stjórn fiskveiða.

Virðulegi forseti. Ég mæli hér fyrir frumvarpi á þingskjali 178 sem er 153. mál. Um er að ræða frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 116/2006, um stjórn fiskveiða.

Tilefni þessa frumvarps má rekja til þeirrar ákvörðunar þáverandi ráðherra sjávarútvegsmála, Jóns Bjarnasonar, að gefa veiðar á úthafsrækju frjálsar frá og með fiskveiðiárinu 2010/2011.

Í athugasemdum með frumvarpinu er sagt frá tildrögum þessa og hvernig veiðarnar hafa þróast síðan þær voru gefnar frjálsar. Þar kemur meðal annars fram að veiðisókn í úthafsrækju hefur aukist umtalsvert og að tæpur helmingur þess afla sem hefur veiðst er af skipum sem ekki réðu yfir skráðri aflahlutdeild áður en veiðarnar voru gefnar frjálsar.

Á því er engin launung að styr stóð um þá ákvörðun á sínum tíma að gefa veiðarnar frjálsar. Því var haldið fram að aðrir kostir hefðu verið nærtækari til að bregðast við þeim aðstæðum eða þeirri gagnrýni sem á þeim tíma lá fyrir um veiðarnar. Því hefur einnig verið haldið fram að ákvörðunin hafi verið á gráu svæði lagalega Ég ætla ekki hér að útiloka að nokkuð geti verið hæft í þeim staðhæfingum, aðalatriðið er að við orðinn hlut er að eiga. Ég sé ekki ástæðu til þess að við meðferð þessa máls verði gert að aðalatriði hvað hefði heldur mátt gera árið 2010 eða hvernig staðið var að þeirri ákvörðun sem þá var tekin. Við á Alþingi verðum að rísa yfir það og líta með sanngirni og af heildarsýn á þær aðstæður sem nú eru fyrir hendi við veiðarnar og leysa úr þeim veruleika sem þarna skapaðist.

Ég vil taka það skýrt fram að ég tel ekki að um fordæmisgefandi mál sé að ræða þegar kemur að umræðu um mögulega endurúthlutun aflahlutdeilda. Hér er um algjörlega einstaka stöðu að ræða innan fiskveiðistjórnarkerfisins og einangrað úrlausnarefni. Á þeim tíma sem ákvörðunin var tekin var meðal annars deilt um nýtingu aflaheimilda í úthafsrækju, þær væru nýttar til annars en veiðiskapar og úthafsrækjuveiða. Rökin á móti voru þau að eins og markaðsstaða og sóknaraðstæður voru hafi ekki verið hagkvæmt að sækja á veiðarnar.

Frjálsar veiðar hafa leitt til of mikils sóknarþunga, offjárfestinga nýrra aðila í ótryggu umhverfi og er þá ekki tekið tillit til þeirra fjárfestinga sem um leið standa vannýttar hjá þeim útgerðum sem fyrr höfðu lagt í þær fjármuni. Til þessara þátta er nú horft við gerð frumvarpsins sem ég mæli fyrir og með því leitast við að horfa til hagsmuna beggja haghópa til að takast á við það umhverfi sem ákvörðuninni 2010 var skapað. Þeirri staðreynd verður þó ekki breytt að eins og staðan er núna mun rækjustofninn, sem því miður er í lægð, ekki standa undir fjölbreyttri atvinnu víðs vegar um landið, sama hvaða leið væri farin. Við þurfum að leita annarra leiða í þeim efnum og er það verðugt og mikilvægt verkefni. Eins er sóknin dýr og markaðir þungir og ekki ljóst hvort veiðarnar sé hægt að stunda með ásættanlegri framlegð í umhverfi dagsins í dag. Með ábyrgri nálgun og nýtingu bind ég þó vonir við að stofninn vaxi og á ný verði hægt að stunda arðbærar úthafsrækjuveiðar hagaðilum til hagsbóta sem og þjóðinni.

Virðulegi forseti. Með frumvarpinu er lagt til að settar verði nýjar aflahlutdeildir í útahfsrækju með þeim hætti að fyrri aflahlutdeildir ráði að 7/10 en veiðireynsla síðustu þriggja ára að 3/10.

Í athugasemdum með frumvarpinu segir, með leyfi forseta:

„Með hliðsjón af markmiðum laga um stjórn fiskveiða þykir eðlilegt að taka annars vegar ríkt tillit til þeirra sem ráða yfir fyrri hlutdeildum í úthafsrækju, ekki síst í því ljósi að ella væri grafið mjög undan þeirri langtímahugsun sem er aðalsmerki hlutdeildarkerfisins. Hins vegar þykir rétt að horfa til þess að það umhverfi sem varð til með frjálsum veiðum á úthafsrækju hefur laðað nýja aðila til veiðanna sem gefið hafa kröftum sínum viðnám við að byggja upp framleiðslutæki og aðstöðu.“

Í þessu frumvarpi felst sannarlega nokkur málamiðlun um hvernig verði náð því marki að tryggja að veiðarnar komi aftur undir aflamarksstýringu samkvæmt lögum um stjórn fiskveiða. Með þessu er frumvarpið í samræmi við Laugarvatnsyfirlýsinguna, stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar þar sem segir að grundvöllur fiskveiðistjórnar verði aflamarkskerfið. Það horfir til farsældar að þetta frumvarp verði afgreitt af Alþingi áður en við tökumst á við næsta skref í þeirri vinnu að efla sátt um framtíðarskipulag greinarinnar með boðuðu frumvarpi um innleiðingu svonefndrar samningaleiðar í sjávarútvegi sem nú er unnið að í ráðuneyti sjávarútvegsmála.

Ég vil vekja sérstaka athygli á því að með frumvarpinu er lagt til að rækjustofninn við Snæfellsnes, þ.e. í Kolluál, Jökuldjúpi og sunnanverðum Breiðafirði, verði hlutdeildarsettur sérstaklega og þannig meðhöndlaður sem sjálfstæður veiðistofn samkvæmt lögum um stjórn fiskveiða. Er það að fenginni ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar sem um árabil hefur veitt sérstaka ráðgjöf um þennan stofn sem þó hefur verið veiddur undir aflamarki úthafsrækju. Það er mikilvægt vegna þess að þótt Kolluáll og Jökuldjúp heyri til úthafsrækjuveiðisvæða telst rækjan þar ekki líffræðilega til úthafsrækju heldur er hún af sama stofni og rækjan í sunnanverðum Breiðafirði. Af þeim ástæðum er eðlilegt að hún verði meðhöndluð sem sjálfstæður veiðistofn samkvæmt lögum um stjórn fiskveiða.

Virðulegi forseti. Á fylgiskjali með frumvarpi þessu er að finna kostnaðarumsögn fjármála- og efnahagsráðuneytisins um frumvarpið. Ég vil að öðru leyti vísa til þeirra athugasemda sem fylgja frumvarpinu en þar er ítarlega fjallað um og gerð grein fyrir efni þess.

Virðulegi forseti. Að lokinni þessari umræðu legg ég til að frumvarpinu verði vísað til 2. umr. og hv. atvinnuveganefndar.