Lánasjóður íslenskra námsmanna.
Herra forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti um frumvarp til laga um breyting á lögum um Lánasjóð íslenskra námsmanna.
Með frumvarpinu er lögð til breyting á 13. gr. laga nr. 21/1992, um Lánasjóð íslenskra námsmanna, til samræmis við rökstutt álit Eftirlitsstofnunar EFTA frá 19. júlí 2006. Í áliti stofnunarinnar segir að búsetuskilyrði laganna feli í sér óbeina mismunun gagnvart farandlaunþegum og fjölskyldum á framfæri þeirra. Í 28. gr. EES-samningsins er kveðið á um frjálst flæði launþega innan Evrópska efnahagssvæðisins og í 31. gr. samningsins er veittur sambærilegur réttur til sjálfstætt starfandi einstaklinga, sbr. lög nr. 2/1993. Enn fremur segir í 2. mgr. 7. gr. laga nr. 47/1993, um frjálsan atvinnu- og búseturétt launafólks innan Evrópska efnahagssvæðisins, að launþegar skuli njóta sömu félagslegu réttinda og skattaívilnana og innlendir launþegar. Námslán teljast til félagslegra réttinda í þessum skilningi. Eins og 13. gr. laga nr. 21/1992, er úr garði gerð skulu umsækjendur lána vera búsettir á Íslandi. Auk þess verður viðkomandi að hafa haft hér fasta búsetu undanfarin tvö ár eða í þrjú ár af síðustu tíu árum fyrir upphaf þess tímabils sem sótt er um námslán vegna. Hin óbeina mismunun felst í því að þrátt fyrir að lagatextinn mismuni ekki samkvæmt orðanna hljóðan þá eru áhrif hans þau að Íslendingar eiga auðveldara með að uppfylla búsetuskilyrðin en aðrir ríkisborgarar EES-ríkjanna.
Í frumvarpinu er brugðist við þessari mismunun á þann hátt að námsmenn sem eru íslenskir ríkisborgarar og námsmenn og fjölskyldur þeirra sem eru ríkisborgarar ríkja á Evrópska efnahagssvæðinu, og eru efnahagslega virkir og uppfylla skilyrði laganna, svo og reglna sem settar eru með stoð í þeim, eiga rétt á námslánum. Enn fremur kveður frumvarpið á um að efnahagslega óvirkir ríkisborgarar ríkja á Evrópska efnahagssvæðinu, og fjölskyldur þeirra, sem búið hafa hér á landi samfellt í fimm ár öðlist rétt til námslána. Hvað felst í samfelldri búsetu er svo nánar tilgreint í 4. mgr. 1. gr. frumvarpsins.
Nefndin kynnti sér reglur sem gilda um þessi mál annars staðar á Norðurlöndunum og er þar að finna sambærilega leið og farin er í frumvarpi þessu þar sem sett eru opin ákvæði og ráðherra gefin heimild til frekari reglusetningar. Er það álit nefndarinnar að með frumvarpinu sé komið á móts við álit Eftirlitsstofnunar EFTA þar sem efnahagslega virkir einstaklingar komi til með að sitja við sama borð og íslenskir ríkisborgarar verði frumvarp þetta að lögum. Áréttar nefndin jafnframt að fimm ára búsetuskilyrði fyrir ríkisborgara ríkja á EES-svæðinu sem eru efnahagslega óvirkir feli ekki í sér mismunun þar sem um ólíka hópa er að ræða. Nefndin telur rétt að samræma hugtakanotkun í frumvarpinu en þar er hvort tveggja talað um námsaðstoð og námslán. Er það álit nefndarinnar að námsaðstoð á Íslandi felist í námslánakerfinu sjálfu og kjörum námslána, svo sem vaxtastigi þeirra, lánstíma og niðurfellingu lána. Leggur nefndin því til að orðið námslán verði notað í stað námsaðstoðar. Áréttar nefndin að hér er eingöngu um orðalagsbreytingu að ræða sem hefur ekki áhrif á efnisatriði frumvarpsins.
Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með þeirri breytingu sem getið er um í nefndarálitinu.
Undir nefndarálitið ritar sá sem hér stendur og hv. þingmenn Einar Már Sigurðarson, Illugi Gunnarsson, Guðbjartur Hannesson, Höskuldur Þórhallsson, Ragnheiður Ríkharðsdóttir, Katrín Júlíusdóttir og Kolbrún Halldórsdóttir
Hv. þm. Jón Magnússon sat fundi nefndarinnar sem áheyrnarfulltrúi og er samþykkur áliti þessu.
