fæðingar- og foreldraorlof.

Forseti. Ég mæli fyrir frumvarpi til laga um breytingu á lögum nr. 95/2000, um fæðingar- og foreldraorlof, með síðari breytingum. Ásamt þeirri sem hér stendur eru flutningsmenn að frumvarpinu Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, Eygló Harðardóttir, Birgitta Jónsdóttir, Atli Gíslason og Ásbjörn Óttarsson. Frumvarpið hljóðar svo:

1. gr.

Við 4. mgr. 8. gr. laganna bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Einnig skulu, þrátt fyrir 1. mgr., einstæðar mæður sem ala barn sem getið er við tæknifrjóvgun og einhleypir sem ættleitt hafa barn eða tekið barn í varanlegt fóstur öðlast rétt til fæðingarorlofs í níu mánuði.

2. gr.

Við 2. mgr. 18. gr. laganna bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Einnig skulu, þrátt fyrir 1. mgr., einstæðar mæður sem ala barn sem getið er við tæknifrjóvgun og einhleypir sem ættleitt hafa barn eða tekið barn í varanlegt fóstur öðlast rétt til fæðingarstyrks í níu mánuði.

3. gr.

Við 2. mgr. 19. gr. laganna bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Einnig skulu, þrátt fyrir 1. mgr., einstæðar mæður sem ala barn sem getið er við tæknifrjóvgun og einhleypir sem ættleitt hafa barn eða tekið barn í varanlegt fóstur öðlast rétt til fæðingarstyrks í níu mánuði.

4. gr.

Við 1. mgr. 24. gr. laganna bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Rétt til foreldraorlofs í átta mánuði skulu eiga einstæðar mæður sem ala barn sem getið er við tæknifrjóvgun og einhleypir sem ættleitt hafa barn eða tekið barn í varanlegt fóstur.

5. gr.

Lög þessi öðlast þegar gildi. Lög þessi eiga við um foreldra barna sem fæðast, eru ættleidd eða tekin í varanlegt fóstur eftir 1. janúar 2012.

Í greinargerð kemur eftirfarandi fram: Frumvarp þetta var lagt fram á 138. þingi en hlaut ekki afgreiðslu. Félags- og tryggingamálanefnd bárust þó átta umsagnir um málið. Allir umsagnaraðilar fögnuðu frumvarpinu og/eða studdu framgang þess. Í frumvarpinu er mælt fyrir um þá breytingu að einstæðar mæður sem eignast barn sem getið er við tæknifrjóvgun og einhleypir sem ættleitt hafa barn skuli öðlast rétt til níu mánaða fæðingarorlofs. Í lögum um fæðingar- og foreldraorlof, nr. 95/2000, er kveðið á um rétt foreldra til sjálfstæðs þriggja mánaða fæðingarorlofs og sameiginlegs réttar til annarra þriggja mánaða sem þeir deila á milli sín. Getur barn því notið umönnunar foreldris í allt að níu mánuði samkvæmt lögunum. Í tilfellum þeirra barna sem eiga, í lagalegum skilningi, aðeins eitt foreldri njóta þau hins vegar einungis sex mánaða umönnunar foreldris síns. Með þeirri breytingu sem frumvarpið mælir fyrir um væri jafnaður réttur barna til samvista við foreldri og komið í veg fyrir að börn njóti mismikillar umönnunar eftir fjölskyldugerð.

Foreldraorlof er samkvæmt gildandi lögum 13 vikur fyrir hvort foreldri. Alþingi hefur þó nýverið samþykkt breytingu á lögunum sem lengir foreldraorlofið í fjóra mánuði hjá hvoru foreldri. Sú breyting tók gildi 1. janúar 2012 og á við um foreldra barna sem fæðast, eru ættleidd eða eru tekin í varanlegt fóstur 1. janúar 2012 eða síðar. Er því lagt til í 4. gr. frumvarpsins að foreldraorlof einstæðra mæðra sem ala barn sem getið er við tæknifrjóvgun og einhleypra sem ættleitt hafa barn eða tekið barn í varanlegt fóstur verði átta mánuðir.

Ég veit að tíminn er naumur, forseti, þannig að ég ætla ekki að lesa alla greinargerðina en vil segja að löggjafinn hefur með setningu laga viðurkennt einstæða foreldra sem ákveðið fjölskylduform og viðurkennt að barn geti átt einungis eitt foreldri. Það er því grundvallaratriði að löggjafinn tryggi jafnrétti barna óháð fjölskylduformi og veiti þessum foreldrum rétt til níu mánaða fæðingarorlofs.

Í 4. mgr. 8. gr., 2. mgr. 18. gr. og 2. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 er að finna reglu í þessum anda þar sem barni er tryggð umönnun foreldris hafi hitt foreldrið andast á meðgöngu þess. Þar má sjá að barn sem á jafnframt einungis eitt skilgreint foreldri að lögum nýtur umönnunar þess í níu mánuði. Frumvarp þetta mælir fyrir um jafnræði ungbarna til að njóta samvista við foreldra án tillits til fjölskylduforms. Verði það að lögum er um að ræða mikla réttarbót þeim til handa, sem verður að teljast sjálfsögð þar sem löggjafinn hefur þegar viðurkennt að börn geti átt eitt foreldri í lagalegum skilningi.

Flutningsmenn frumvarpsins eru meðvitaðir um að til eru fleiri tilvik þar sem börn fá einungis notið samvista við annað foreldrið á fyrstu 36 mánuðum lífsins jafnvel þótt lagalega séu til staðar tveir foreldrar. Ekki er tekið á slíkum tilvikum í þessu frumvarpi enda eru þau margslungin og flókin og þarfnast ítarlegrar skoðunar. Því er hins vegar beint til velferðarnefndar Alþingis að nefndin taki þá hlið mála sérstaklega til athugunar í framhaldinu, þ.e. eftir að þetta frumvarp hefur vonandi verið samþykkt. Skoða þarf hvernig væri hugsanlega unnt að taka á slíkum undantekningartilfellum svo að hvort tveggja í senn sé ætíð tryggt, óskoraður réttur allra barna til samveru við báða foreldra sína, þ.e. þeirra barna sem lagalega eiga tvo foreldra, sem og réttur allra barna til alls níu mánaða samveru við foreldri á fyrstu 36 mánuðum lífsins.

Ég ætla ekki að lengja mál mitt, forseti, en vil benda á að þetta er þverpólitískt mál. Flutningsmenn eru úr öllum flokkum. Þetta er mjög lítill hópur barna og foreldra, örfá í raun, en mikið sanngirnis- og réttlætismál og skiptir miklu máli fyrir ungabörn að fá að njóta til jafns á við önnur ungabörn samvista í níu mánuði við foreldri sitt ef þess er kostur.

Ég vona því að málið verði unnið hratt og vel. Eins og kemur hér fram lágu fyrir á síðasta þingi umsagnir um málið sem allar voru jákvæðar.

Ég læt máli mínu lokið en óska eftir því að málinu verði vísað til velferðarnefndar.