fjárlög 2011.

Virðulegi forseti. Ég var að ræða mikilvægt mál, ég var að ræða boðaðan niðurskurð í heilbrigðismálum. Sá niðurskurður var harðlega gagnrýndur og honum var mótmælt um allt land. Haldnir voru borgarafundir og þingmenn og hagsmunaaðilar voru beðnir um að koma á svæðið. Allir þessir fundir fóru gríðarlega vel fram og fyllstu kurteisi var gætt. Hópur manna lagði líka leið sína til Reykjavíkur og mótmælti fyrir framan Alþingishúsið, þau mótmæli voru friðsamleg og ég held að þau hafi náð takmarki sínu. Landsbyggðarfólkið sagði einfaldlega að það mundi ekki sætta sig við að landsbyggðin ein og sér ætti að taka á sig stærsta hluta niðurskurðarins. Fyrir lá að ef niðurskurðurinn yrði að veruleika mundi þjónusta við íbúa í hinum dreifðu byggðum landsins í heilbrigðismálum skerðast til mikilla muna og sjúkrahúsastarfsemi leggjast víða af. Stór hluti vinnu fjárlaganefndar hefur farið í að hitta fulltrúa heilbrigðisstofnana víðs vegar um landið, sveitarstjórnarfulltrúa og fulltrúa landshlutasamtaka. Var bent á að stefnubreytingin væri illa ígrunduð og að engar úttektir lægju fyrir um það hvort aðgerðirnar mundu skila þeirri hagræðingu sem stefnt var að í fjárlagafrumvarpinu. Ég mun fjalla aðeins ítarlegar um þær tillögur seinna í ræðu minni en þetta er sá hluti fjárlaganna sem hefur verið hvað umdeildastur. Þetta er sá hluti sem snertir hvað flest fólk og þetta er sá hluti fjárlaganna sem vert er að ræða mjög ítarlega í sölum Alþingis á málefnalegan hátt, enda er það réttur okkar alþingismanna og hlutverk að fá að ræða í þessum ræðustól og berjast fyrir þeim áherslum sem við viljum leggja fram fyrir landið.

Stór hluti fjárlagahallans er til kominn vegna mikils vaxtakostnaðar ríkissjóðs. Þannig er áætlað að vaxtagjöld ríkissjóðs verði á næsta ári 73,6 milljarðar kr. Við framsóknarmenn höfum ítrekað bent á og jafnvel frá því skömmu eftir hrun að aukin lántaka ríkissjóðs mundi leiða af sér aukinn vaxtakostnað sem mundi kalla á aukinn niðurskurð í velferðarkerfinu og því miður blasir nú við að þetta er orðin staðreynd. Varhugavert er að auka lántökur nema skýr þörf sé fyrir lánunum. Í frumvarpi til fjárlaga fyrir árið 2010 áætlaði ríkisstjórnin að vaxtagjöld fyrir árið 2010 yrðu um 94,3 milljarðar kr. Í frumvarpi til fjáraukalaga sama árs hafði upphæðin lækkað um 24 milljarða kr. og var komin niður í 70,3 milljarða kr. Við erum að tala um gríðarlegar tölur, svo háar að þær nema jafnvel langleiðina þeirri fjárhæð sem við ætlum að eyða í allt samgöngukerfi landsins. Þessi mikli bati var skýrður á þann hátt að ónákvæmni hefði gætt í áætlanagerð fjármálaráðuneytisins, m.a. í minni lántökum frá samstarfsþjóðum í efnahagsáætlun Alþjóðagjaldeyrissjóðsins en ráð var gert fyrir. Ég tel að það séu engar forsendur eða nein teikn á lofti um að þarna verði breyting á. Þessi tala um aukinn vaxtakostnað er að mínu mati að stærstum hluta skot út í loftið. Við höfum barist fyrir því að lántökum yrði stillt í hóf, við höfum barist fyrir því að lántökunum og öllum þeim lánum sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn vildi að Íslendingar tækju yrði breytt í lánalínur. Á okkur hefur verið hlustað að einhverju leyti og því ber að fagna en ég hvet ríkisstjórnina og meiri hlutann til þess að leggja fram raunhæfa áætlun um lántökur ríkissjóðs og útskýra um leið rækilega í hvaða tilgangi þær verða teknar.

Á undanförnum árum eða frá því að ég tók sæti á Alþingi hef ég gagnrýnt þau vinnubrögð sem hafa verið viðhöfð við gerð fjárlaga og það á ekki bara við hjá núverandi ríkisstjórn, það á við fyrri ríkisstjórnir og í rauninni gerð fjárlaga í gegnum tíðina.. Ég tek undir með Ríkisendurskoðun sem hefur bent á lausatök í ríkisfjármálum síðustu tvo áratugi. Almennt má segja að framkvæmd fjárlaga hafi verið gagnrýniverð í gegnum árin. Hefur ítrekað verið bent á að almennt agaleysi hafi verið í rekstri fjölmargra stofnana sem og að bindandi fyrirmæli fjárlaga hafi ekki verið virt. Ríkisendurskoðun hefur hvatt til þess að ábyrgð ráðuneyta á fjárreiðum ríkisstofnana verði gerð afdráttarlaus í gildandi lögum og reglum. Í skýrslu sinni fyrir fyrstu átta mánuði ársins 2010, á þessu ári, gagnrýnir Ríkisendurskoðun harðlega að enn fari stofnanir umfram heimildir í rekstri sínum og að enn vanti upp á að rekstraráætlanir stofnana hafi verið samþykktar eða færðar inn í kerfið.

Annar meiri hluti tekur undir með Ríkisendurskoðun um að gera verði skýlausa kröfu til ráðuneyta um að stofnanir sem undir þau heyra séu reknar innan fjárheimilda. Taka þurfi á uppsöfnuðum halla stofnana með afgerandi hætti, annaðhvort með kröfu um samdrátt í rekstri þeirra eða þannig að þær fái nægar fjárheimildir. Nýleg dæmi sem komið hafa upp um afleiðingar slælegs eftirlits í einstökum málum eru til vitnisburðar um að efla þarf eftirlit með umsýslu opinbers fjár.

Fyrir ekki svo löngu síðan var kosið til stjórnlagaþings. Ég held að þeirra sem þar hlutu kosningu og munu sitja á þinginu bíði mikið og erfitt verkefni. Mér heyrist samt að flestir þeirra sem kosnir voru leggi áherslu á að aðgreina löggjafarvald og framkvæmdarvald. Ég gagnrýni samþættingu valdsins, óljós skil á milli löggjafarvalds og framkvæmdarvalds. Þau komu greinilega fram í fjárlagagerðinni þar sem allar helstu breytingar frumvarpsins komu fram í svokölluðum ríkisstjórnarpökkum sem meiri hluti fjárlaganefndar gerir að sínum og keyrir í gegnum nefndina án þess að nefndarmönnum gefist ráðrúm til faglegra umræðna eða greininga að nokkru marki. Þetta sýnir með skýrum hætti að ríkisstjórnin ræður starfi og afgreiðslu þingnefnda og að verulegur hluti af vinnu fjárlaganefndar við fjárlagagerðina er einungis til málamynda og að forminu til. Hins vegar, eins undarlega og það kann að hljóma, fer fram ítarleg umræða um safnliði innan fagnefnda og fjárlaganefndar þar sem þeir eru einu fjárlagaliðirnir sem allar upplýsingar liggja fyrir um á hverjum tíma. Á þessu þarf að skerpa til muna og Alþingi verður að taka af skarið til að svo megi verða.

Því miður er það svo að óvissa og stefnuleysi, sem meiri hlutinn veldur með ístöðuleysi sínu og skorti á skýrri stefnumótun, kann ekki góðri lukku að stýra við fjármálastjórn næsta árs. Ég hvet ríkisstjórnina til að söðla um og gefa skýr fyrirmæli og setja skýr markmið öllum ríkisrekstrinum til hagsbóta því að afleiðingin af núverandi ástandi er hringlandaháttur og óvissa. Ástæðan virðist sú að ekki er nægilegur vilji til að taka á vandanum og tilhneiging til að skjóta erfiðum ákvörðunum á frest. Niðurstaðan er því miður sú að ekki virðist vera til staðar nægilega mikil fagleg verkstjórn þrátt fyrir fyrirheit um annað. Ég hvet því eindregið til breyttra vinnubragða við fjárlagagerð og áætlanagerð ríkisins þar sem horft er til lengri tíma í senn og að markmið og stefnumótun liggi fyrir.

Samkvæmt tillögum ríkisstjórnarinnar sem hafa verið til umfjöllunar í fjárlaganefnd fyrir 2. umr. um fjárlagafrumvarp ársins 2010 og að teknu tilliti til þeirra tillagna sem meiri hlutinn gerir eru tekjur ríkissjóðs áætlaðar 466,4 milljarðar kr. sem er 11 milljarða kr. lækkun frá fjárlagafrumvarpi. Heildarjöfnuður verður neikvæður um 34,1 milljarð kr. sem er 2,3 milljarða kr. lækkun á halla frá fjárlagafrumvarpinu.

Til að nefna einstaka liði sem skipta gríðarlega miklu máli í þessu samhengi er gert ráð fyrir að skattar á tekjur og hagnað verði um 7 milljörðum minni en áætlað er eða dragist saman um 4,7%. Skattar á vörur og þjónustu munu dragast saman um 1,6% eða um 3,4 milljarða. Eins og ég kom að áðan er nú áætlað að vaxtagjöld ríkissjóðs muni verða 73,6 milljarðar kr. sem er lækkun um 1,9% og það er vel, en sýnir því miður að þessi liður breytist ótt og títt, og 1,5 milljarða kr. bati á þessum fjárlagalið, nánast óútskýrður, skiptir gríðarlega miklu máli fyrir framtíð landsins og hversu mikið þarf að skera niður í velferðarkerfi landsins.

Fjárlagafrumvarpið og breytingartillögur þess byggjast fyrst og fremst á þjóðhagsforsendum Hagstofu Íslands. Í þjóðhagsspánni frá því í júní sem forsendur fjárlaga byggjast á var gert ráð fyrir 3,2% hagvexti en er nú um 1,9% sem er breyting um mínus 1,3%. Fjárfesting mun dragast saman í landinu um 10,3%, einkaneysla mun minnka, samneysla mun minnka, útflutningur mun minnka, innflutningur mun minnka, innlend eftirspurn mun minnka, kaupmáttur launa mun lækka, verðbólgan mun minnka, sem er ágætt, og launavísitalan mun minnka. Þá er gert ráð fyrir því að atvinnuleysi minnki um 1% en ég mun fara yfir það á eftir að forsendur fyrir því ganga einfaldlega ekki upp.

Það sem stingur í augu er lækkun á hagvaxtarspá en allar breytingar frá júníspánni eru neikvæðar. Drifkraftar hagvaxtar virðast veikir á næsta ári og má lítið út af bregða til þess að allt fari á verri veg. Þá eru mótsagnir í spánni sem gerir ráð fyrir að atvinnuleysi muni minnka um 1% þrátt fyrir að fjárfesting dragist verulega saman. Þetta fer einfaldlega ekki saman. Versnandi horfur í þjóðarbúskapnum ættu að hafa í för með sér meiri eftirspurnarsamdrátt en hér kemur fram. Þá er vakin athygli á því að OECD gerir ráð fyrir að hagvöxtur verði 1,5% og telur því að tekjur ríkissjóðs séu ofmetnar um 15 milljarða kr. Þó svo að þær hafi að hluta til verið leiðréttar í breytingartillögum meiri hlutans má benda á að Evrópusambandið gerir ráð fyrir að hagvöxtur hér verði einungis um 0,7% sem gæti lækkað skatttekjur ríkissjóðs um 27 milljarða kr. Því má því afar lítið út af bregða til að Íslendingar standi ekki frammi fyrir mjög alvarlegu ástandi.

Í samræmi við 2. mgr. 25. gr. laga nr. 55/1991, um þingsköp Alþingis, óskaði fjárlaganefnd eftir áliti efnahags- og skattanefndar á tekjugrein fjárlagafrumvarpsins. Talsmenn einstakra hluta efnahags- og skattanefndar komu á fund fjárlaganefndar 2. desember sl. og gerðu grein fyrir álitum sínum sem voru fjögur talsins, þ.e. álit meiri hlutans og þrjú frá minni hlutanum.

Eins og áður hefur komið fram byggist fjárlagafrumvarpið á þjóðhagsspá Hagstofu Íslands frá miðju sumri sem gerði ráð fyrir að hagvöxtur á næsta ári yrði 3,2%. Samkvæmt uppfærðri spá er gert ráð fyrir að hagvöxturinn verði um 1,3% minni, eða 1,9% eins og áður hefur verið sagt. Í minnisblaði frá fjármálaráðuneyti sem fylgir áliti meiri hluta efnahags- og skattanefndar er tekið fram að allir helstu liðir innlendrar eftirspurnar (einkaneysla, fjármunamyndun og samneysla) muni leggja minna til hagvaxtar á næsta ári og að það megi einkum rekja til áhrifa af endurtekinni frestun uppbyggingar álvers í Helguvík. Í uppfærðri þjóðhagsspá er enn fremur talið að atvinnuleysi verði minna og verðbólga lægri en gert var ráð fyrir í fyrri spá.

Uppfærð hagvaxtarspá Hagstofu Íslands er 0,2% undir spá Seðlabanka Íslands sem spáir 2,1% hagvexti á næsta ári en 0,2% yfir spá Alþýðusambands Ísland sem spáir að vöxturinn verði um 1,7%. Munurinn skýrist að miklu leyti af fyrirsjáanlegum erfiðleikum við að leysa úr skuldavandamálum heimila og fyrirtækja en skuldsetning einkageirans hefur eins og 2. minni hluti efnahags- og skattanefndar og fulltrúi Framsóknarflokksins benda á komið fram í miklum samdrætti einkaneyslu og fjárfestingar og atvinnuleysi eftir hrun. Landsframleiðslan dróst saman um 6,8% á árinu 2009 og reiknað er með að hún dragist saman um 3,5% á þessu ári. Í opinberri umræðu hefur iðulega komið fram að skuldsetning takmarki verulega framlag ríkisumsvifa, fjárfestingar og einkaneyslu til hagvaxtarins.

Þar sem verðmætasköpun þjóðarbúsins á næsta ári verður að mati greiningaraðila önnur en forsendur fjárlaga gera ráð fyrir þarf mögulega að grípa til frekari tekjuráðstafana eða aðhaldsaðgerða en ráð er fyrir gert í frumvarpinu. Í minnisblaði fjármálaráðuneytisins eru áhrif lakari efnahagshorfa á skatttekjur metin á um 6 milljarða kr. Það að áhrifin séu ekki meiri en raun ber vitni telur ráðuneytið mega rekja til þess að kaupmáttur ráðstöfunartekna breytist óverulega á næsta ári vegna spár um minna atvinnuleysi og lægra verðbólgustig. 1. minni hluti efnahags- og skattanefndar gagnrýnir hins vegar framsetningu spárinnar og telur að verri þjóðhagsforsendur ættu alla jafna að leiða til meiri samdráttar í eftirspurn. Virðist mega af því ráða að áhrif lakari efnahagshorfa kunni að verða mun neikvæðari á skatttekjur ríkissjóðs en látið er í veðri vaka.

Virðulegi forseti. Með hliðsjón af því sem ég hef nú rakið, sem skiptir gríðarlega miklu máli varðandi það fjárlagafrumvarp sem hér er til umræðu, gefa horfurnar í þjóðarbúskapnum ekki tilefni til þess að brugðist sé við þeim með því að hækka álögur á almenning og fyrirtæki heldur þvert á móti. Hyggist ríkisstjórnin ná markmiðum sínum um jöfnuð í ríkisfjármálum þarf hún að venda i sínu kvæði í kross og huga að verðmætasköpun. Forsenda þess er að auka fjárfestingu, draga úr óvissu í rekstrarumhverfi fyrirtækja og leita árangursríkra lausna á skuldavanda almennings. Aðeins þannig verður velferðarkerfinu og sterkum innviðum þess viðhaldið. Þetta er algjört lykilatriði, frú forseti. Ríkisstjórnin hefur tekið röng skref trekk í trekk og hækkað álögur á almenning sem hefur leitt til rýrnunar kaupmáttar. Eftir standa skuldug heimili. Og ég hef enga trú á öðru, því miður, séu hagvaxtarspárnar réttar, en að atvinnuleysi muni þá líka aukast, sem er eitthvað sem við ætluðum okkur alls ekki.

Það er staðreynd að ríkisstjórninni hefur ekki tekist að koma hjólum atvinnulífsins af stað eins og með því að hefja orkufrekar framkvæmdir á Suðurnesjum eða á Bakka við Húsavík. Sumir telja að við sem tölum fyrir þessum framkvæmdum séum aðdáendur álvera en því fer fjarri, við viljum hins vegar vinna með heimamönnum í að koma þessum verkefnum af stað, auka hagvöxtinn sem skilar meiri tekjum inn í ríkið sem mun gera það að verkum að við getum staðið enn betur vörð um velferðarkerfi þjóðarinnar. Þessi staða er einungis til marks um það að stöðnun hefur einkennt íslenskt atvinnulíf sem bætist ofan á þrúgandi óvissu íslenskra heimila. Við skulum gera okkur grein fyrir því að þrátt fyrir að þessi hagvaxtarspá geri ráð fyrir mun minni hagvexti en sú fyrri er hún samt með bjartsýnna móti. OECD spáir t.d. að hagvöxtur næsta árs verði aðeins 1,5%, ESB að hann verði rétt um 0,7%. Hvað veldur? Að mínu mati er ástæðunnar að leita í verkfælni og úrræðaleysi ríkisstjórnarinnar. Þrátt fyrir ábendingar bestu manna um hvað gera þarf og blákaldar staðreyndir um stöðu þjóðarbúsins kemur ríkisstjórnin nánast engu í verk, en framtakssamt fólk væri fyrir löngu búið að leysa úr þeim vandamálum sem ríkisstjórninni reynast óleysanleg. 2. minni hluti telur, og sá sem hér stendur, að OECD og framkvæmdastjórn Evrópusambandsins séu nú þegar búin að átta sig á getuleysi ríkisstjórnarinnar til að leysa úr vandanum og því eru niðurstöður efnahagsspáa þessara stofnana jafnslakar og raun ber vitni. Nú er tími til kominn að úrræðabetra fólk verði leitt að ákvarðanaborðinu.

Við síðustu fjárlagagerð lagði sá er hér stendur fram tillögur þess efnis að ekki yrði gengið jafnlangt í skattahækkunum og ríkisstjórnin lagði til og að sóttar yrðu tekjur af séreignarsparnaði upp á 32,5 milljarða kr. 2. minni hluti bendir á að ef farin hefði verið sú leið hefðu tekjur af sköttum að öllum líkindum orðið meiri fyrir ríkissjóð og uppsafnaður halli fyrir árið 2011 hefði því orðið minni. Þannig hefðum við getað varið velferðarkerfið fyrir þeim áföllum sem nú dynja yfir í tillögum meiri hlutans.

Við síðustu fjárlagagerð gagnrýndi ég jafnframt breytingar á skattkerfinu og lagði áherslu á að skattstefnan væri einföld. Þetta voru tillögur okkar framsóknarmanna og við bentum á að flókið skattkerfi felur í sér mikla óhagkvæmni og myndar hvata til undanskota. Einnig hefur fjöldi erlendra fyrirtækja lýst yfir áhuga á síðustu mánuðum að fjárfesta á Íslandi, en helsta hindrunin er pólitísk óvissa, skortur á áreiðanleika og flókin og óljós skattstefna. Það skiptir öllu máli að farið verði rækilega í saumana á því hvernig nýta megi skattaívilnanir til þess að örva atvinnulífið með tilliti til samkeppni, m.a. vegna þeirra gagnavera sem eru í pípunum. Nefna má kvikmyndagerð sem gott dæmi um atvinnugrein sem hægt væri að örva.

Ríkisstjórnin er enn á ný að draga úr getu hagkerfisins með skattatillögum sínum sem seinka munu nauðsynlegum bata og auka atvinnuleysi. Það er mun vænlegra til árangurs að fara í aðgerðir sem stuðla að auknum tekjum ríkissjóðs, m.a. með því að skattleggja séreignarsparnað að hluta til fyrir fram, auka fiskveiðiheimildir, nýta innlenda orku til atvinnusköpunar og nýta framleiðslugetu hagkerfisins. Við eigum að framleiða, framleiða og aftur framleiða, nýta okkur lágt gengi krónunnar, nýta mannaflann úti um allt land, nýta hinn duglega Íslending og framleiða okkur út úr vandanum.

Ef við förum aðeins yfir tekjuhliðina er gert ráð fyrir að tekjuöflunaraðgerðir samkvæmt frumvarpi til laga um ráðstafanir í ríkisfjármálum á þskj. 217 skili á árinu 2011 10,3 milljarða kr. tekjum, og þarna erum við að tala um skattatillögur ríkisstjórnarinnar. Þar af muni viðbótarheimildir til úttektar á séreignarsparnaði skila um 3 milljörðum kr. í tekjuskatti einstaklinga, fjármagnstekjuskattur 1,5 milljörðum kr., auðlegðarskattur 1,5 milljörðum kr., kolefnisgjald 1 milljarði kr., sérstakur skattur á fjármálastofnanir 1 milljarði kr. og erfðafjárskattur 1 milljarði kr. Aðrar aðgerðir skila lægri fjárhæðum. Að hverjum beinast þessar tillögur? Þær beinast nær eingöngu að einstaklingum og heimilum í landinu og má þó ekki auka við vanda þeirra.

Niðurskurður og skattahækkanir eru mun meiri en upphafleg kynning ríkisstjórnarinnar gaf í skyn. Og hvernig stendur á því? Í bandorminum hinum fyrri er gert ráð fyrir 10,3 milljörðum kr. í auknar skatttekjur. Ofan á þessar skattahækkanir verða barnabætur skertar auk þess sem ekki stendur til að standa við gefin loforð um að persónuafsláttur hækki í samræmi við verðlag eða að boðaður áfangi að hækka persónuafsláttinn um 3.000 kr. komi til framkvæmda. Við erum að tala um tekjurýrnun fyrir heimili og einstaklinga í landinu, fyrir þá sem minnst mega sín, upp á samtals 9 milljarða kr. sem átti að hafa af þessum hópi og leggja í ríkiskassann. Ekki er annað að sjá en að ríkisstjórnin sé að hægja enn frekar á hagkerfinu með skattalagatillögum sínum sem seinka muni nauðsynlegum bata og ýta undir frekara atvinnuleysi. Við eigum að fara í aðgerðir sem stuðla að auknum tekjum í ríkissjóð.

Annar minni hluti hefur lagt fram tillögur og mun gera grein fyrir þeim á eftir. Ég er enn sömu skoðunar og við afgreiðslu fjárlaga 2010 um skattlagningu af séreignarsparnaði. Í samræmi við frumvarp til laga um skattlagningu séreignarsparnaðar er lagt til að gerðar verði breytingar á tekjuhlið fjárlagafrumvarpsins. 2. minni hluti telur þó að skattleggja eigi helming af óskattlögðum séreignarsparnaði landsmanna og þar með aukist tekjur ríkissjóðs um allt að 40 milljarða kr. en hluti verði skattlagður eftir á. 2. minni hluti mun síðar, á milli 2. og 3. umr., leggja fram útfærðar tillögur í þessa veru.

Í öðru lagi er lagt til til að efla tekjur ríkissjóðs að aflaheimildir verði auknar. Haft verði samráð við hagsmunaaðila og vísindasamfélagið og ákvörðun ekki tekin fyrr að loknu því samráði. Miðað við hugmyndir sem lágu til grundvallar tillögugerð fyrir um ári síðan var gert ráð fyrir að áætlað útflutningsverðmæti sjávarafurða gæti aukist um 20–30 milljarða kr. þó svo að staðan á mörkuðum nú sé verri og skili því líklega ekki sama verðmæti og þá. Um er að ræða útflutningsverðmæti sem við aukningu aflaheimilda á árinu 2011 gæti skilað á milli 15 og 20 milljörðum kr. sem eru gríðarlega háar upphæðir. Við mat á áhrifum aflaaukningarinnar á landsframleiðslu má þrefalda útflutningsverðmætið sem gæti samkvæmt þessu aukið landsframleiðslu um allt að 45–60 milljarða kr. Veltuáhrifin eru því veruleg. Að auki mundu skatttekjur ríkissjóðs af auðlindagjaldi hækka í samræmi við þá aukningu veiðiheimilda sem ákveðin yrði.

Í þriðja lagi telur 2. minni hluti að orkan á Íslandi sé vafalítið sú auðlind sem mestu máli mun skipta um afkomu landsmanna um langa framtíð. Má í þeim efnum minna á nýleg ummæli forstjóra Landsvirkjunar um að fyrirtækið geti frá og með árinu 2015 hafið umtalsverðar arðgreiðslur til ríkisins. Leggja verður áherslu á að á grundvelli framboðs og eftirspurnar verði litlum og millistórum fyrirtækjum, sem ásælast hreina orku vegna sívaxandi áherslu á umhverfisvernd, gert mögulegt að vaxa hér á landi og dafna. Tryggja þarf fjölbreytta, arðbæra og hraða atvinnuuppbyggingu og að orka bjóðist fyrirtækjum af þessu tagi. Ég tel að ríkisstjórnin eigi án tafar að ráðast í orkufrekar framkvæmdir í Helguvík og á Bakka við Húsavík. Allt of lengi hefur dregist að koma framkvæmdum á þessum stöðum af stað.

Annar minni hluti fagnar því að verið sé að lækka stýrivexti Seðlabankans og það voru góð tíðindi sem okkur bárust fyrr í dag. Hið háa vaxtastig Seðlabankans er og hefur verið afar óheppilegt við núverandi aðstæður og í rauninni algjörlega illskiljanlegt. Það hefur verið ljóst í langan tíma að heimili og fyrirtæki standa ekki undir svo háum vöxtum. Vaxtastigið er einkum til þess ætlað að halda aftur af verðbólgu og verja gengi krónunnar. Samtök atvinnulífsins og fjöldi hagfræðinga hafa hins vegar fært fyrir því rök að í raun hafi vaxtastefnan þveröfug áhrif við núverandi aðstæður. Mikið af vaxtagreiðslunum rennur enda til erlendra eigenda krónubréfa. Á sama tíma og lönd um allan heim hafa fært stýrivexti nálægt 0% er heimsins hæstu vöxtum viðhaldið á Íslandi, landi sem þarf á því að halda umfram önnur lönd að koma efnahagslífinu á skrið. 2. minni hluti telur bráðnauðsynlegt að endurfjármagna efnahagslífið og auka fjárfestingu og neyslu svo skapa megi fleiri atvinnutækifæri.

Því miður er ekki annað hægt en gagnrýna þetta ástand og ómögulegt að láta það óátalið. Vaxtastigið hefur áhrif á flestar aðrar aðgerðir sem nauðsynlegar eru til að endurreisa íslenskt efnahagslíf. Við alþingismenn ættum því að sammælast um að breytingar verði gerðar á peningamálastefnu og vaxtastigi Seðlabankans.

Til tekjuöflunar er enn fremur lögð til almenn sparnaðarkrafa á aðalskrifstofur ráðuneytanna. Við samanburð á fjárlögum 2010 og fjárlagafrumvarpi 2011 kemur í ljós að aðalskrifstofur ráðuneytanna ná ekki þeirri sparnaðarkröfu sem stjórnsýslustofnunum er ætlað að ná og eru á því ýmsar skýringar. Í frumvarpinu er gerð almenn 9% sparnaðarkrafa til stjórnsýslustofnana. Því er eðlilegt að sparnaðarkrafa aðalskrifstofanna verði aukin þannig að þær nái markmiðum fjárlagafrumvarpsins um hagræðingu.

Annar minni hluti bendir einnig á þá miklu möguleika sem eru fyrir hendi til að auka matvælaframleiðslu í landinu, m.a. með fullvinnslu afla hér heima. Ónýtt sóknarfæri eru til staðar bæði í landbúnaði og sjávarútvegi og fara þarf vel yfir það hvort ekki sé hægt að auka framleiðni þessara grundvallaratvinnuvega þjóðarinnar.

Að lokum vil ég segja að tillögur ríkisstjórnarinnar ganga of nærri velferðarkerfinu og telur 2. minni hluti að draga eigi úr niðurskurði til heilbrigðisstofnana og tilfærslna til þeirra sem minna mega sín.

Hvað varðar gjaldahlið fjárlagafrumvarpsins er gert ráð fyrir að ríkissjóður sæki sér tekjur upp á 26 milljarða kr. á tímabilinu janúar til október á árinu 2010. Það er mun minna en áætlunin gerði ráð fyrir. Tekjujöfnuðurinn var 95 milljarðar kr. en er nú um 55 milljarðar kr. sem er bati um 39 milljarða kr. og er það vel.

Stærstu frávikin eru í tekjum af sölu svokallaðra Avens-skuldabréfa og sölu sendiherrabústaðar í London. Þá reyndust tekjur af skatti á tekjur og hagnað einstaklinga verulega lægri en ætlað var sem og skattur á fjármagnstekjur en tekjur af virðisaukaskatti mun hærri en áætlun gerði ráð fyrir. Gaman væri ef gerð væri úttekt á því af hverju virðisaukaskatturinn hækkar á meðan aðrir skattstofnar dragast saman en gera má ráð fyrir að neðanjarðarhagkerfi hafi skapast í byggingariðnaðinum sem skýri þennan aukna árangur. En eins og áður hefur komið fram er batinn að verulegu leyti til kominn vegna einskiptisaðgerða.

Þegar rætt er um útgjaldatillögur er niðurskurður í heilbrigðismálum það fyrsta sem kemur í hugann. Athygli vakti þegar fjárlagafrumvarpið kom fram að það átti að gjörbylta heilbrigðiskerfinu og það átti að gera í fjárlögum án undangenginnar umræðu, úttektar eða einhvers konar yfirferðar á því hvar þörfin væri mest og hvar væri hugsanlega hægt að drepa niður fæti. Í skýrslu OECD frá 28. febrúar 2008 kemur fram að í alþjóðlegum samanburði er heilbrigðiskerfi Íslendinga lofsvert. Með öðrum orðum, kerfið okkar er gott að mati OECD og aðrar þjóðir mættu taka það sér til fyrirmyndar. Hins vegar kom fram að það væri óvenjukostnaðarsamt og því væri nauðsynlegt að auka hagkvæmni og nýtingu fjármuna sem lagðir eru í kerfið. Ljóst er að brugðist hefur verið við þeirri gagnrýni vegna þess að í nýlegri skýrslu frá OECD sem kom út í nóvember 2010 kemur fram að Ísland sé í hópi þeirra ríkja sem hvað best komi út í samanburði á skilvirkni og stefnumörkun í heilbrigðisþjónustu og nýtingu þess fjármagns sem lagt er í þjónustuna. Þykir því ljóst að sú stefna sem Íslendingar hafa markað sér og nýting þeirra fjármuna sem lagðir eru í heilbrigðiskerfið hafa verið til fyrirmyndar að mati stofnunarinnar þrátt fyrir mikinn kostnað sem því óneitanlega fylgir.

Nú spyr maður: Af hverju á að gjörbylta þessu kerfi? OECD segir: Gott og vel, kerfið er kostnaðarsamt og það má örugglega skera niður. En kerfinu sem slíku er hælt og sagt að það sé lofsvert og aðrir eigi að taka það sér til fyrirmyndar. Af hverju er þá lagt til, mér hefur þótt með öllu óskiljanlegt, af hverju hefur ekki verið tekið tillit til þessara skýrslna og heilbrigðiskerfið látið vera? Ég held til að mynda að það hefði verið mun farsælla að gera breytingar á menntakerfinu. Ég vara samt við að slíkt verði gert án þess að fram fari umræða um það hér á Alþingi. Ég tel að við eigum að standa vörð um það að miklu leyti en við eyðum gríðarlegum fjármunum í skóla sem eru staðsettir hver rétt hjá öðrum og jafnvel útskrifa nemendur með sams konar próf og það þarf að skoða. Ég hef boðað til utandagskrárumræðu við hæstv. menntamálaráðherra, Katrínu Jakobsdóttur, um þessi mál, þannig að við stöndum ekki frammi fyrir því á næsta fjárlagaári að menntakerfinu verði gjörbylt án þess að það verði rætt í sölum Alþingis.

Í frumvarpi til fjárlaga 2011 kemur fram að sparnaðaráform á árinu 2011 kalla á umtalsverðar hagræðingaraðgerðir og forgangsröðun verkefna. Útgjöld heilbrigðisráðuneytisins dragast saman um 3.818 millj. kr. á föstu verðlagi fjárlagaárið 2010 sem svarar til 4,7% að teknu tilliti til áhrifa almennra verðlags- og gengisbreytinga.

Heilbrigðisráðuneytið ákvað að ná fram þeim hagræðingaraðgerðum sem gerðar eru kröfur um, eins og þeir útlista það sjálfir, með því að efla grunnþjónustu, einkum á sviði heilsugæslunnar, m.a. með því að efla sálfélagslega þjónustu við börn og ungmenni, efla sjúkraflutninga og auka framlag til heimahjúkrunar á þeim stöðum þar sem hjúkrunarrýmum er fækkað. Á móti því aukna framlagi til heilsugæslu, sjúkraflutninga og heimahjúkrunar sem frumvarpið gerir ráð fyrir er ráðgert að draga úr starfsemi sjúkrasviða heilbrigðisstofnana.

Í fjárlagafrumvarpinu er gert ráð fyrir lækkun á fjárveitingum til heilbrigðisstofnana vegna áherslna heilbrigðisráðuneytisins að standa vörð um grunnþjónustuna og setja heilsugæsluna sem fyrsta viðkomustað í heilbrigðiskerfinu. Metin var þörf fyrir fjölda sjúkrarýma á þjónustusvæðum heilbrigðisstofnananna þar sem miðað var við fjölda íbúa og nýtingu rýma. Á grundvelli þess mats var stefnt að því að fækka sjúkrarýmum um samtals 91 og hjúkrunarrýmum um 34. Samhliða því er gert ráð fyrir því að einingaverð sem notað er við útreikning á greiðslum fyrir hvert sjúkrarými sé samræmt.

Svo að ég nefni dæmi um hvar skera átti hvað harðast niður liggur fyrir að það átti að skera niður hjá Heilbrigðisstofnun Þingeyinga um 39,80%, tæplega 40%, hjá St. Jósefsspítala, Sólvangi, um 36,50%, Heilbrigðisstofnuninni Sauðárkróki um 29,70%, Heilbrigðisstofnuninni Vestmannaeyjum um 23,80%, Heilbrigðisstofnun Suðurnesja um 23,40%, Heilbrigðisstofnun Austurlands um 22,10%, Heilbrigðisstofnuninni Fjallabyggð um 16,50% og Heilbrigðisstofnun Suðurlands um 16,10%. Þetta var hinn boðaði niðurskurður í fjárlagafrumvarpinu fyrir árið 2010.

Í kjölfar þessara tillagna um niðurskurð í heilbrigðiskerfinu reis upp alda mótmæla um allt land og þá sérstaklega á þeim stöðum þar sem fyrirhugað var að niðurskurður yrði mikill. Borgarafundir voru haldnir um allt land, starfsmenn og íbúar þjónustusvæðanna tóku höndum saman og umluktu stofnanirnar í táknrænni merkingu og fjárlaganefnd bárust erindi þar sem viðbrögð stofnana og íbúa voru vægast sagt hörð.

Í álitsgerð Daggar Pálsdóttur hæstaréttarlögmanns til sveitarfélaganna Skagafjarðar og Norðurþings er því lýst hvernig tillögur sem settar eru fram í fjárlagafrumvarpinu um umtalsverðar lækkanir á fjárveitingum til nokkurra heilbrigðisstofnana á landinu séu ekki í samræmi við þá stefnu heilbrigðisráðuneytisins að standa vörð um grunnþjónustuna. Almennur skilningur er á því hvað felist í grunnþjónustu og hann kemur fram í skýringum með frumvarpi er varð að lögum um heilbrigðisþjónustu, nr. 40/2007. Þar kemur skýrt fram að grunnþjónustunni sé skipt í þrjá undirflokka, heilsugæsluþjónustu, almenna sjúkrahúsþjónustu og hjúkrunarþjónustu í hjúkrunarrýmum stofnana. Í fjárlagafrumvarpinu eru lagðar fram tillögur sem byggjast á því að skera umtalsvert niður hina almennu sjúkrahúsþjónustu annars vegar og hjúkrunarrými hins vegar. Tillögurnar eru því ekki í neinu samræmi við þá stefnu sem sett er fram í frumvarpinu. Í álitsgerðinni er m.a. farið yfir alþjóðaskuldbindingar sem íslenska ríkið hefur skuldbundið sig til að virða, lög um réttindi sjúklinga og jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar. Er niðurstaðan sú að þær niðurskurðartillögur sem koma fram í frumvarpi til fjárlaga 2011 gangi þvert gegn þeim lögum sem gilda hér á landi um réttindi sjúklinga, mismuni fólki eftir búsetu og brjóti gegn alþjóðaskuldbindingum íslenska ríkisins.

Í skýrslu sem var unnin að ósk grasrótarhóps á norðanverðum Vestfjörðum, um efnahags- og samfélagsleg áhrif fyrirhugaðs niðurskurðar á Heilbrigðisstofnun Vestfjarða, er því lýst hvernig heildaráhrif tillagna um niðurskurð á Heilbrigðisstofnun Vestfjarða bæti afkomu ríkissjóðs mun minna en gert var ráð fyrir, einkum vegna viðbótarkostnaðar sem til fellur annars staðar í rekstrinum. Niðurstaða höfunda er sú að ólíklegt sé að tillögurnar muni í raun leiða til mikils afkomubata fyrir ríkissjóð. Nettósparnaður verði einungis um 28 milljónir kr. vegna aukinna útgjalda í sjúkraflutningum, álags á aðrar ríkisstofnanir og hlutdeildar ríkissjóðs í tekjum þeirra er sagt verður upp. Fram kom á fundi nefndarinnar að þetta væri mjög varlega áætlað, jafnvel mundu tekjurnar verða mun minni en áætlað hefði verið en ákveðið var að hafa allar breytur þarna inni í til að skapast mundi rétt mynd.

Mér er mjög minnisstætt þegar fulltrúar Heilbrigðisstofnunar Vestfjarða komu og sögðu frá því að þeir skynjuðu það svo að nánast enginn skilningur væri á því innan heilbrigðisráðuneytisins hvernig starfsemi færi fram á Vestfjörðum. Eru það sömu viðbrögð og komið hafa fram bæði á Norður- og Austurlandi og þess vegna er vandséð hvernig ríkisstjórninni datt í hug að leggja af stað í þessa vegferð.

Í kjölfar alls þessa og mikilla mótmæla og athugasemda um fyrirhugaðan niðurskurð í heilbrigðisþjónustunni kom heilbrigðisráðherra á fót faghópi sem fundaði með stjórnendum og fagfólki á heilbrigðisstofnunum til að leggja mat á möguleika heilbrigðisstofnana til að mæta hagræðingarkröfum samkvæmt fjárlagafrumvarpinu og eru boðaðar breytingar á frumvarpinu byggðar á tillögum hópsins. Samkvæmt þeim tillögum mun niðurskurður á heilbrigðisstofnunum hvergi verða meiri en 12% á næsta ári en heildarniðurskurðurinn verður mun meiri á komandi árum. Forsendur og stefnan sem birtist í frumvarpinu er óbreytt og áfram er staðinn vörður um grunnþjónustu og heilsugæslan sett í öndvegi sem fyrsti viðkomustaður í heilbrigðiskerfinu. Með öðrum orðum, það á ekki að breyta þeirri stefnu sem boðuð var í frumvarpi til fjárlaga fyrir árið 2011 og gerði ráð fyrir hinum mikla niðurskurði, það á hins vegar að ná honum fram á nokkrum árum Þær tillögur sem nefndin lagði fram gera ráð fyrir mun minni samdrætti útgjalda en upphaflega var gert ráð fyrir. Hagræðingarkrafan á heilbrigðisstofnanir var áður rúmir 3 milljarðar kr. en verður samkvæmt tillögunum 1,9 milljarðar. Hagræðingarkrafan árið 2011 verður væntanlega 1,3 milljarðar kr., gríðarlega há, og kröfu um hagræðingu sem nemur 570 millj. kr. verður frestað til ársins 2012. Heilbrigðisstofnanirnar eru því ekki komnar fyrir vind og það verður að gæta vel að þeim í framtíðinni.

Mig langar til að nefna nokkrar tölur og útskýra aðeins hvað ríkisstjórnin er að gera. Í rauninni er hún að fresta, að mínu mati, boðuðum niðurskurði um þrjú ár. Komið hefur fram að það verði ekki skorið meira niður en 12% á næsta ári, t.d. gagnvart Heilbrigðisstofnun Sauðárkróks og Heilbrigðisstofnun Þingeyinga, en síðan á aftur að skera niður um 13% á árinu 2012. Með öðrum orðum, á næstu tveim árum á að skera niður í þessum tveim stofnunum um 25%. Hvað þýðir það, frú forseti? Það þýðir einfaldlega að komi til þessa niðurskurðar verður búið að keyra þessa nýju stefnu svo langt að ekki er hægt að snúa til baka. Þannig tel ég alveg öruggt að fylgja muni niðurskurður fyrir árið 2013, þriðja árið, sem verði í samræmi við þær niðurskurðartillögur sem boðaðar voru í frumvarpinu í haust. Þetta tel ég óheillavænlega þróun, þjónusta við íbúa landsbyggðarinnar verður skert verulega. Ég leggst alfarið á móti þeim tillögum sem gerðar hafa verið um niðurskurð í heilbrigðiskerfinu og þeim forsendum sem unnið er eftir.

Það er ágætt að benda á þegar við ræðum þessi mikilsverðu mál sem snerta öryggi íbúa á landsbyggðinni að OECD sá nákvæmlega ekkert athugavert við það hvernig við ráðstöfuðum þeim fjármunum sem við lögðum til heilbrigðiskerfisins. Enn síður skilur maður á hvaða vegferð ríkisstjórnin er þegar leitt hefur verið í ljós að tillögurnar hafa ekki jafnmikil áhrif á afkomu ríkisins og gert var ráð fyrir. Ég held að því miður verði reynslan sú að við séum að spara aurinn og kasta krónunni. Heilbrigðiskerfið okkar verður verra, það verður ekki lengur lofsvert, það verður ekki lengur eins hagkvæmt og það hefur verið. Ég lýsi ábyrgðinni alfarið á hendur vinstri flokkunum í landinu sem lofuðu að verja velferðarkerfið en hafa að mínu mati svikið það með þessum tillögum.

Ég spurði hv. formann fjárlaganefndar, Oddnýju Harðardóttur, hvort hún væri sammála mér um að fara yrði gaumgæfilega ofan í boðaðar breytingartillögur og kanna til hlítar hvaða áhrif þær komi til með að hafa á íbúa landsbyggðarinnar. Hún tók vel í þær vangaveltur, sagði að við þyrftum að taka þá umræðu strax í byrjun næsta árs og ég fagna því. Ég fagna líka þeim mikla og góða samstarfsvilja sem mér finnst hafa einkennt meiri hlutann í fjárlaganefnd eftir að breyting varð þar á. Hann var oft með ágætum en mér finnst eins og menn séu aðeins að átta sig á að það verður að ríkja samstaða og ef svo er verður öll vinnan miklu einfaldari. Með öðrum orðum, við þurfum að kanna til hlítar hvaða áhrif þessar tillögur koma til með að hafa á íbúa landsbyggðarinnar. Gera verður nákvæma kostnaðargreiningu á heilbrigðisþjónustunni og kanna í framtíðinni hvar drepa megi niður fæti í heilbrigðiskerfinu.

Að þessu sögðu vil ég segja að 2. minni hluti leggur til að sömu hagræðingarkröfu verði skipt jafnt á heilbrigðiskerfið. Menn voru undirbúnir fyrir það og ég gat ekki betur fundið en að sátt ríkti um það meðal heilbrigðisstarfsmanna og þeirra sem nutu þjónustunnar. Við munum líka leggja til að tekið verði tillit til hinnar sérhæfðu þjónustu sem Landspítalinn og Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri veita og því verði enn minni hagræðingarkrafa gerð til þeirra stofnana.

Eins og áður hefur komið fram lagði 2. minni hluti til í tekjukafla álitsins að sóttir yrðu um 40 milljarðar kr. í fyrirframskattlagningu á séreignarsparnaði. Lögð er áhersla á að stærsti hluti þess fjármagns verði nýttur sem hluti af gjaldeyrisvaraforða og til að sporna við frekari lántökum ríkissjóðs. Verði það gert komumst við hjá því að þurfa að skera jafnmikið niður í heilbrigðiskerfinu og raun ber vitni. Við teljum að aukning aflaheimilda og atvinnuuppbygging í orkufrekum iðnaði muni leiða til aukins hagvaxtar sem síðar muni skila sér í auknum tekjum ríkissjóðs. Í ljósi ofangreinds telur 2. minni hluti að þarna sé hægt að hlífa heimilum landsins og barnafólki við skattahækkunum ríkissjóðs og þannig myndist svigrúm til að gæta að velferðarkerfinu. Efla þarf samgöngur með smærri samgönguverkefnum og með því að efla löggæsluna megi tryggja að allir landsmenn búi áfram við öryggi. Einnig þarf að hækka fjárframlög til Lánasjóðs íslenskra námsmanna til að hægt sé að hækka framfærsluhluta námslána. 2. minni hluti mun leggja fram breytingartillögur um þessi atriði fyrir 3. umr. um fjárlagafrumvarpið.

Lagt er til að fallið verði frá hugmyndum um að bótaflokkar almannatryggingakerfisins verði ekki uppfærðir í samræmi við verðlag. Þannig verði barnabætur ekki skertar auk þess sem staðið verði við gefin loforð um að persónuafsláttur hækki í samræmi við verðlag og að boðaður áfangi um að hækka persónuafsláttinn um 3.000 kr. komi til framkvæmda. Áskilinn er réttur til þess að skila inn nánari útfærslum á þessum tillögum milli 2. og 3. umr. um fjárlagafrumvarpið.

Lagt er til að útgjöld til Vegagerðarinnar verði aukin. Gríðarlegur niðurskurður hefur átt sér stað í samgöngumálum á landsvísu og mun hann fyrst og fremst bitna á smærri samgönguverkefnum í sveitum landsins. Má þar nefna einbreiðar brýr, olíuburð vega og almennt viðhald vega sem telja má nánast ófæra víða um land. Þessi útgjöld munu skapa vinnu hjá smærri verktökum en þeir hafa orðið illa úti í efnahagshruninu.

Við efnahagshrunið jókst álag á lögreglu víðs vegar um landið. Er nú svo komið að erfitt hefur reynst að manna vaktir og halda uppi lágmarksþjónustu til að tryggja öryggi þegnanna. Brýnt er að staðinn verði vörður um þessa grunnþjónustu og settir verði fjármunir í að tryggja öryggi borgaranna hvar sem þeir búa á landinu.

Eins og ég sagði áðan leggur 2. minni hluti til að settir verði fjármunir í LÍN til að styrkja framfærslugrunn námsmanna, en það er ótækt með öllu að ætla námsmönnum að lifa við krappari kjör en atvinnuleysisbætur.

Að öllu þessu sögðu veltir maður því fyrir sér: Hvar er stefnumótunin, hver er stefna ríkisstjórnarinnar? Gefnar hafa verið út miklar yfirlýsingar um að nú skyldi verða tekið á þeim vanda sem þjóðin stæði frammi fyrir og að nú ætti að láta verkin tala. Í rauninni hefur ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur fært samræðustjórnmál á hærra plan, það er mikið sagt og mikið talað en lítið unnið og verkfælnin er með eindæmum. Óhætt er að fullyrða að stjórnvöld hafa nýtt vinnutíma sinn afar illa til að taka á þeim málum sem taka þarf á og er síst minni óvissa nú en þegar núverandi ríkisstjórn tók við. Samráð við aðila vinnumarkaðarins er þekkt sem samráðsleysi. Tillögur að lausnum á vandamálum eru illa ígrundaðar loks þegar þær sjá dagsins ljós og Hæstiréttur hefur í nógu að snúast við að verja þegnana gegn nýsettum ólögum. Fjárlög eru gerð til skamms tíma og þau grundvallarmistök gerð að láta fjárlög marka stefnuna, eins og í heilbrigðismálum, í stað þess að vera tæki til að ná fram stefnumiðum stjórnvalda.

Eitt veigamesta verkefni ríkisstjórnarinnar á næstu árum verður að koma böndum á útgjöld ríkissjóðs. Heppni og tilviljanir réðu mestu um þann árangur sem náðist á yfirstandandi ári. Ekki var gert ráð fyrir tekjum af sölu Avens-verðbréfa í fjárlögum og skiluðu þær því óvæntum 17 milljörðum kr. til ríkissjóðs. Vaxtaáætlanir gengu ekki eftir en þó batnaði afkoma ríkissjóðs óvænt um 24 milljarða kr. vegna hagstæðra ytri skilyrða sem ríkisstjórnin réð litlu um. En síðan tapaðist ávinningurinn á milli umræðna um fjáraukalagafrumvarpið þegar óvænt dúkkaði upp 24,8 milljarða kr. gjaldfærsla vegna ríkisábyrgða sem fannst í föllnu bönkunum. Þó hafði ríkissjóður tekið að sér að greiða af þeim allt frá hruni bankanna í október 2008. Því miður verður ekki hjá því komist að gagnrýna stjórnvöld fyrir að hafa ekki tekið fyrr tillit til þessara gjaldfærslna í áætlunum ríkisins. Þá undrast 2. minni hluti hvers vegna þær hafa ekki verið kynntar í skýrslum um framkvæmd fjárlaga sem lagðar hafa verið fyrir fjárlaganefnd. Má af þessu ljóst vera að eftirlit með framkvæmd fjárlaga af hálfu fjármálaráðuneytisins er ekki eins öflugt og nauðsynlegt er.

Virðulegi forseti. Ég vil að lokum þakka hv. fjárlaganefnd fyrir vinnuna. Hún hefur verið ánægjuleg og það er samstaða um margt. Það sem mér finnst best er að við deilum í minna mæli um formið og vinnubrögðin en þó er langur vegur frá því að þau séu fullnægjandi. Við eigum einmitt að ræða þær forsendur og þá stefnu sem við viljum hafa, við höfum mismunandi pólitískar skoðanir. Ég er þeirrar skoðunar að við eigum að fara leið hófsamlegrar ábyrgrar miðjustefnu, við eigum að auka tekjur ríkissjóðs, við eigum að koma hjólum atvinnulífsins af stað með öllum tiltækum ráðum. Ég vil nota tekjurnar til þess að verja velferðarkerfi þjóðarinnar. Þannig skil ég mig bæði frá hægri mönnum og vinstri mönnum. Ég held að það sé skynsamleg leið, ég held að það sé leiðin sem vinstri stjórnin hefði átt að fara en hún er vinstri stjórn og þess vegna hefur hún beitt hagstjórnartækjum þeirrar stefnu, sem nú liggur fyrir að hefur því miður ekki virkað.