staða verknáms.
Virðulegi forseti. Ég þakka þingmanni fyrir að hefja máls á stöðu iðnnáms, verknáms. Til þess að taka fyrst á þeim þætti sem hv. þingmaður lauk ræðu sinni á, um aðgengi 25 ára og eldri að verknámi, þá verður það óbreytt frá því sem áður var. Það eru engar fyrirætlanir um að breyta því, enda er rétt að hafa það í huga að meðalaldur þeirra sem stunda það nám er 25 ár, sem reyndar er ansi hár meðalaldur sem á sér ýmsar orsakir.
Hvað varðar vinnustaðanámssjóð vil ég benda hv. þingmanni á texta í fjárlagafrumvarpinu þar sem segir að 150 millj. kr. tímabundið framlag til vinnustaðanámssjóðs, sem var ætlað það hlutverk að mæta kostnaði vegna starfsnáms á vinnustað, falli niður. Málefni sjóðsins verði til frekari skoðunar á næstunni.
Það hangir saman við aðra vinnu sem hv. þingmaður kallaði eftir svörum um hvar stæði, sem snýr að endurskipulagningu á þessu námi. Það er starfandi núna sérstakur verkefnahópur sem er að vinna tillögur að breytingum á starfsnáminu. Ég vonast til þess að sjá þær tillögur koma fram um næstu áramót. Sá hópur er og hefur verið að funda með hagsmunaaðilum sem að náminu koma. Ég held að það hafi verið fundur í gær þar sem einir 30 aðilar sem að náminu koma funduðu með starfshópnum. Það er verið að vinna þetta í góðu samráði við alla þá sem þarna eiga að hlut að máli, enda er þetta nám flókið. Uppbygging þessa náms er mjög flókin.
Nýverið vann OECD úttekt á starfsnáminu fyrir Ísland. Það er margt áhugavert sem þeir benda á sem við þurfum að hafa í huga þegar við skoðum uppbyggingu námsins, því að uppbyggingin er mjög flókin. Þegar maður skoðar, ég er með þetta fyrir framan mig, hvernig þetta nám er uppbyggt er augljóst að flækjustigið er töluvert mikið. Athugasemdir OECD eru nokkrar. Ég ætla að grípa niður í nokkrar til þess að skýra hvað það er sem við þurfum að horfa til.
Það er alveg rétt að brottfall er allt of hátt, sérstaklega á starfsnámsbrautunum, og við því þarf að bregðast. Bent er á að þótt iðnnámskerfið sé sterkt sé það ekki notað utan hefðbundinna iðngreina. Þarna eru vannýtt tækifæri sem OECD bendir okkur á. Þeir benda líka á að framboð starfsnámsins taki fyrst og fremst mið af óskum nemenda en sinni lítt eða ekki nægjanlega þörfum vinnumarkaðarins. Það þarf líka að skoða.
Bent er á, og þetta held ég að skipti miklu máli, að leiðir til háskólanáms að loknu starfsnámi á framhaldsskólastigi séu stundum óskýrar og erfitt að rata um kerfið. Tengsl á milli starfsnáms að loknu framhalds- og háskólanámi skorti oft svo fyrra nám er ekki metið auk þess sem starfsráðgjöf hafi nokkuð akademíska slagsíðu og skorti stundum alveg. Þetta eru dæmi um athugasemdir sem hafa verið gerðar af utanaðkomandi aðilum við uppbyggingu starfsnáms okkar.
Það er alveg augljóst, og við sjáum það á tölunum sem birtast okkur í námsvalinu hjá þeim sem eru að ljúka grunnskóla, að það eru allt of fáir og hafa verið allt of fáir, og hafa verið það áratugum saman, sem fara í þetta nám. Við vitum að hlutfallið á að vera hærra. Það eru atriði sem gera það að verkum að ungmennin okkar velja sér frekar bóknám.
Ég hef átt samtal við forustumenn í atvinnulífinu um þetta. Ég vonast til þess að það sé að myndast góður skilningur á því að þetta er ekki einungis verkefni sem stjórnvöld þurfa að sinna, heldur þarf atvinnulífið sjálft líka að taka til hjá sér. Það er augljóst að þetta kerfi er of flókið. Með því er ekki verið að segja að draga eigi úr valmöguleikum en það þarf að skýra ákveðna þætti í því, t.d. hvernig hægt er að fara yfir á næsta námsstig. Ef krakkarnir upplifa það að námsleiðirnar séu að lokast hjá þeim, þó að ég viti að það eru möguleikar ef menn setjast yfir þetta, ef upplifunin er sú að þetta sé ekki nógu skýrt hefur það áhrif á námsvalið.
Þessi vinna stendur yfir núna. Hún er unnin í samráði við alla þá sem að málinu koma. Það eru alveg augljós atriði sem þarf að bregðast við. Ég held að ef við ætlum okkur virkilega að ná árangri í þessu verðum við að vera tilbúin til að gera alvöru breytingar á kerfinu, ekki einhverjar smálagfæringar og halda svo áfram að hjakka í sama farinu og við höfum verið í árum ef ekki áratugum saman með allt of fáa sem fara í iðnnámið. Uppbygging námsins þarf að vera betri.
Ég árétta þetta: Það er kominn fram sá misskilningur, hann hefur komið fram í ræðum á þinginu og annars staðar, að það sé á einhvern hátt verið að loka fyrir eða takmarka aðgengi 25 ára og eldri að starfsnáminu. Það er rangt. Þannig er málum ekki farið.