139. löggjafarþing — 139. fundur,  1. júní 2011.

skýrsla fjármálaráðherra um endurreisn viðskiptabankanna.

694. mál
[12:50]
Horfa

Sigurður Kári Kristjánsson (S):

Virðulegi forseti. Alvarlegustu fréttirnar fyrir almenning í landinu sem finna má í skýrslu hæstv. fjármálaráðherra eru þær að nú er komið í ljós að eftir að ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingríms J. Sigfússonar tók við völdum í febrúarbyrjun árið 2009 varð grundvallarstefnubreyting hjá íslenskum stjórnvöldum varðandi endurreisn bankakerfisins. Sú stefnubreyting reyndist íslenskum almenningi dýrkeypt. Fólkið í landinu er enn að súpa seyðið af henni og hefur þurft að gjalda hana dýru verði. Þessi svarta skýrsla sem við ræðum í dag er dapurlegur vitnisburður um afdrifarík mistök og afglöp núverandi ríkisstjórnar sem því miður verða ekki aftur tekin en hljóta að hafa afleiðingar.

Virðulegi forseti. Ekki þarf að lýsa því í mörgum orðum hvað varð um viðskiptabankana þrjá eftir hrun. Þeim var skipt upp í gamla banka og nýja. Við þessar aðgerðir voru skuldabréfasöfn bankanna, lánin, flutt úr gömlu bönkunum og í þá nýju með miklum afslætti eða afskriftum sem námu líklega 60–70%, hvorki meira né minna. Þessi afsláttur helgaðist annars vegar af því að talið var að dómstólar mundu líklega dæma gengistryggð lán sem höfðu stökkbreyst ólögleg, eins og síðar kom í ljós, og hins vegar lá fyrir að hvorki heimilin né fyrirtækin í landinu mundu geta staðið skil á nema hluta þeirra.

Skýrslan verður ekki skilin öðruvísi en svo að ríkisstjórn Geirs H. Haardes hefði ákveðið að láta þessi miklu afsláttarkjör renna til íslenskra heimila og fyrirtækja. Hefði sú ákvörðun fengið að standa hefði hún leitt til þess að stjórnvöldum hefði verið mögulegt að ráðast í leiðréttingar og niðurfærslur á stökkbreyttum skuldum heimilanna og fyrirtækjanna í landinu. Það var hins vegar því miður ekki gert. Eftir að ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingríms J. Sigfússonar tók við völdum í febrúar árið 2009 var endurreisnaráætluninni breytt, eins og fram kemur í skýrslunni á bls. 5 og bls. 22. Núverandi ríkisstjórn tók sem sagt ákvörðun um grundvallarstefnubreytingu sem fólst í því að í stað þess að nota afsláttinn á skuldabréfasöfnunum til bjargar heimilunum og fyrirtækjunum í landinu var ákveðið að ganga til samninga við erlenda kröfuhafa um það hversu stóran hluta afsláttarins væri hægt að láta ganga til baka til þeirra. Frá þeim samningum var gengið og afslátturinn og afskriftirnar runnu í vasa útlendinga. Almenningur sat eftir slyppur og snauður með skuldirnar á herðunum og bankarnir fengu skotleyfi til að innheimta hjá fólki kröfur sem þegar höfðu að stórum hluta verið afskrifaðar. Allt þetta var gert í boði núverandi ríkisstjórnar, norrænu velferðarstjórnarinnar, og afleiðingarnar þekkja allir.

Hæstv. fjármálaráðherra hefur reynt að verja þessa ákvörðun sína og ríkisstjórnarinnar annars vegar með því að hann hafi viljað forða málsóknum og hins vegar með því að segja að með ákvörðunum sínum hafi ríkisstjórnin sparað ríkissjóði stórfé. Hvorug afsökunin hefur reynst tæk. Sýnt hefur verið fram á að kostnaður ríkissjóðs af ákvörðun hæstv. fjármálaráðherra varð meiri en hann hefði orðið ef ríkið hefði átt bankana áfram og bæði Eftirlitsstofnun EFTA og íslenskur dómstóll hafa staðfest lögmæti neyðarlaganna sem sýnir að ótti hæstv. fjármálaráðherra við málshöfðun var óþarfur.

Virðulegi forseti. Stefnubreyting ríkisstjórnarinnar um endurreisn viðskiptabankanna verður ekki lýst öðruvísi en sem tilræði við almenning í þessu landi. Með því að láta afskriftir á skuldabréfasöfnunum renna til erlendra kröfuhafa gerðist ríkisstjórnin sek um að bregðast almenningi og heimilum landsins og bregðast íslenskum fyrirtækjum. Í stað þess að standa vörð um hagsmuni sinnar eigin þjóðar sló ríkisstjórnin upp skjaldborg en ekki skjaldborg um heimilin í landinu heldur skjaldborg um erlenda vogunarsjóði og erlenda spákaupmenn. Eftir sitja hins vegar íslensk fyrirtæki og íslensk heimili í sárum.

Að mínu mati staðfestir þessi svarta skýrsla að ráðherrar í ríkisstjórn Íslands hafa gerst sekir um alvarleg afglöp í störfum sínum og hagsmunagæslu fyrir almenning í landinu. Nú þýðir ekki að kenna Sjálfstæðisflokknum um eða skýla sér á bak við Fjármálaeftirlitið eins og hæstv. fjármálaráðherra reyndi að gera í ræðu sinni. Á þessum afglöpum ber hæstv. fjármálaráðherra Steingrímur J. Sigfússon alla ábyrgð en ekki síður hæstv. forsætisráðherra Jóhanna Sigurðardóttir og í raun allir hæstv. ráðherrar ríkisstjórnarinnar. Framganga þeirra hlýtur að hafa afleiðingar ekki síst í ljósi þess að nú standa yfir réttarhöld fyrir landsdómi yfir fyrrverandi hæstv. forsætisráðherra fyrir að því er virðist minni sakir en núverandi ríkisstjórn hefur gerst sek um gagnvart íslensku þjóðinni. Ég krefst þess að hæstv. fjármálaráðherra og hæstv. forsætisráðherra útskýri nú hvernig þau ætla að axla ábyrgð á þeim alvarlegu mistökum sem nú liggja fyrir og þessi skýrsla leiðir svo sannarlega í ljós.