144. löggjafarþing — 114. fundur,  28. maí 2015.

meðferð elds og varnir gegn gróðureldum.

512. mál
[17:52]
Horfa

Frsm. meiri hluta um.- og samgn. (Haraldur Einarsson) (F):

Hæstv. forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti um frumvarp til laga um meðferð elds og varnir gegn gróðureldum frá meiri hluta umhverfis- og samgöngunefndar.

Markmið með þessum lögum er að setja skýran ramma utan um sinubrennur, bálkesti og meðferð elds á víðavangi. Helstu breytingar eru að verði frumvarpið að lögum verða sinubrennur eingöngu heimilar á lögbýlum þar sem stundaður er landbúnaður og einungis í rökstuddum tilgangi í jarðrækt eða búfjárrækt og þá samkvæmt skriflegu leyfi sýslumanns. Þá verður óheimilt að brenna bálköst nema með skriflegu leyfi sýslumanns nema ef brennt er minna en einn rúmmetri af efni.

Nefndarálitið er þríþætt. Í því er fjallað um sinubrennur, bálkesti og svo hættumat vegna gróðurelda. Ég ætla að hefja mál mitt á sinubrennum.

Í 1. mgr. 3. gr. frumvarpsins kemur fram sú meginregla að óheimilt verði að brenna sinu verði frumvarpið að lögum. Undanþága frá því banni nær til ábúenda eða eigenda jarða á lögbýlum þar sem stundaður er landbúnaður en þessum aðilum er heimilt að brenna sinu í rökstuddum tilgangi að fengnu leyfi sýslumanns. Áður en sýslumaður veitir leyfi til sinubrennu skal hann hafa samráð við lögreglustjóra, og hlutaðeigandi búnaðarsamband, heilbrigðisnefnd og slökkvilið þurfa að samþykkja leyfi fyrir brunanum.

Ljóst er að af sinubrennu getur verið veruleg loftmengun sem rýrir loftgæði þeirra sem kunna að vera í námunda við sinubrennu en einnig að loftmengunin getur breiðst út yfir stórt svæði ef vindáttir eru þannig. Í athugasemdum koma einnig fram efasemdir um gagnsemi sinubrennu fyrir jarðveg og uppskeru og sömu efasemdir komu einnig fram hjá gestum nefndarinnar. Bent var á að sú aðferð að brenna sinu væri forn og mætti rekja til þess þegar menn höfðu ekki fullnægjandi tæki til að vinna landið og sinubrenna væri nú orðið aðallega á grundvelli gamalla hefða sem væru missterkar eftir landshlutum. Hins vegar er ekki hægt að útiloka að í einhverjum tilvikum kunni sinubrennur að vera nauðsynlegar og í athugasemdum við frumvarpið eru einnig reifaðir kostir þess að brenna sinu, sérstaklega þar sem hún er mikil. Meiri hlutinn bendir á að ákvæði 2. mgr. 3. gr. frumvarpsins, þar sem lagt er bann við sinubrennu þar sem almannahætta getur skapast eða tjón hlotist af á náttúruminjum, fuglalífi, mosa, lyng- eða trjágróðri, skógi eða mannvirkjum, er nánast samhljóða 2. gr. laga nr. 61/1992 nema skógum hefur verið bætt við upptalningu ákvæðisins. Að mati meiri hlutans er í frumvarpinu farinn ákveðinn millivegur varðandi sinubrennur með því að herða skilyrði fyrir þeim og setja um þær ítarlegri reglur. Sinubrennur eru á undanhaldi og eðlilegt er að gæta fyllstu varúðar við þær og gæta þess að almannahætta skapist ekki.

Í 5. gr. frumvarpsins er fjallað um bálkesti og er ákvæðið nýmæli í lögum en tekið hefur verið mið af leiðbeiningum um vinnutilhögun við leyfisveitingar vegna bálkasta og brenna sem gefnar voru út af ríkislögreglustjóra, Hollustuvernd ríkisins og Brunamálastofnun árið 1999. Samkvæmt ákvæðinu þarf leyfi til að brenna bálköst ef brennt er meira en 1 rúmmetra af efni. Fyrir nefndinni kom bæði fram að um stranga reglu væri að ræða og einnig að þurfa ætti leyfi fyrir öllum bálköstum enda eru litlir bálkestir oft brenndir á stöðum þar sem umtalsverð hætta kann að hljótast af ef þeir breiðast út, t.d. í sumarhúsabyggð eða skóglendi þar sem fólk safnast saman. Þá kom fram að misræmi væri milli þessa ákvæðis og fyrrnefndra leiðbeininga þar sem miðað er við brennutíma. Nefndin bendir á að verði frumvarpið að lögum þarf að kanna hvort rétt sé að endurskoða fyrrnefndar leiðbeiningar.

Fyrir brennur og bálkesti þar sem ætlunin er að brenna meira af efni en 1 rúmmetra þarf leyfi sýslumanns að fengnu samþykki og starfsleyfi heilbrigðisnefndar, samanber reglugerð um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun.

Meiri hlutinn bendir á að ákvarða þarf fjárhæðir sekta við brotum gegn lögunum þannig að þær letji menn frá því að brjóta gegn þeim. Hér ber einnig að hafa í huga að með leyfisveitingu fyrir bálkesti er upplýsingum um hann komið til almannavarnaaðila sem þá vita af bálkestinum sem gerir viðbragðsaðilum kleift að bregðast skjótt við ef þörf er á.

Mikil umræða skapaðist í nefndinni um hættumat vegna gróðurelda. Viðamestu gróðureldar síðustu ára hafa kviknað af öðrum ástæðum en því sem ég hef þegar rætt. Þannig kviknaði umfangsmikill eldur á Mýrum 2006 vegna sígarettuglóðar í vegkanti. Þá geta einnota kolagrill verið varasöm, sérstaklega í þéttum og gróðursælum sumarhúsabyggðum eða á ræktuðu skóglendi. Ég nefni sem dæmi Skorradal þar sem mig minnir að hafi orðið mikið tjón og einnig hef ég sérstaklega áhyggjur af sumarhúsabyggðinni í Grímsnesi þar sem er mikið og þétt skóglendi innan um sumarhúsabyggð. Mikið tjón getur orðið af eldum sem kvikna vegna gáleysis við meðferð elds á grónum svæðum. Samkvæmt 5. mgr. 16. gr., samanber 13. gr., laga um brunavarnir, nr. 75/2000, skal slökkviliðsstjóri vinna brunavarnaáætlun fyrir starfssvæði slökkviliðs sem lögð skal fyrir sveitarstjórn og Mannvirkjastofnun til samþykktar. Markmið brunavarnaáætlunar er að tryggja að slökkvilið sé þannig mannað, skipulagt, útbúið tækjum, menntað og þjálfað að það ráði við þau verkefni sem því eru falin með lögum um brunavarnir. Samkvæmt 6. gr. frumvarpsins er heimilt í brunavarnaáætlun að afmarka sérstök svæði þar sem óheimilt er að brenna sinu vegna almannahættu. Má því segja að markmið með gerð brunavarnaáætlana sé að meta hættu af eldum í hverju umdæmi slökkviliðs. Í því felst mat á hættu vegna gróðurelda sem eðli málsins samkvæmt er misjafnt eftir svæðum. Fyrir nefndinni kom fram að því miður hafa ekki verið gerðar brunavarnaáætlanir fyrir mörg starfssvæði slökkviliða og bæta þarf úr því. Fyrir nefndinni kom einnig fram að rétt væri að vinna heildstætt hættumat vegna gróðurelda á landinu öllu svipað því hættumati sem unnið er vegna ofanflóða og sjávar- og vatnsflóða. Ljóst er að hætta vegna gróðurelda er mismikil eftir landsvæðum og kortleggja þarf þau svæði þar sem hættan er mest með tilliti til þess tjóns sem orðið getur vegna gróðurelda. Meiri hlutinn beinir því til umhverfis- og auðlindaráðuneytisins að kanna í samvinnu við Mannvirkjastofnun hvort rétt sé að vinna sérstakt hættumat vegna gróðurelda á landsvísu og hversu mikinn kostnað slík vinna mundi hafa í för með sér. Í þessu sambandi þarf einnig að meta að hvaða leyti slíkt hættumat kæmi til viðbótar brunavarnaáætlun sveitarfélaga og að hve miklu leyti slíkt hættumat kunni að rúmast innan brunavarnaáætlana.

Meiri hlutinn leggur til að frumvarpið verði samþykkt óbreytt. Undir þetta nefndarálit skrifa sá sem hér stendur, Haraldur Einarsson, hv. þm. Elín Hirst, framsögumaður málsins, hv. þm. Höskuldur Þórhallsson, hv. þm. Brynjar Níelsson og hv. þm. Geir Jón Þórisson.