yfirskattanefnd o.fl.
Herra forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti með breytingartillögu um frumvarp til laga um breytingu á lögum um yfirskattanefnd, lögum um virðisaukaskatt, tollalögum og lögum um úrvinnslugjald sem er að finna á þskj. 697 um 363. mál. Það er frá hv. efnahags- og viðskiptanefnd sem skrifar öll undir það.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir ýmsum breytingum á starfsemi yfirskattanefndar. Í fyrsta lagi er lagt til að yfirskattanefnd taki við verkefnum ríkistollanefndar og að sú nefnd verði lögð niður. Í öðru lagi er úrskurðarvald yfirskattanefndar endurskilgreint og afmarkað með almennum hætti. Í þriðja lagi er lagt til að fellt verði brott úr lögum um virðisaukaskatt það skilyrði að ágreining um skattskyldu og skattfjárhæð virðisaukaskatts megi einungis bera undir dómstóla ef yfirskattanefnd hefur áður úrskurðað um ágreininginn. Það er sem sagt fellt burt að menn megi ekki ganga beint til dómstóla. Í fjórða lagi verði það gert skýrt í lögum að bera megi ákvarðanir um alla þætti skattamála undir dómstóla. Loks er lagt til að framkvæmd gjaldbreytinga verði að meginstefnu til færð frá yfirskattanefnd til viðeigandi stjórnvalds sem oftast er ríkisskattstjóri.
Í umsögnum hagsmunaaðila um málið komu fram ýmsar athugasemdir við frumvarpið. Bent var á að málsmeðferðartími hjá nefndinni er langur og nú er gert ráð fyrir að auka málafjölda með því að bæta við þeim málum sem áður voru hjá ríkistollanefnd. Umsagnaraðilar töldu mikilvægt að stytta málsmeðferðartímann, enda gefur það augaleið að á meðan mál bíður hjá yfirskattanefnd bíður skattgreiðandinn eftir niðurstöðunni.
Einnig kom fram athugasemd við umsagnarfrest þann sem stjórnvöldum er gefinn í frumvarpinu. Þar er miðað við 45 daga umsagnarfrest. Í umsögnum var lagt til að fresturinn yrði styttur og að stjórnvaldi yrði gert skylt að tilkynna til yfirskattanefndar svo fljótt sem auðið er ef það hyggst ekki veita umsögn um mál. Nefndin bendir á að sum mál sem berast eru þannig að umsagnar er ekki þörf, einkum þegar skýrt fordæmi liggur fyrir um afgreiðslu, t.d. þegar kæra er rökstudd með skattframtali sem ekki hefur sætt efnisúrlausn hjá ríkisskattstjóra. Það mundi flýta afgreiðslu mála af þessu tagi ef ekki þyrfti að leita umsagnar. Nefndin telur því til bóta að heimila að ekki þurfi í öllum tilvikum að leita umsagnar og gerir breytingartillögu þess efnis. Nefndin tekur auk þess undir fram komnar ábendingar um að rétt sé að gefa frest til að framkvæma þær breytingar á álögum sem felast í úrskurði yfirskattanefndar. Flytur nefndin breytingartillögu í þá veru. Telur nefndin að tíu daga frestur sé hæfilegur og leggur til breytingu á 2. málslið 8. gr. frumvarpsins á þann veg. Við breytinguna er felldur út hluti málsliðar um tilkynningu til innheimtumanns, litið er svo á að tilkynning til innheimtumanns sé þáttur í gjaldbreytingunni og því óþarfi að tiltaka það sérstaklega.
Á fundi nefndarinnar var bent á að það ríkti ákveðið ógagnsæi í úrskurði yfirskattanefndar. Samkvæmt 14. gr. laga um yfirskattanefnd ber henni að birta helstu úrskurði sína, í það minnsta þá sem hafa fordæmisgildi. Fyrir liggur að undanfarin ár hefur yfirskattanefnd birt fáa úrskurði. Nefndin tekur undir að mikilvægt er að birta helstu úrskurði yfirskattanefndar eins og lögin gera ráð fyrir, það eykur gagnsæi skattaframkvæmdar og kynni að fækka kærum þar sem hægt væri að vísa í birta úrskurði. Nefndin beinir því til ráðuneytisins að gera það kleift. Loks var gerð athugasemd við að ekki væri settur ákveðinn hámarksfrestur fyrir stjórnvald frá úrskurði til að framkvæma gjaldbreytingar, samanber 8. gr. frumvarpsins.
Í skýrslu nefndar sem Ragnhildur Helgadóttir prófessor stýrði er langur málsmeðferðartími hjá nefndinni ekki talinn ákjósanlegur og talið nauðsynlegt að brugðist sé við. Einnig kemur fram í skýrslunni að ekki sé ástæða til að gera athugasemdir við faglegar niðurstöður og að vinnubrögð yfirskattanefndar séu með ágætum. Nefndin bendir á að yfirskattanefnd sé undirmönnuð þar sem fjármagn hefur skort, í nefndinni skuli lögum samkvæmt vera tveir nefndarmenn í aðalstarfi og tveir í hlutastarfi. Nefndin var fullmönnuð fram á haustdaga 2011 en frá þeim tíma hefur ekki verið nema einn nefndarmaður í hlutastarfi. Ársverkin árið 2013 voru 8,9 þannig að það eru fáir starfsmenn. Yfirskattanefnd fær til sín 300–600 mál árlega. Af því má ráða að til að vinna á löngum málsmeðferðartíma þarf aukið fjármagn og fleiri starfsmenn. Þá kom fram í nefndinni að úrskurðaður málskostnaður sé oft of lágur. Sum mál eru mjög viðamikil og skattgreiðandinn má ekki tapa á því að fara í réttmæta kæru vegna þess að hann þarf að bera mikinn hluta málskostnaðar sjálfur.
Það er álit nefndarinnar að þær breytingar sem lagðar eru til í frumvarpinu séu til þess fallnar að styrkja yfirskattanefnd og einfalda kerfið. Í athugasemdum við frumvarpið er lögð áhersla á að málsmeðferðartíminn sé styttur. Fram kom á fundum nefndarinnar að slíkar breytingar hefðu lítil áhrif á málsmeðferðartíma ef yfirskattanefnd hefði ekki nægilegt fjármagn og mannafla til að sinna verkefnum sínum. Auk þess kom fram að málsmeðferðartíminn getur verið breytilegur milli ára. Skattalöggjöfin hefur áhrif á það hverju sinni hve mörg ágreiningsmál koma upp. Breytingar á löggjöf geta þýtt fleiri ágreiningsmál.
Varðandi birtingu úrskurða yfirskattanefndar segir í 14. gr. núgildandi laga um yfirskattanefnd að birta beri helstu úrskurði nefndarinnar. Ekki er lagt til með frumvarpi þessu að birta beri alla úrskurði yfirskattanefndar. Nefndin telur mikilvægt að leitast verði við að bæta úr framkvæmd þegar kemur að birtingu úrskurða. Fram kom að það sem helst tefur birtingu er mannfæð hjá yfirskattanefnd og að nafnhreinsa þarf alla úrskurði fyrir birtingu.
Einnig kom fram á fundum nefndarinnar að ráðuneytið úrskurðar í miklum fjölda mála árlega. Nefndin leggur áherslu á að sem flestum málum sé vísað til úrskurðaraðila og að mikilvægt sé að yfirskattanefnd sé tryggt nægilegt fjármagn til að henni sé fært að taka á öllum þeim málafjölda sem til fellur á þessu sviði. Nefndin telur að stefna ætti að flutningi þessara verkefna ásamt mannskap frá ráðuneyti til úrskurðaraðila en telur ekki ráðlegt að demba öllum málunum að óbreyttu beint á yfirskattanefnd, heldur er lagt upp með að yfirfærslan verði áfangaskipt. Nú er í gangi vinna við að laga fjárheimildir auk þess sem verið er að auglýsa eftir tveimur nefndarmönnum og starfsmönnum, samhliða verði mál sem úrskurðað hefur verið um í ráðuneytinu færð í nokkrum skrefum til yfirskattanefndar til að tryggja að nefndin ráði við aukinn málafjölda. Nefndin tekur undir þau sjónarmið og telur þær breytingar sem eru boðaðar með frumvarpinu til þess fallnar að styrkja yfirskattanefnd til framtíðar og leggur áherslu á að nefndinni verði tryggt nægilegt fjármagn til að sinna lögboðnu hlutverki sínu. Nefndin gerir fjórar breytingartillögur, þar af tvær tæknilegs eðlis sem hafa ekki efnislega þýðingu fyrir frumvarpið. Í ljósi þess leggur nefndin til að frumvarpið verði samþykkt með breytingu sem kemur fram í umræddu þingskjali.
Hv. þm. Vilhjálmur Bjarnason ritar undir álit þetta samkvæmt 4. mgr. 18. gr. starfsreglna fastanefnda Alþingis. Undir nefndarálitið rita hv. þingmenn Frosti Sigurjónsson formaður, Pétur H. Blöndal framsögumaður, Willum Þór Þórsson, Árni Páll Árnason, Guðmundur Steingrímsson, Þorsteinn Sæmundsson, Unnur Brá Konráðsdóttir, Steingrímur J. Sigfússon og Vilhjálmur Bjarnason.
