ívilnanir vegna nýfjárfestinga á Íslandi.
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir áliti iðnaðarnefndar um frumvarp til laga um ívilnanir vegna nýfjárfestinga.
Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund fulltrúa frá iðnaðarráðuneyti, ríkisskattstjóra, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Orkustofnun, Viðskiptaráði Íslands, Fjárfestingarstofu, Samtökum atvinnulífsins, auk þess sem við fengum á fund nefndarinnar viðskiptasiðfræðing frá Háskólanum í Reykjavík. Umsagnir bárust frá 18 stofnunum og samtökum og er óhætt að segja að stuðningur við málið hafi verið víðtækur.
Með frumvarpinu er lagt til að sett verði í fyrsta sinn heildstæð löggjöf um þær ívilnanir sem stjórnvöldum og ekki síður sveitarfélögum er heimilt að veita vegna nýfjárfestinga á Íslandi. Þar með er brotið í blað og horfið verður frá því fyrirkomulagi sem hér hefur tíðkast undanfarna áratugi að gera sértæka fjárfestingarsamninga vegna einstakra verkefna á grundvelli sérstakra heimildarlaga frá Alþingi og samþykkis Eftirlitsstofnunar EFTA. Það fyrirkomulag hefur enda reynst mjög þungt í vöfum, ómarkvisst og ekki boðið upp á nægilegan sveigjanleika til að mæta ólíkum fjárfestingarverkefnum.
Rétt er að vekja athygli á því að sá ferill sem tengdist nýjasta og væntanlega síðasta fjárfestingarsamningi stjórnvalda tók næstum tvö ár. Það liggur í augum uppi að það er einfaldlega of langur tími í ljósi þeirrar hörðu samkeppni sem oft og tíðum á sér stað milli landa um að laða til sín eftirsóknarverð fjárfestingarverkefni.
Með þeirri löggjöf sem hér er mælt fyrir er lagt til að skapaður verði almennur rammi um ívilnandi kjör sem bjóðast vegna nýfjárfestinga hér á landi og þannig með gegnsæjum og markvissum hætti reynt að auka möguleika á því að fá til landsins fjölbreytta erlenda nýfjárfestingu, hvetja jafnframt til innlendrar fjárfestingar og fjölga atvinnutækifærum í landinu. Jafnframt er lagt til ákveðið ríkisaðstoðarkerfi sem er háð samþykki Eftirlitsstofnunar EFTA í samræmi við 61.–64. gr. samningsins um Evrópska efnahagssvæðið. Lagt er til að lögin verði tímabundin og gildi til 31. desember 2013, þá rennur núverandi byggðakort Evrópusambandsins úr gildi en á því byggjast heimildir íslenskra stjórnvalda til að veita byggðaaðstoð.
Virðulegi forseti. Iðnaðarnefnd hefur fjallað um málið og leggur til fjölmargar breytingar á frumvarpinu sem sjá má í sérstöku þingskjali. Þar er í fyrsta lagi um að ræða niðurstöðu pólitískrar umræðu í nefndinni sem var að mínu viti vönduð og fagleg, í ákveðnum tilvikum er komið til móts við athugasemdir umsagnaraðila og loks er tekið tillit til ábendinga sem borist hafa frá Eftirlitsstofnun EFTA í kjölfar þess að frumvarpið var tilkynnt til stofnunarinnar í samræmi við skuldbindingar íslenskra stjórnvalda í samningnum um Evrópska efnahagssvæðið.
Ég mun nú rekja í stórum dráttum innihald þeirra breytinga sem nefndin leggur til að verði gerðar á þessu frumvarpi.
Markmið laganna er að efla nýfjárfestingu í atvinnurekstri og samkeppnishæfi Íslands með því að skilgreina á nákvæman hátt hvaða ívilnanir sé heimilt að veita vegna nýfjárfestinga hér á landi. Í III. kafla frumvarpsins er kveðið á um hvaða ívilnanir stjórnvöldum er heimilt að veita í formi byggðaaðstoðar vegna fjárfestingarverkefna hér á landi. Í samræmi við hinar leiðbeinandi reglur um byggðaaðstoð telur nefndin rétt að það komi fram í markmiðsgrein frumvarpsins að eitt af markmiðum laganna sé að efla byggðaþróun í landinu.
Nefndin fjallaði um gildissvið laganna, en í 3. mgr. 2. gr. er lagt til að lögin nái ekki til fjárfestinga í fjármálastarfsemi. Þar er m.a. vísað til fyrirmynda frá öðrum ríkjum, þar með talið Ítalíu, Grikklandi og ekki síst Tékklandi sem var að mörgu leyti helsta fyrirmynd nefndar á vegum iðnaðarráðuneytis sem vann að gerð þessa frumvarps.
Það var talsvert rætt í nefndinni á lokastigum umfjöllunar okkar um málið hvort rétt væri að gera breytingar á þessu ákvæði og heimila nýfjárfestingar í fjármálastarfsemi, t.d. með tilteknum takmörkunum er lúta mundu að fjármálagerningum. Færa má fyrir því rök og ég tek það fram að ég hef skilning á þeim sjónarmiðum að ekki sé eðlilegt að útiloka fyrirfram að fram kunni að koma áhugaverð fjárfestingarverkefni í þessum geira sem réttlæti sérstakar ívilnanir af hendi stjórnvalda. Hins vegar er rétt að hafa í huga að fjármálageirinn á Íslandi er í sárum eftir hrun bankakerfisins haustið 2008, því verkefni er hvergi nærri lokið að smíða nýtt og traustara regluverk um fjármálakerfið sem svarar kröfum okkar um traust, gagnsæi, samfélagslega ábyrgð og siðferði í viðskiptum, svo nokkur áhersluatriði séu nefnd.
Í greinargerð með frumvarpinu kemur fram í athugasemdum við 2. gr. að fjárfestingar í fjármálastarfsemi séu annars eðlis en beinar fjárfestingar í atvinnurekstri og þar sé í fyrsta lagi erfiðleikum bundið að afmarka hvað felist í nýfjárfestingum í fjármálastarfsemi og í öðru lagi sé örðugt að meta áhrif slíkra fjárfestinga með áþreifanlegum hætti. Þar er ekki síst vísað til þess að ein forsenda ívilnunar samkvæmt frumvarpinu er að fyrir liggi í sérstöku arðsemismati Fjárfestingarstofu að verkefnið sé þjóðhagslega hagkvæmt út frá hagsmunum íslensks samfélags og efnahagslífs. Á það var bent í umfjöllun nefndarinnar að miklar kröfur eru gerðar til þeirra sem vilja fjárfesta í fjármálafyrirtækjum, eigenda og stjórnenda. Sérstakar hæfisreglur og ströng skilyrði í tilskipun Evrópusambandsins nr. 44/2007 eru um hvernig skuli staðið að varfærnismati á þeim sem hyggjast eignast eða auka við virkan eignarhlut í slíkum fyrirtækjum.
Það er mat nefndarinnar að heppilegra sé að beina kröftum þeim sem leystir verða úr læðingi með frumvarpinu, verði það að lögum, að öðrum atvinnugreinum en fjármálageiranum. Það eru góð rök fyrir því að við eigum að fara okkur varlega þegar kemur að því að laða að erlenda fjárfestingu í fjármálageiranum. Þjóðin er sannarlega illa brennd af fjárglæfrastarfsemi útrásarvíkinga og við höfum einfaldlega ekki enn þá náð því að byggja upp það traust á fjármálakerfi okkar að rétt sé að opna dyrnar fyrir sérstökum ívilnunum stjórnvalda í þágu alþjóðlegra fjárfestingarverkefna í þessum geira.
Ég vil einnig nefna það og leggja á það sérstaka áherslu að stjórnvöld hafa verið í nánu samráði við Eftirlitsstofnun EFTA um þessa löggjöf, svo sem lög gera ráð fyrir. Ég tel að það gæti sett verkefnið í uppnám ef Alþingi mundi á lokametrum þessa máls leggja til að fjármálageirinn, trausti rúinn sem hann er á alþjóðlegum vettvangi, yrði tekinn undir þessa löggjöf og hér í landi þar sem gjaldeyrishöft eru enn við lýði yrði opnað fyrir alþjóðleg fjárfestingarverkefni í fjármálageiranum. Ég held að það gæti bara einfaldlega drepið þennan leiðangur, svo ég tali nú bara íslensku. Ég vil ekkert útiloka hins vegar að sá tími komi á næstu árum, þegar við höfum treyst til muna þær varnir fyrir almenning sem þurfa að vera reistar um fjármálakerfi framtíðarinnar, að rétt sé að endurskoða þetta ákvæði laganna. Þá má meta hvernig til hefur tekist með uppbyggingu fjármálakerfisins og hvort óhætt sé að aflétta þessari takmörkun í frumvarpinu.
Virðulegi forseti. Í samræmi við ábendingar frá ESA leggur nefndin til nákvæmari skilgreiningu á því hvað telst til fjárfestingarkostnaðar verkefna í skilningi laganna. Nauðsynlegt er að útfæra þetta nákvæmlega, því að fjárfestingarkostnaðurinn er lagður til grundvallar við útreikning á ívilnunum vegna viðkomandi verkefna, þ.e. hámark ívilnunar er ákveðið hlutfall af skilgreindum fjárfestingarkostnaði, þ.e. 15% hjá stórum fyrirtækjum, 25% hjá meðalstórum og 35% hjá litlum fyrirtækjum þegar um er að ræða byggðaaðstoð en hlutfallið er lægra þegar um almenna aðstoð er að ræða.
Töluvert var rætt í nefndinni um ákvæði 5. gr. en þar eru sett fram þau skilyrði sem umsækjandi verður að uppfylla til að eiga hugsanlega rétt til ívilnunar vegna nýfjárfestinga hér á landi. Nefndin telur rétt að árétta að mikilvægt sé að skilyrði þessi séu ítarleg og afmörkuð og myndi fastan ramma. Fyrir nefndinni komu fram athugasemdir um hvort skilyrði a-liðar 5. gr. um að stofna þurfi félag utan um rekstur verkefnis hér á landi stæðist kröfur EES-samningsins. Í lögum nr. 43/1999, um tímabundnar endurgreiðslur vegna kvikmyndagerðar á Íslandi, má finna sams konar skilyrði og bent er á, sbr. c-lið 4. gr. þeirra laga. Rökstyðja má með vísan til þeirra skuldbindinga sem leiðir af EES-samningnum sem og lögmætra sjónarmiða um trygg og örugg skattskil að eðlilegt sé að bæta sams konar viðbót við a-lið 5. gr. þessa frumvarps um ívilnanir og er það tillaga iðnaðarnefndar að það verði gert, þ.e. að hnykkt verði á því að félagið geti verið skráð á Evrópska efnahagssvæðinu, EFTA-svæðinu eða í Færeyjum.
Nefndin telur rétt að undirstrika að ekki er heimilt að hefja fjárfestingarverkefni áður en búið er að samþykkja veitingu ívilnunar. Vegna þessa er lögð fram orðalagsbreyting á c-lið 5. gr. frumvarpsins í þá veru að fyrirhugað fjárfestingarverkefni sé ekki hafið áður en undirritaður er samningur um ívilnun skv. 21. gr. Skilyrði þetta er í samræmi við þá kröfu að veiting ívilnunar sé forsenda þess að viðkomandi fjárfestingarverkefni verði að veruleika. Nefndin ræddi það skilyrði fyrir veitingu ívilnana sem sett er í e-lið 5. gr. að árleg velta fyrirhugaðs fjárfestingarverkefnis sé a.m.k. 300 millj. kr. eða að nýfjárfesting skapi a.m.k. 20 ársverk á fyrstu tveimur árunum. Nefndin ræddi sérstaklega hvort hér væri markið sett of hátt. Niðurstaða nefndarinnar er hins vegar sú að hér sé um eðlilega viðmiðun að ræða í ljósi þess að með því ríkisaðstoðarkerfi sem hér er lagt til er ekki verið að horfa til allra hugsanlegra fjárfestingarverkefna í landinu heldur fyrst og fremst verið að skapa sérstakan ramma um viðameiri verkefni. Aðaláherslan er að verkefnin séu þjóðhagslega hagkvæm og efli íslenskt atvinnulíf. Þannig er rétt að hafa í huga að önnur styrkjakerfi eru til staðar í landinu sem sniðin eru að smærri fyrirtækjum og verkefnum, sbr. styrkveitingar Byggðastofnunar, styrki úr sjóðum Rannís, sem og nýleg lög um stuðning við nýsköpunarfyrirtæki.
Nefndin fjallaði einnig um það skilyrði g-liðar 5. gr. að sá búnaður sem viðkemur fjárfestingunni og verður fluttur hingað til lands skuli vera nýr. Með þessu skilyrði er fyrst og fremst ætlunin að koma í veg fyrir að gamall og úreltur búnaður sem ekki uppfyllir nýjustu umhverfisstaðla sé fluttur til landsins í tengslum við nýfjárfestingar. Það er mat nefndarinnar að nauðsynlegt sé að skýra þetta ákvæði nánar en þó sé óeðlilegt að gera þá kröfu að umræddur búnaður hafi aldrei verið notaður áður. Gerir nefndin þá breytingartillögu að búnaðurinn sem kemur til landsins vegna fjárfestingarinnar geti verið nýr eða nýlegur og að notkun hans uppfylli skilyrði laga um hollustuhætti og mengunarvarnir og aðra löggjöf á sviði umhverfisréttar.
Til samræmis við ábendingar ESA og framangreindar leiðbeinandi reglur telur nefndin rétt að lagt sé til að kveðið verði í h-lið 5. gr. nánar á um að viðkomandi fjárfesting verði að loknu fjárfestingarverkefninu að lágmarki til tíu ára í starfrækslu á viðkomandi svæði á Íslandi. Til nánari skýringa felst í þessu sú viðbót að það er að loknu fjárfestingarverkefni sem þessi tíu ár hefjast og að nýfjárfestingin þarf að vera í starfrækslu á því svæði sem var grundvöllur þess að veitt var byggðaaðstoð til fjárfestingarverkefnisins.
Nefndin vék einnig að því skilyrði i-liðar 5. gr. að starfsemi félags sem ívilnunar nýtur megi ekki teljast óæskileg í umhverfislegu tilliti. Þó að ekki sé með þessu orðalagi um að ræða ríkari kröfu en nú er gerð samkvæmt gildandi landslögum almennt til nýfjárfestingarverkefna og sambærileg ákvæði sé að finna í erlendri löggjöf telur nefndin rétt að skýra ákvæðið nánar með jafnræðissjónarmið að leiðarljósi. Nefndin leggur því til breytingartillögu þess efnis að vísað sé til laga um hollustuhætti og mengunarvarnir og laga á sviði umhverfisréttar.
Nefndin ræddi einnig mikilvægi þess að þau félög sem njóta muni ívilnunar brjóti ekki gegn almennri siðferðisvitund almennings með starfsemi sinni. Þótti nefndinni rétt að árétta þetta í breytingartillögu sinni.
Talsvert var rætt í nefndinni um það hvaða lærdóm væri rétt að draga af hruni fjármálakerfisins varðandi þau skilyrði sem umsækjendur um ívilnanir þurfa að uppfylla. Þeim sjónarmiðum var hreyft fyrir nefndinni að það kynni að vera siðferðislega ámælisvert að stjórnvöld legðu til fjárhagslegar ívilnanir í þágu aðila sem tengdust náið hruni fjármálakerfisins og hefðu að meira eða minna leyti valdið þjóð sinni þungum búsifjum. Nefndin telur rétt að taka tillit til viðskiptasögu umsækjenda í þessu sambandi og gerir að tillögu sinni að nýjum tölulið verði bætt við 5. gr. um skilyrði ívilnunar sem kveður á um að eigendur að virkum eignarhlut og framkvæmdastjóri í félagi sem sækir um ívilnun þurfi að hafa óflekkað mannorð og njóta orðspors sem samræmist reglum um eðlilega og heilbrigða viðskiptahætti.
Á sama hátt er gerð sú krafa að viðkomandi aðilar hafi ekki orðið gjaldþrota á síðastliðnum fimm árum og hafi ekki á sama tímabili hlotið dóm fyrir refsiverðan verknað samkvæmt almennum hegningarlögum, samkeppnislögum, lögum um hlutafélög, einkahlutafélög, bókhald, ársreikninga, gjaldþrotaskipti og skattalögum.
Nefndin telur rétt að sú þriggja manna nefnd sem mun fara yfir umsóknir um ívilnanir hafi til hliðsjónar ákvæði laga um fjármálafyrirtæki sem leggur þær skyldur á herðar Fjármálaeftirlitinu að leggja mat á orðspor eigenda fjármálafyrirtækja. Sú nefnd hefur heimild skv. 17. gr. þessa frumvarps til að afla álits sérfróðra aðila um þætti sem lúta að umsóknum.
Í samhengi við umræðu um orðsporsáhættu umsækjenda var rætt hvort setja ætti sem skilyrði að umsækjendur hefðu ekki notið stórfelldra afskrifta sem rekja mætti til gáleysislegra viðskiptahátta í fortíðinni. Nefndin telur mikilvægt að hér sé haft í huga að afskriftir eru hefðbundinn hluti af nauðasamningum og þurfa því ekki nauðsynlega að standa í sérstöku samhengi við vafasama viðskiptahætti, sbr. ákvæði laga um gjaldþrotaskipti. Hins vegar má ekki líta fram hjá því að dæmi eru um að umsvifamiklir athafnamenn hafi fengið stórfelldar afskriftir við skuldameðferð fyrirtækja þrátt fyrir að hafa farið fram af miklu gáleysi í rekstri sínum og slíkt getur varpað rýrð á orðspor þeirra. Nefndin telur því eðlilegt að nefndin sem metur umsóknir um ívilnanir líti m.a. til þessa atriðis þegar orðspor umsækjanda er metið og það verði nánar útfært í reglugerð. Einnig má ætla að við mat á orðspori sé litið til fyrri starfa viðkomandi og aðkomu, eða þátttöku, í atvinnurekstri, og þá án tillits til þess hvaða formlegu stöðu viðkomandi kann að hafa gegnt.
Virðulegi forseti. Í 6. gr. er kveðið á um byggðaaðstoð en heimildir stjórnvalda til að veita ívilnun á grundvelli byggðaaðstoðar takmarkast af skuldbindingum íslenskra stjórnvalda skv. EES-samningnum. Samkvæmt ábendingu ESA og í samræmi við hinar leiðbeinandi reglur um byggðaaðstoð er lagt til að í 2. mgr. 6. gr. sé tilgreint nánar hvaða landsvæði það eru sem heimilt er að veita byggðaaðstoð til samkvæmt núgildandi byggðakorti, en það eru landsbyggðarkjördæmin þrjú. Nefndin tekur undir þessar ábendingar og gerir breytingartillögu þess efnis.
Kveðið er á um ívilnanir tengdar sköttum og opinberum gjöldum í 9. gr. en talsvert var fjallað um fyrrgreind ákvæði í nefndinni. Lagt var til fyrir nefndinni að við frumvarpið bættist nýtt ákvæði, sem kveður á um að fyrstu fimm árin frá því að skattskylda myndast skuli fyrirtæki sem nýtur ívilnunar vera undanþegið tekjuskatti lögaðila, en slíkt ákvæði væri hugsað sem beinn hvati sem félli til strax í upphafi fjárfestingarverkefnis. Slíkt ákvæði er að finna í nokkrum löndum, þar á meðal í Tékklandi og Kanada, en alls ekki öllum sambærilegum ríkisaðstoðarkerfum erlendis né í meiri hluta þeirra. Nefndin tekur undir þau sjónarmið að tímabundið skattfrelsi af þessu tagi mundi vissulega auka aðdráttarafl þessarar löggjafar fyrir fjárfesta en engu að síður er nauðsynlegt að hafa í huga að þá væri gengið lengra í mögulegum ívilnunum en í fyrri fjárfestingarsamningum sem hér á landi hafa verið gerðir.
Nefndin telur rétt að árétta að ávallt sé álitamál hverju sinni hversu miklar ívilnanir þurfi að vera í boði til að Ísland teljist samkeppnishæft við önnur lönd og mikilvægt sé að huga að jafnræði við nýlega fjárfestingarsamninga og hættu á því að skapa tvöfalt skattkerfi í landinu. Nefndin telur því ekki ráðlegt að slík tillaga verði hluti af þessari löggjöf sem hér er lögð til en leggur áherslu á að slík undanþága frá tekjuskatti verði skoðuð vandlega við endurskoðun laganna árið 2013, með hliðsjón af þeirri reynslu sem þá mun liggja fyrir af framkvæmd laganna.
Fyrir nefndinni var hreyft þeim sjónarmiðum að með ákvæði 9. gr. væri verið að framselja skattlagningarvald Alþingis til iðnaðarráðherra og þeirrar nefndar sem fer yfir umsóknir um ívilnun. Dregið var í efa í umsögn ríkisskattstjóra að ákvæðið samræmdist 77. gr. stjórnarskrárinnar um að skattamálum skuli skipað með lögum og að ekki megi fela stjórnvöldum ákvörðun um hvort leggja skuli á skatt, breyta honum eða afnema hann. Nefndin tekur undir með umsagnaraðila að allur vafi um hvort ákvæði frumvarpsins sé í samræmi við stjórnarskrá sé óásættanlegur. Með vísan til þessa þykir nefndinni rétt að kveðið verði með skýrum og afdráttarlausum hætti á um þann ramma sem skattlagningunni og frávikum frá henni eru settar. Í ljósi þess lagði nefndin til breytingar á ákvæðinu en þeim er ætlað að undirstrika að með frumvarpinu sé ekki verið að framselja skattlagningarvald löggjafans til framkvæmdarvaldsins og eru þau skattalegu frávik sem tilgreind eru í ákvæðinu skýrt afmörkuð í magni og tíma. Þannig eru í greininni tilteknar nákvæmlega þær skattaívilnanir sem umsækjendur eiga rétt á og uppfylli umsækjandi öll skilyrði laganna, sbr. 5. gr., öðlast hann rétt til allra þeirra frávika frá sköttum og opinberum gjöldum sem fram koma í 9. gr. Uppfylli umsækjandi skilyrði laganna nýtur hann þeirra skattaívilnana sem tilgreindar eru í 9. gr., að öðrum kosti ekki. Það er því enginn millivegur og ekkert svigrúm þar til samninga. Ákvörðun ráðherra getur því ekki af þessum sökum verið matskennd þar sem hann er bundinn af skýrum ákvæðum laganna.
Sú breytingartillaga sem nefndin leggur til á því að taka af allan vafa um að ákvæði frumvarpsins séu í fullu samræmi við ákvæði stjórnarskrár. Ákvæðið veitir þannig stjórnvöldum engar heimildir til að hrófla við þeim skattalegu ívilnunum sem þar um ræðir, hvorki almennt né í hverju og einu tilviki. Stjórnvöldum er þannig með þessu ákvæði ekki falin ákvörðun um hvort leggja skuli á skatt, breyta honum eða afnema hann í skilningi 77. gr. stjórnarskrárinnar heldur hefur löggjafinn kirfilega mælt fyrir um þessi atriði.
Í rauninni má benda á að athugasemdir komu frá umsagnaraðila sem hníga í þveröfuga átt, þ.e. að í frumvarpinu sé um að ræða of þrönga og ósveigjanlega túlkun á stjórnarskránni hvað varðar framsal á skattlagningarvaldi löggjafans. Þar vísa ég til athugasemda varðandi 7. tölul. 9. gr. frumvarpsins um skatthlutfall fasteignaskatts og frávik frá honum.
Nefndin bendir hins vegar á, í ljósi þess sem að framan greinir, nauðsyn þess að festa niður bæði tímalengd og prósentuhlutfall fráviksins með vísan til ákvæða stjórnarskrár og dómafordæma Hæstaréttar varðandi framsal á skattlagningarvaldi til framkvæmdarvaldsins. Með slíku framsali eru eins og fyrr segir þröngar skorður settar samkvæmt stjórnarskrá. Ekki er því unnt að semja um „allt að 20% lækkun“ eða „í allt að 10 ár“ svo að dæmi sé tekið.
Í 10. gr. er fjallað um ívilnanir í tengslum við land eða lóð undir nýfjárfestingu. Rætt var um í nefndinni hvort ákvæðið næði aðeins til afhendingar lands eða jafnframt til frágangs lóðar. Nefndin telur rétt að fram komi að framangreind ákvæði koma ekki í veg fyrir að sveitarstjórn ákveði að veita frekari ívilnanir ef þær eru á grundvelli almennra laga, en almenn regla sem gildir um alla telst ekki vera ríkisstyrkur. Sem dæmi má í þessu sambandi benda á ákvæði 1. mgr. 6. gr. laga nr. 153/2006, um gatnagerðargjald, er fjallar um lækkun eða niðurfellingu gatnagerðargjalds. Það er almenn lækkunar- eða niðurfellingarheimild vegna „atvinnuuppbyggingar“ og telst því ekki sértæk ríkisaðstoð í raun heldur almenn aðgerð sem öll fyrirtæki eiga jafnan rétt á.
Í 15. gr. frumvarpsins er fjallað um ívilnanir vegna umhverfistengdra fjárfestingarverkefna. Fyrir nefndinni kom fram að í 18. gr. reglugerðar framkvæmdastjórnar ESB nr. 800/2008 er sérstaklega fjallað um fjárfestingaraðstoð sem gerir fyrirtækjum kleift að ganga lengra í umhverfisvernd. Nefndin tekur undir þau sjónarmið að nauðsynlegt sé að skilningur þessi komi fram í ákvæðinu og leggur til breytingar þar að lútandi.
Fyrir nefndinni voru þau sjónarmið reifuð hvort vanhæfisástæður gætu komið til vegna verkefna sem falla undir gildissvið frumvarpsins, þ.e. vegna aðkomu sveitarstjórna að gerð fjárfestingarsamninga. Nefndin áréttar að samkvæmt frumvarpinu er gerð fjárfestingarsamninga á hendi iðnaðarráðherra, fyrir hönd ríkis og sveitarfélaga, og fær ráðherra tillögur frá nefnd þeirri sem kveðið er á um í frumvarpinu. Fram kemur í frumvarpinu að nefndin skuli hafa samráð við sveitarfélögin í tengslum við aðkomu þeirra að fyrirhuguðum fjárfestingarverkefnum sem staðsett eru innan umdæma þeirra. Af þessu er ljóst að frumkvæðið kemur frá nefnd ráðherra sem skipuð er þremur aðilum sem eru fulltrúar þriggja ráðuneyta, en ekki sveitarstjórna. Að þessu sögðu verður ekki séð að vanhæfisástæður kunni að vera uppi vegna aðkomu sveitarstjórnar að gerð fjárfestingarsamninga. Einnig telur nefndin rétt að benda á að ákvæði frumvarpsins koma ekki í veg fyrir að sveitarstjórnir ákveði að veita frekari ívilnanir til viðkomandi fjárfestingarverkefnis ef þær eru á grundvelli almennra laga.
Nefndin leggur til í samræmi við ábendingar ESA og framangreindar leiðbeinandi reglur að tekinn verði af allur vafi um það í 20. gr. að önnur hugsanleg ríkisaðstoð sem sá aðili sem ívilnunar nýtur, vegna sama fjárfestingarverkefnis, sé talin með við mat á leyfilegri ríkisaðstoð samkvæmt lögunum, þ.e. að ekki sé unnt að safna ríkisaðstoð úr ólíkum áttum vegna sama fjárfestingarverkefnis og fara þannig yfir þau hámörk ríkisaðstoðar sem sett eru fram í þessum lögum.
Í samræmi við þær kröfur sem ESA gerir til gildistíma fjárfestingarsamninga leggur nefndin til breytingartillögu þess efnis að ákvæði um gildistíma samninga um ívilnanir, sbr. 21. gr. frumvarpsins, verði að hámarki 13 ár. Lagt er til að þær skattalegu ívilnanir sem byggjast á 9. gr. skuli gilda í 10 ár frá því að viðkomandi skattskylda eða gjaldskylda myndast, þó aldrei lengur en í 13 ár frá undirritun samnings skv. 21. gr. Þessar breytingar eru í samræmi við gildisákvæði í frumvarpi til laga um heimild til samninga um gagnaver í Reykjanesbæ sem nýlega var afgreitt frá Alþingi.
Nefndin er sammála þeim sjónarmiðum sem lögð voru fram að mikilvægt sé að tryggja upplýsingaflæði frá iðnaðarráðuneytinu til þar til bærra sveitarfélaga um framgang fjárfestingarverkefna og brot aðila sem ívilnana njóta. Nefndin leggur því til breytingartillögu þar sem kveðið er á um skyldu ráðuneytisins til að upplýsa hlutaðeigandi sveitarfélög um atvik sem geta haft áhrif á gildi samninga sem gerðir hafa verið, en leggur jafnframt til að sú skylda verði gagnkvæm þannig að sveitarfélögin upplýsi að sama skapi ráðuneytið um slíkt.
Nefndin telur einnig rétt að fram komi að þótt um sé að ræða tímabundna löggjöf til 31. desember 2013 þá halda þær ívilnanir sem veittar hafa verið gildi sínu.
Virðulegi forseti. Ég hef hér rakið þær breytingar sem iðnaðarnefnd leggur til að verði gerðar á þessu frumvarpi um ívilnanir vegna nýfjárfestinga og vil að lokum árétta að ég tel hér vera á ferðinni afar mikilvæga löggjöf og reyndar sögulegan áfanga í okkar atvinnumálum. Með þessu frumvarpi höfum við fengið í hendurnar tæki til að sækja fram á alþjóðavettvangi, laða hingað til lands erlenda fjárfestingu og efla fjárfestingu hér innan lands sömuleiðis í greinum sem geta skapað hér fleiri og fjölbreyttari störf, m.a. í umhverfistengdum greinum en einnig í ýmiss konar framleiðslugreinum og þjónustugreinum.
Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með framangreindum breytingum sem gerð er tillaga um í sérstöku þingskjali.
Ég vil að lokum geta þess að allir nefndarmenn í iðnaðarnefnd styðja þetta frumvarp, einstaka þingmenn með fyrirvara, og vil þakka kærlega fyrir þá góðu vinnu sem nefndarmenn lögðu í umfjöllun um þetta mál.
