stöðugleikaskattur.
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti og breytingartillögu efnahags- og viðskiptanefndar um frumvarp til laga um stöðugleikaskatt. Nefndarálitið og breytingartillögur má finna á þskj. 1609.
Ég mun nú reifa aðalatriði nefndarálitisins og helstu breytingar en vísa að öðru leyti til þingskjalsins.
Með frumvarpinu er lagt til að lögfestur verði einskiptis stöðugleikaskattur í því markmiði að skapa forsendur fyrir losun fjármagnshafta með efnahagslegan stöðugleika og almannahag að leiðarljósi. Frumvarpið er liður í áætlun um losun fjármagnshafta og lagt fram samhliða frumvarpi um breytingar á lögum um fjármálafyrirtæki (nauðasamningar). Því frumvarpi er ætlað að greiða fyrir gerð nauðasamninga fjármálafyrirtækja í slitameðferð og heimila Seðlabanka Íslands að veita viðtöku verðmætum í formi stöðugleikaframlags úr hendi skattaðila. Sú ráðstöfun stefnir að sama markmiði, þ.e. að mögulegt verði að afnema fjármagnshöft án þess að efnahags- og fjármálastöðugleika verði ógnað.
Í athugasemdum við frumvarpið er fjallað með ítarlegum hætti um tilefni og forsendur lagasetningarinnar, nauðsyn hennar og áhrif. Meðal annars kemur fram að þeim fjármunum sem renna í ríkissjóð vegna stöðugleikaskatts verður ekki ráðstafað nema í samræmi við markmið um efnahagslegan og fjármálalegan stöðugleika.
Nefndinni bárust 27 umsagnir og erindi um málið og tók á móti 62 gestum og fyrir hönd nefndarinnar vil ég þakka umsagnaraðilum og gestum fyrir framlag þeirra til málsins.
Að mati nefndarinnar eru þær ráðstafanir sem frumvarpið mælir fyrir um nauðsynlegar forsendur þess að hægt sé að afnema fjármagnshöft. Þá er einnig mat nefndarinnar að skatthlutfallið sé byggt á málefnalegum sjónarmiðum en gangi ekki lengra en nauðsyn krefur til að tryggja að afnám fjármagnshafta ógni ekki stöðugleika efnahagskerfisins.
Að mati nefndarinnar er lykilforsenda þess að markmiðum frumvarpsins verði náð að þeim fjármunum sem renna í ríkissjóð við skattlagninguna verði ráðstafað í samræmi við markmið um efnahagslegan og fjármálalegan stöðugleika. Nefndin áréttar að tilgangur skattsins er ekki að afla ríkissjóði tekna til að standa undir útgjöldum ríkisins heldur að skapa forsendur fyrir losun fjármagnshafta með efnahagslegan stöðugleika og almannahag að leiðarljósi.
Nefndin óskaði í þessu samhengi eftir nánari útlistun á upplýsingum sem koma fram í kostnaðarumsögn skrifstofu opinberra fjármála um frumvarpið um að lauslega áætlað gæti 640 milljarða kr. lækkun á skuldum ríkissjóðs leitt til 35 milljarða kr. lækkunar á vaxtagjöldum ríkissjóðs. Í svari skrifstofu opinberra fjármála til nefndarinnar kemur fram að eina skuldin sem hægt var að jafna um leið og fjármunir verða fyrir hendi eru 145 milljarða kr. eftirstöðvar skuldabréfs sem ríkissjóður gaf út til endurfjármögnunar á Seðlabanka Íslands eftir fall bankakerfisins haustið 2008, enda muni slík ráðstöfun ekki hafa áhrif á peningamagn í umferð, auka verðbólgu eða skapa þrýsting á gengi krónunnar. Að öðru leyti muni þurfa flóknar ráðstafanir og fjármálagerninga yfir lengra tímabil til þess að koma í veg fyrir að frekari nýting fjármunanna til lækkunar skulda ríkissjóðs hafi neikvæð á áhrif á fjármálastöðugleika og peningamagn.
Í umsögnum kemur fram mikilvægi þess að fjármunum sem renna í ríkissjóð vegna ákvæða frumvarpsins verði ráðstafað þannig að þeir valdi ekki þenslu. Líkt og kemur fram í athugasemdum við frumvarpið er hluti þeirra fjármuna sem skattaðilarnir munu nýta til greiðslu skattsins nú óvirkar innstæður í innlendum fjármálafyrirtækjum. Mikilvægt er að þeim fjármunum sé ekki ráðstafað í aukningu ríkisútgjalda því að það mundi stuðla að aukningu á virku peningamagni í umferð og hafa þensluhvetjandi áhrif á hagkerfið. Nefndin tekur undir þessi sjónarmið.
Í 1. gr. frumvarpsins segir að í frumvarpi til fjárlaga skuli gerð grein fyrir áætlaðri meðferð og ráðstöfun fjármunanna. Ráðherra skuli hafa samráð við Seðlabanka Íslands um mat á áhrifum þessa á efnahagslegan og fjármálalegan stöðugleika. Nefndin telur fyrirhugað samráð við Seðlabankann afar mikilvægt og leggur áherslu á að leiðsögn hans verði fylgt.
Nefndin telur einnig mikilvægt að á undirbúningsstigi fjárlagafrumvarps verði nefndinni kynnt áform ráðherra um meðferð og ráðstöfun fjármunanna og gerir nefndin breytingartillögu þess efnis við 1. gr. frumvarpsins.
Það er ánægjulegt að geta upplýst að um framangreind atriði og málið almennt ríkti einhugur og þverpólitísk samstaða í nefndinni.
Ég mun aðeins víkja að þeim stöðugleikaskilyrðum sem minnst er á í greinargerð með frumvarpinu. Seðlabanki Íslands hefur birt þau viðmið sem höfð verða til hliðsjónar við veitingu undanþágu frá fjármagnshöftum við uppgjör fallinna fjármálafyrirtækja. Í því sambandi mun Seðlabankinn taka mið af mögulegum lausnum vandans sem fram hafa komið í upplýsingaskiptum framkvæmdahóps um losun fjármagnshafta og fulltrúa kröfuhafa og slitastjórna, um að gerðar verði ráðstafanir sem draga nægilega úr neikvæðum áhrifum af útgreiðslum andvirðis eigna í íslenskum krónum, að öðrum innlendum eignum fallinna fjármálafyrirtækja í erlendum gjaldeyri verði breytt í langtímafjármögnun að því marki sem þörf krefur og að tryggt verði, í þeim tilvikum sem það á við, að lánafyrirgreiðsla stjórnvalda í erlendum gjaldeyri sem veitt var nýju bönkunum í kjölfar hruns á fjármálamarkaði verði endurgreidd.
Nefndin bendir á að þeir föllnu viðskiptabankar og sparisjóðir sem ná að ljúka uppgjöri við kröfuhafa sína fyrir árslok 2015 munu ekki teljast til skattskyldra aðila, samanber 1. mgr. 3. gr. frumvarpsins. Nefndin leggur áherslu á að öllum skattaðilum verði gefinn kostur á kynningarfundi um stöðugleikaskilyrðin og hvernig þeir geta uppfyllt þau. Nefndin áréttar þann skilning sinn að við mat á undanþágubeiðnum slitastjórna verði í samræmi við 1. gr. frumvarpsins litið til markmiða um efnahagslegan stöðugleika og almannahag, en af þeim leiðir að hvorki verði gengið á gjaldeyrisforðann né lífskjör almennings skert.
Nefndin áréttar einnig að í samræmi við gjaldeyrislög skulu undanþágur bankans aðeins veittar að höfðu samráði við ráðherra og að undangenginni kynningu ráðherra á efnahagslegum áhrifum þeirra fyrir efnahags- og viðskiptanefnd.
Nefndin leggur til breytingu á 2. mgr. 2. gr. frumvarpsins sem varðar afmörkun skattaðilanna. Samkvæmt frumvarpinu eru þeir lögaðilar skattskyldir sem áður störfuðu sem viðskiptabankar eða sparisjóðir en sæta nú slitameðferð eða hafa lokið henni vegna þess að héraðsdómur hefur úrskurðað að þeir skuli teknir til gjaldþrotaskipta. Nefndin telur eðlilegt að allir þeir lögaðilar sem áður störfuðu sem viðskiptabankar eða sparisjóðir og eiga þátt í þeim greiðslujafnaðarvanda sem frumvarpinu er ætlað að leysa falli undir skilgreiningu á skattaðila. Því leggur nefndin til að þeir lögaðilar sem lokið hafa slitameðferð með nauðasamningi en hafa ekki getað efnt greiðslur samkvæmt honum vegna fjármagnshafta skuli einnig teljast til skattskyldra aðila og leggur því til breytingu þess efnis við 2. gr. og 1. gr. frumvarpsins.
Framangreind tilhögun leiðir ekki síst af því að nauðasamningar lögaðila sem störfuðu sem viðskiptabankar eða sparisjóðir hafa í för með sér skyldur til fjármagnshreyfinga milli landa sem valda neikvæðum áhrifum á stöðugleika í gengis- og peningamálum. Það er því ljóst að í slíkum tilvikum er sá greiðslujafnaðarvandi sem frumvarpinu er ætlað að leysa enn fyrir hendi, um leið og þessir aðilar geta ekki efnt sínar skuldbindingar, og því eðlilegt að skapa farveg til að stýra málefnum þeirra með hliðsjón af markmiðum frumvarpsins.
Nefndin leggur einnig til breytingu á 2. tölulið 2. mgr. 5. gr. frumvarpsins.
Fram komu þau sjónarmið við vinnslu málsins að dagsektarákvæði 15. gr. h laga um gjaldeyrismál hafi fram til þessa verið beitt vegna vanrækslu aðila á afhendingu upplýsinga og þegar aðilar sem heimild hafa til gjaldeyrisviðskipta hafa ekki sinnt kröfum um úrbætur innan hæfilegs frests. Ákvæðið gerir nú ráð fyrir að dagsektir geti í þeim tilvikum numið frá 10 þús. kr. til 1 millj. kr. Í 3. tölulið 12. gr. frumvarpsins er lagt til að Seðlabanka Íslands verði heimilt að leggja dagsektir á þá aðila sem ekki sinna kröfum bankans um að láta af háttsemi sem að mati bankans samrýmist ekki lögum um gjaldeyrismál eða sinni ekki kröfum um að úr slíkri háttsemi verði bætt eða hún leiðrétt. Nefndin leggur til að framangreint dagsektarhámark verði ekki látið gilda í þeim tilvikum. Nefndin telur, með hliðsjón af fyrirmyndum á öðrum sviðum löggjafar og þeim miklu hagsmunum sem fjármagnshöftunum er ætlað að vernda, að æskilegra sé að afnema þakið í stað þess að hækka það.
Með hliðsjón af framangreindu leggur nefndin til breytingu þess efnis að afnema hámark dagsekta en áréttar að Seðlabanka ber að gæta að meðalhófsreglu og við ákvörðun fjárhæðar dagsekta að taka tillit til eðlis brots og fjárhagslegs styrkleika viðkomandi aðila.
Virðulegi forseti. Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með þeim breytingum sem fram koma á þingskjalinu.
Hv. þm. Birgitta Jónsdóttur áheyrnarfulltrúi styður málið.
Undir álitið rita hv. þingmenn Frosti Sigurjónsson, formaður og framsögumaður, Willum Þór Þórsson, Líneik Anna Sævarsdóttir, Unnur Brá Konráðsdóttir, Sigríður Á. Andersen, Vilhjálmur Bjarnason, Árni Páll Árnason, Steingrímur J. Sigfússon og Guðmundur Steingrímsson.
