknaráð voru sett. Ber helst að nefna þær breytingar sem urðu á málsmeðferð með gildistöku stjórnsýslulaga. Jafnframt hefur læknisfræðin tekið miklum framförum, sérfræðingum fjölgað sem og sérgreinum innan læknisfræðinnar. Einnig hefur mátt greina nú um nokkurt skeið að dómstólar sjái tormerki á því að afla sérfræðilegs álits læknaráðs í einkamálum. Þá má enn fremur nefna að Hæstiréttur Íslands virðist hafa dregið verulega úr því að óska eftir umsögnum læknaráðs en gefur málsaðilum þess í stað færi á að afla matsgerðar dómkvaddra matsmanna. Við þessar aðstæður virðast lögin ekki þjóna tilgangi sínum.

Samkvæmt reglugerð um starfsháttu læknaráðs skal það starfa í þremur þriggja manna deildum, réttarmáladeild, heilbrigðismáladeild og siðamáladeild.

Réttarmáladeild hefur það hlutverk að fjalla um réttarmál. Það er mál frá dómstólum og ákæruvaldi. Heilbrigðismáladeild er ætlað að fjalla um heilbrigðismál en hún hefur ekki komið saman síðan árið 1948 og hefur hún því aldrei virkað sem skyldi. Í siðamálanefnd er fjallað um mál varðandi hegðun eða framkomu lækna og annarra heilbrigðisstarfsmanna. Fá mál hafa borist til siðamáladeildar undanfarin ár. Helsta ástæðan fyrir því er sú að landlæknir er mun betur í stakk búinn til að taka á kvörtunum og kærum en hér áður.

Litið hefur verið svo á að hæfisreglur stjórnsýslunnar taki að hluta til starfsemi læknaráðs, þ.e. þegar siðamáladeild gerir tillögu um umsögn læknaráðs í máli sem beint er til ráðsins af heilbrigðisyfirvöldum en slík umsögn getur verið þáttur í undirbúningi íþyngjandi stjórnvaldsákvörðunar.

Hæstiréttur hefur í dómum sínum gert athugasemdir við starfsemi læknaráðs og afgreiðsla ráðsins hefur í mörgum tilfellum ekki talist standast stjórnsýslulög. Þá ber að nefna að fundir í siðamáladeild hafa ekki verið haldnir síðan árið 2002 en á því ári hélt ráðið einn fund.

Þegar umsagnar læknaráðs var leitað í tengslum við dómsmál var lengi einungis hæfisregla 5. gr. læknaráðslaga talin gilda en þar er kveðið á um að læknaráðsmaður eigi ekki atkvæðisrétt um mál sem varða hann sjálfan eða umbjóðanda hans eða mál sem hann hefur persónulega eða í embættisnafni tekið afstöðu til áður.

Hæstiréttur hefur þá slegið því föstu í dómi að meðlimir læknaráðs hafi stöðu matsmanna í dómsmáli og þar af leiðandi gildi hæfisreglur um dómkvadda matsmenn sem fram koma í 3. mgr. 61. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, jafnframt um þá.

Með hliðsjón af þeim hæfisreglum sem gilda um ráðsmenn læknaráðs má draga þá ályktun að vafasamt sé að þeir ráðsmenn læknaráðs sem koma frá Landspítala séu hæfir til að fjalla um þau mál er varða Landspítalann, enda má gera ráð fyrir að uppi séu aðstæður sem eru fallnar til þess að draga óhlutdrægni viðkomandi í efa. Þessu til stuðnings má benda á dóm Mannréttindadómstóls Evrópu, dagsettan 5. júlí 2007, í máli Söru Lindar Eggertsdóttur gegn íslenska ríkinu. Þar komst dómstóllinn að þeirri niðurstöðu að stefnandi hefði með réttu getað óttast að læknaráð væri ekki með öllu hlutlaust í umfjöllun sinni um málið fyrir Hæstarétti í ljósi þess að fjórir þeirra sem sátu í læknaráði störfuðu hjá Landspítalanum. Dómstóllinn taldi því að brotið hefði verið gegn 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem kveður á um rétt manna til málsmeðferðar fyrir sjálfstæðum og óvilhöllum dómstóli, og dæmdi stefnanda bætur og málskostnað. Dómur Mannréttindadómstólsins rennir tvímælalaust stoðum undir það að starfshættir læknaráðs í dag standist ekki reglur um hæfi.

Þá ber að nefna að verulega hefur dregið úr starfsemi læknaráðs og hafa fundir í læknaráði hafa verið haldnir að meðaltali einu sinni til þrisvar á ári undanfarin ár.

Hæstv. forseti. Í ræðu minni hef ég farið í stórum dráttum yfir ástæður þess að ég legg fram þetta frumvarp en megintilgangurinn er að fella brott lög sem þjóna ekki lengur tilgangi sínum og brjóta í bága við reglur um hæfi. Ég tel mikilvægt að frumvarp þetta nái fram að ganga á þessu þingi og leyfi mér því, virðulegi forseti, að leggja til að frumvarpinu verði vísað til hv. heilbrigðisnefndar og til 2. umr.