stofnun loftslagsráðs.
Herra forseti. Ég fagna því mjög að fá tækifæri til að mæla fyrir þingsályktunartillögu sem flutt er af mér og hv. þingmönnum Svandísi Svavarsdóttur, Steingrími J. Sigfússyni og Bjarkeyju Olsen Gunnarsdóttur, sem er tillaga til þingsályktunar um stofnun loftslagsráðs.
Loftslagsmál hafa verið meira áberandi hér á þingi þennan veturinn en fyrri vetur, þökk sé velheppnaðri loftslagsráðstefnu í París sem haldin var í desember þar sem Alþingi tók myndarlega þátt og sendi nefnd sex hv. þingmanna til að taka þátt í þeim fundi. Ég tel að einn af lærdómunum sem við getum dregið af fundinum er að ef ætlunin er að sporna gegn þeim breytingum sem munu verða og geta orðið á veðurfari og loftslagi af mannavöldum er mjög mikilvægt að við fléttum saman umhverfishugsun og hugsun um loftslagsbreytingar inn í alla ákvarðanatöku stjórnvalda, atvinnulífs og stofnana og í raun og veru alls staðar í samfélaginu. Loftslagsmálin eru að einhverju leyti lík kynjajafnréttismálunum þegar þau komust á dagskrá. Árangur mun ekki nást í þessu máli nema við séum alltaf með þennan þátt í huga þegar við tökum ákvarðanir. Við getum samþykkt margar ágætar tillögur hér um alls konar gegn loftslagsbreytingum, en þær duga ekki til ef við erum með hinni hendinni að gera eitthvað allt annað sem jafnvel ýtir undir loftslagsbreytingar.
Ég nefni sem dæmi að ég er með annað þingmál sem miðar að því að breyta lögum um nýfjárfestingar þannig að nýfjárfestingar verði til dæmis metnar út frá loftslagsmarkmiðum, þeim loftslagsmarkmiðum sem Íslendingar hafa undirgengist á vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Ég vil líka nefna það að Íslendingar eru í ýmsu alþjóðlegu samstarfi og loftslagsmálin eru eitt þeirra, en við sitjum einnig við borðið til dæmis í fríverslunarviðræðum, TiSA-samningarnir, TTIP-samningarnir, allt eru þetta fríverslunarsamningar sem munu hafa áhrif á frjáls viðskipti í heiminum. Og hvaða afleiðingar munu samningarnir hafa á loftslag ef þeir verða til dæmis til þess að draga úr heimaframleiðslu á tilteknum sviðum og ýta þar með undir flutning á neysluvöru yfir hálfan hnöttinn með tilheyrandi vistspori og áhrifum á loftslag?
Þess vegna segi ég að ef okkur er alvara með því sem við höfum undirgengist og lýst yfir þá verða loftslagsmál að verða hluti af allri ákvarðanatöku í samfélaginu. Þessi tillaga er liður í því að gera loftslagsmál að slíkum þætti.
Það er lagt til að Alþingi feli ríkisstjórninni að setja á fót loftslagsráð sem hafi það að meginhlutverki að gera ráðstafanir til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda á Íslandi. Í tillögunni er gert ráð fyrir að umhverfis- og auðlindaráðherra skipi formann þessa ráðs og þar verði fyrst og fremst fulltrúar vísindasamfélagsins en þó þverfaglegir fulltrúar, þ.e. fulltrúar m.a. frá Umhverfisstofnun, Veðurstofunni, líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands, Hagfræðistofnun, það er mjög mikilvægt að hin hagræna breyta sé undir þegar við ræðum loftslagsmálin, Náttúruverndarsamtökum Íslands og Landvernd, sem eru þau frjálsu félagasamtök sem mest hafa látið sig þessi mál varða, umhverfisdeild Landbúnaðarháskóla Íslands, landbúnaður er lykilþáttur þegar kemur að loftslagsbreytingum, Skipulagsstofnun, það er mjög mikilvægt þegar við skipuleggjum nýja byggð að loftslagsmarkmið séu undir, Hagstofu Íslands og Sambandi íslenskra sveitarfélaga, en ráðherra skipi formann ráðsins.
Það kæmi vel til greina af minni hálfu að þegar þetta mál fer til umfjöllunar hjá hv. umhverfis- og samgöngunefnd og ef nefndarmenn eru reiðubúnir að veita því brautargengi, sem ég auðvitað vona, að þarna væru jafnvel teknir inn frekari fulltrúar til dæmis frá Samtökum atvinnulífsins og verkalýðshreyfingunni sem gætu átt heima við þetta borð til þess að við tryggjum að ákvarðanatakan hafi áhrif á öllum sviðum samfélagsins.
Hugsunin í þessu er fyrst og fremst að þetta ráð verði stjórnvöldum til ráðgjafar, miðli fræðslu, miðli upplýsingum, veiti ráðgjöf um rannsóknarþörf og viðbrögð á þeim sviðum sem mestu varða fyrir það verkefni að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda, t.d. um mannvirkjagerð, skipulag, samgöngur, atvinnuhætti, ástand og þróun lífríkis, fylgist með þróun loftslagsmála á alþjóðavettvangi og ræki alþjóðatengsl til framdráttar viðfangsefnum ráðsins, fylgist með eftirfylgni við löggjöf um losun gróðurhúsalofttegunda, því að hvernig metum við árangur þeirra aðgerða sem við höfum þegar samþykkt að ráðast í? Hvernig metum við árangurinn af því sem er gert? Það er eitt af stóru vandamálunum á alþjóðavettvangi að við höfum samþykkt tiltekin markmið en þau nást ekki. Af hverju nást þau ekki? Það er af því að þeim er ekki fylgt eftir. Ég held að allir hér hljóti að vera sammála um það eftir að við náðum þessu ágæta samkomulagi í París, en látum fögnuðinn duga eina kvöldstund því að nú tekur við meiri vinna, meiri vinna í því að fylgja því eftir sem samþykkt var.
Síðan er rætt um að loftslagsráðið eigi að birta á opinberum vettvangi greinargerð um störf ráðsins, upplýsingar um magn, uppruna og þróun útblásturs gróðurhúsalofttegunda og stuðla að vitund almennings um loftslagsmál með fræðslu og miðlun.
Ég held, herra forseti, að það hafi mjög margt breyst í þessari umræðu á undanförnum árum. Almenningur er orðinn mun meðvitaðri, stjórnmálamenn eru orðnir mun meðvitaðri um það að taka þarf á þessum málum föstum tökum. Afleiðingarnar geta orðið gríðarlegar fyrir okkur, þessa litlu þjóð á norðurslóðum, og við sjáum nú þegar vísbendingar, súrnun sjávar, sem beintengd er við losun gróðurhúsalofttegunda, snýst kannski ekki beinlínis um loftslagsmál en er aukaafleiðing af sömu þróun. Við sjáum líka auknar öfgar í veðurfari á norðurslóðum. Það er spáð gríðarlegri vindatíð hér næsta áratug. Hvaða áhrif mun það hafa á byggðina hér á landi?
Það sem hefur gerst í þessari umræðu er að hún hefur farið frá jaðrinum og er orðin miðlæg í allri ákvarðanatöku, en ef við ætlum að ná árangri þarf að gera enn betur í því.
Þess vegna mæli ég fyrir þessu máli. Við í þingflokki Vinstri grænna höfum áður lagt fram mál, það var á 133. löggjafarþingi, og á 135. löggjafarþingi var það Kolbrún Halldórsdóttir, fyrrverandi hv. þingmaður, sem var 1. flutningsmaður svipaðs máls. Talsvert hefur gerst síðan hvað varðar umræður á alþjóðavettvangi en tillagan sjálf er góð. Ég vonast til þess í ljósi þeirra breytinga sem ég tel mig að minnsta kosti skynja á Alþingi gagnvart málaflokknum, ég tel mig skynja að hér hafi orðið ákveðin vitundarvakning eins og annars staðar, að hv. umhverfis- og samgöngunefnd afgreiði þetta mál til afgreiðslu þingsins að lokinni umfjöllun sinni. Við þurfum að fara að grípa til mjög haldfastra aðgerða til þess að geta lagt okkar af mörkum. Það liggja fyrir ákveðnar tillögur af hálfu ríkisstjórnarinnar, en loftslagsbreytingum verður ekki mætt með tilteknum fjárveitingum til tiltekinna átaksverkefna. Þetta mun þurfa að verða lifandi þáttur í allri ákvarðanatöku okkar næstu ár og áratugi. Til þess að sú ákvarðanataka geti orðið sem best er mikilvægt að stjórnvöld hafi formlegan vettvang fremstu vísindamanna, fræðimanna á þessu sviði sem og þeirra sem koma að ákvarðanatökunni sem breytir málunum.
Herra forseti. Ég legg til að að lokinni 1. umr. um málið verði tillögunni vísað til hv. umhverfis- og samgöngunefndar og tjái enn og aftur þá von mína að þetta verði eitt af þeim málum sem Alþingi auðnist að afgreiða og helst samþykkja.